Wilsverklaring
Nederland heeft sinds 2001 een euthanasiewet. Wettelijk is alles goed geregeld. Maar de weg naar levensbeëindiging toe, is vaak vol vragen en problemen.
Levenseinde
Iedereen heeft zo zijn eigen wensen als het gaat over levenseinde. De situatie kan zijn doorbehandelen van een ernstige ziekte, over reanimeren na een hartstilstand, over wel of niet nog opgenomen willen worden in een ziekenhuis of een verpleeghuis, enzovoort. Sommige mensen willen ook vastleggen dat ze euthanasie willen wanneer het lijden ondragelijk wordt. Leg de wensen vast op papier en bespreek ze met naasten en de dokter. Sommige mensen willen dat graag vastleggen nog voordat ze ziek worden; anderen denken er pas aan wanneer een ernstige ziekte toeslaat. In elk geval is het handig om dat te doen voordat het te laat is. Soms hebben dokters principiële argumenten om niet bij euthanasie te helpen. Euthanasie is geen recht van de patiënt en geen plicht voor de dokter. Erover praten behoort wel tot het werk van de dokter. Patiënten willen graag tijdig weten of de dokter hen in het uiterste geval wil helpen. Dat geeft een gerust gevoel. Soms blijft het bij dat ene gesprek en komt die vraag niet meer terug.
Opstellen van een wilsverklaring
Daarover zijn diverse formulieren vinden op internet. Men kan lid worden van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillige Levenseinde. Die vereniging heeft voorgedrukte verklaringen waarop men kan aankruisen hoe men het wilt. Er zot een uitgebreide toelichting bij. Maar men kan de wensen voor levensbeëindiging ook zelf opschrijven. Bespreek dit wel te allen tijde met de dokter zodat u eventueel kunt toelichten wat u bedoelt.
Niet alles wat u beschrijft gebeurt zo, want de dokter zal nooit alleen op zo’n verklaring varen. Iemand kan in de loop van zijn leven of zijn ziekte andere opvattingen hebben gekregen. Soms zijn mensen bang voor ondragelijk lijden en dan blijkt dat toch heel goed te verlichten te zijn.
In Nederland bestaan er heel goede regels voor euthanasie. Zo moet de dokter ervan overtuigd zijn dat het verzoek vrijwillig en weloverwogen is. Soms komt de familie met zo’n vraag, maar dat is altijd onvoldoende: de persoon zelf gaat daar als enige over. Degene over wie het gaat moet zelf in staat zijn om dat gesprek met de dokter te voeren. Verder moet de ziekte uitzichtloos zijn, geen enkele kans op verbetering, en hij lijden moet ondragelijk zijn. Lijden is subjectief. Wanneer iemand de pijn ondragelijk vindt, maar daarvoor is nog niet alles geprobeerd, dan mag dat nog niet ondragelijk genoemd worden.
Tenslotte moet er altijd een andere dokter meekijken en beslissen. En achteraf wordt elk geval getoetst door een commissie. Die beoordelen elk jaar een paar duizend gevallen. Die kijken ook of de dokter de euthanasie goed heeft uitgevoerd.
Wilsbekwaam
Euthanasie bij dementie is ingewikkeld. De dokter moet er zeker van zijn dat de vraag weloverwogen is. Wanneer iemand behoorlijk dement is, is een gesprek daarover niet meer mogelijk. Anderzijds moet het lijden ondragelijk zijn. Daar is bij beginnende dementie doorgaans nog niet zo. Soms hebben mensen jaren geleden een schriftelijke verklaring gemaakt waarin staat dat zij in geval van dementie levensbeëindiging willen. De dokter wil wel weten of die persoon daar in de loop der jaren wellicht anders over is gaan denken.
Een ander probleem is euthanasie bij mensen die ‘klaar zijn met het leven’. Deze mensen hebben geen terminale ziekte, geen ernstige symptomen, maar die zijn van oordeel dat het leven ze niets meer te bieden heeft, dat het ‘af’ is. Aan die levensmoeheid kan men ondragelijk lijden, maar het is misschien niet uitzichtloos. Euthanasie is voor die mensen niet mogelijk. Een mogelijkheid is dan stoppen met eten en drinken. Als dokter kan men dan wel weer helpen om de verschijnselen daarvan te verlichten.
Kortom: bespreek uw wensen over uw levenseinde tijdig met de huisarts en herhaal dat zo nu en dan in de loop van de tijd en/of ziekte.
Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 2 oktober 2012.