Wist u dit al over bloed?

Bloed is bijzonder belangrijk voor eens mens. Zonder bloed kunnen we immers niet overleven. Wist u dit al over het goedje dat door uw aderen stroomt?

We beginnen allemaal met 350 milliliter bloed

Baby’tjes hebben ongeveer 350 milliliter bloed. Ter vergelijking: dat is ongeveer de inhoud van een frisdrankblikje. Naarmate wij ouder worden, neemt de hoeveelheid gestaag toe. Zo heeft een baby van 2 tot 5 maanden al 570 milliliter bloed en beschikt een kind van 1,5 jaar al over meer dan 1 liter. Volwassenen hebben gemiddeld 5 liter bloed in het lichaam.

Bloed verdampt bij hogere temperaturen

Als het buiten erg warm is, heeft bloed de neiging te verdampen. Het bestaat immers voor het grootste gedeelte uit water. Als dit het geval is, moet het hart extra hard werken om alles rondgepompt te krijgen. Vooral voor ouderen kan dit riskant zijn. Zij drinken door de vaak ontbrekende dorstprikkel meestal onvoldoende bij warm weer, waardoor het vocht dat zij verliezen door de warmte niet genoeg wordt aangevuld.

Duizelig bij opstaan? Komt door de zwaartekracht

Als iemand opstaat verdwijnt er door de zwaartekracht ongeveer 700 milliliter bloed vanuit het hoofd naar het lichaam, waardoor duizeligheid kan ontstaan. Op zich niet gek dat dit gebeurt, want 700 milliliter is geen geringe hoeveelheid.

De meest voorkomende bloedgroep is O

Welke bloedgroep iemand heeft, wordt bepaald door de eiwitten die er aan de rode bloedlichaampjes blijven kleven. Wie bloedgroep A heeft, bezit over eiwit A, wie B heeft over eiwit B en zo voort. Wie bloedgroep O heeft, wat bijna 40 procent van de bevolking is, heeft geen eiwitten in het bloed. Na O is A met bijna 35 procent de meest voorkomende bloedgroep. AB-negatief komt veel minder vaak voor. Slechts 0,5 procent van de bevolking heeft dit.

Bloedgroepen komen uit Oostenrijk

Het  ABO-bloedgroepensysteem is in de 19e eeuw ontdekt door de Oostenrijkse wetenschapper Karl Landsteiner. Hij zag dat er veel mensen dood gingen na bloedtransfusies en ontdekte dat dit kwam doordat zij ‘verkeerd’ bloed toegediend kregen. Vervolgens kwalificeerde hij de bloedgroepen van de mensen in A, B AB en O, wat een medische aardverschuiving betekende. Landsteiner wint in 1930 de Nobel prijs voor deze ontdekking.

Negatief en positief: waar staat dat voor?

Naast het ABO-bloedgroepensysteem is er nog een systeem dat wordt gebruikt om te bepalen welk bloed iemand precies heeft: het rhesussysteem. Hiermee wordt bepaald of iemand de zogenoemde rhesusfactor in het bloed heeft zitten. Wie deze factor heeft, is rhesuspositief en krijgt dus de toevoeging ‘postief’ bij haar of zijn bloedgroep bijgeschreven. Wie het niet heeft, is rhesusnegatief en wordt dus gekenemerkt als A, B, AB of O-negatief. Een ruime meerderheid (meer dan 80 procent) van alle Nederlanders is rhesuspositief; de rest heeft het niet bij zich.

Bloed in alle kleuren

Bloed is rood. Alhoewel, het bloed van mensen. Dat van bloedzuigers is groen en spinnen hebben blauw bloed door hun aderen stromen. Dat komt omdat spinnen over het bloedeiwit hemocyanine beschikken.

Sommige dieren hebben geen bloed

Voor mensen is bloed het belangrijkste levensexlicer is, maar er zijn ook organismes die het prima zonder redden. Zo hebben bepaalde weekdieren geen bloed. Ook sponsachtiger hebben het niet.

Sommige dieren hebben ‘slim’ bloed

We blijven nog even bij de dieren. De inktvis, bijvoorbeeld, heeft bijzonder ‘slim’ bloed dat zich aanpast aan de omgeving van de vis. Zwemt het in koud water? Dan zorgt het eiwit hemocyanine in het bloed ervoor dat de inktvis genoeg zuurstof krijgt om te kunnen overleven. Is het erg warm? Ook dan regelt de hemocyanine dat het dier kan overleven. Andere geleedpotigen beschikken ook over deze mogelijkheid. Het eiwit hemoglobine, wat de zuurstof-toevoer in het menselijk bloed regelt, kan er helaas niet voor zorgen dat de mens evengoed bij extreme warmte als kou kan functioneren.

(Bron: Sanquin, Quest, Trouw, de Volkskrant)