Winterdip

Iedereen is wel eens een dag wat somber. Somberheid en verdriet horen bij het leven. Maar wanneer spreken we van een depressie en niet van een winterdip?

Zwaar gevoel

Depressieve klachten zijn normale reacties op nare gebeurtenissen. Werk en relaties kunnen tegen zitten wat een ‘zwaar gevoel’ kan geven. Toch is dit gevoel doorgaans van tijdelijke aard. Bij een depressie houden de klachten langer dan twee weken aan. Men heeft dan nergens meer zin in, kan niet goed slapen of is juist heel moe, heeft geen trek in eten (afvallen) of teveel eten (aankomen), een gebrek aan energie, gevoel van waardeloosheid of onterechte schuldgevoelens en slecht kunnen concentreren en nadenken. Een depressie kan maanden duren.

De derde maandag in januari is het Blue Monday. Het is naar zeggen de meest deprimerende dag van het jaar. De eerste goede voornemens, om bijvoorbeeld af te vallen of om op te stoppen met roken, zijn mislukt, de dagelijkse sleur begint weer en dan is het ook nog koud, vochtig en donker. Verder is Blue Monday een marketinginstrument om de aandacht te vestigen op de volksziekte depressie. Het komt veel voor: 13% van de mensen heeft een depressie. Het wordt wel de epidemie van de 21ste eeuw genoemd. Bovendien schamen mensen zich er vaak voor, voelen ze zich ten onrechte schuldig en praten er dus weinig over. Dan is het goed om er nog eens de aandacht op te vestigen. Erover praten helpt!

Medische oorzaak

Depressie kan in de familie zitten en een genetische oorzaak hebben. Soms is het een reactie op een nare gebeurtenis zoals een overlijden, ontslag of scheiding. Soms komt het doordat iemand een moeilijke jeugd heeft gehad of te maken heeft (gehad) met huiselijk geweld. Wanneer men een chronische ziekte heeft is de kans op een depressie ook groter. Dat is bewezen bij COPD en kanker. Van zo’n ziekte kan men somber worden omdat men niet meer zo goed functioneert als voorheen. Daarnaast heeft een lichamelijke ziekte ook invloed op het functioneren van het brein, op de neurotransmitters, waardoor we makkelijker depressief worden. Maar zelfs een forse griep kan ons somber maken. Het blijkt dat er een verband bestaat tussen een griepepidemie en het gebruik van antidepressieve medicijnen. Na een griepepidemie worden systematisch meer antidepressiva voorgeschreven dan normaal.

Het heet een winterdepressie als de symptomen in de herfst beginnen en in het voorjaar weer verdwijnen. En dat ieder jaar weer. Dat zit soms in de familie. Winterdepressie komt meer voor in noordelijke landen, vandaar de gedachte dat het met een gebrek aan zonlicht te maken kan hebben. Maar misschien komt het ook wel door het melatonine gehalte of het serotonine gehalte in de hersenen. Bij de winterdepressie hoort vaak een toegenomen slaapbehoefte, meer trek in suiker en daardoor toename in het gewicht, prikkelbaar zijn en een zwaar gevoel in armen en benen. In Lapland wordt het de hele winter niet licht en daar komt ook meer depressie voor.

Behandeling

Tegenwoordig worden antidepressiva minder snel voorgeschreven omdat de werking bij lichte depressies tegenvalt en vaak niet opweegt tegen de bijwerkingen. De behandeling van een winterdepressie verschilt niet veel van een gewone depressie: probeer actief te blijven, zorg voor een goed dagstructuur, sta op tijd op, zorg voor dagelijks lichamelijke beweging, drink geen alcohol en praat erover. Met familie en bekenden, maar misschien ook met de huisarts of een psycholoog. Bij een echte winterdepressie kan een daglichtlamp helpen. Het is wel verstandig om zo’n lamp de eerste keer onder leiding van een psycholoog te gebruiken, want dit luistert nauw ten aanzien van de tijd. Soms is een half uur voldoende, soms moet het wat langer. Over het algemeen merkt men binnen een paar dagen resultaat, maar het kan ook weken duren.

Depressies gaat meestal vanzelf over. 60% geneest spontaan binnen een half jaar. Met behandeling door de psycholoog of via internet met zelfhulpmodules gaat het wat sneller.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 22 januari 2013 en in KoffieMAX op 18 januari 2012.