Wereld Polio Dag

Dinsdag 24 oktober 2017 is het Wereld Polio Dag. Wereldwijd wordt aandacht gevraagd voor de bestrijding van polio. Want al is Nederland, en Europa, sinds midden jaren 90 poliovrij, in Afghanistan en Pakistan komt het nog steeds voor. Maar hoe staat het eigenlijk met de strijd tegen polio?

Van honderden naar 11 gevallen per jaar

Wanneer de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 1988 besluit dat er wereldwijd een vaccinatieprogramma moet worden gestart om polio uit de wereld te helpen, doen zich jaarlijks nog 350.000 gevallen van polio voor. Dit treft bijna allemaal kinderen onder de 5 jaar. Nu 30 jaar later is dit aantal gedaald. Van eerst honderden gevallen naar nu, oktober 2017, nog maar 11 gevallen per jaar. Ooit waren er 125 landen waar polio voorkwam. Tegenwoordig zijn dat er nog maar 2: Afghanistan en Pakistan.

Alleen besmetting van mens tot mens

Poliomyelitis is een besmettelijke infectieziekte die veroorzaakt wordt door het poliovirus, waarvan er 3 typen zijn. Het virus wordt van mens op mens overgedragen, bevindt zich in de ontlasting van besmette mensen en kan na toiletbezoek bijvoorbeeld op de wc-bril, kraan of deurklink zitten. Zo kan het via de handen ook in de mond terechtkomen, en zich dan ook verspreiden via hoesten en niezen.

In 90-95 procent van de gevallen verloopt de ziekte zonder symptomen en merkt iemand er dus niets van. Het verraderlijke hiervan is dat de polio nog wel kan worden verspreid. Er wordt zelfs gezegd dat op elke zieke minstens 500 dragers van het virus zijn. Soms ontstaan er wel klachten als hoofdpijn, spierpijn en braken. Het virus verspreidt zich dan via de bloedbaan en dringt het ruggenmerg binnen. Bij 1 op de 100 of 200 patiënten treedt vervolgens verlamming op. Meestal aan de benen of de armen, omdat de zenuwen die de bewegingen van die lichaamsdelen aansturen beschadigd raken. Vooral bij kinderen in de groei kunnen misvormingen optreden als de nog wel werkende spieren de ledematen kromtrekken. Omdat vooral kinderen worden getroffen door polio wordt de ziekte vroeger bij ons ook wel kinderverlamming genoemd. Maar in feite raken juist volwassenen vaker verlamd.

Salk en Sabin-vaccin

Viroloog Jonas Salk ontwikkelt begin jaren 50 een vaccin tegen polio. Hiermee kan de ziekte worden voorkomen. Het is een vaccin met een geïnactiveerd dus dood virus en het moet geïnjecteerd worden. Dat maakt dit Salk-vaccin relatief duur. Er is ook nog een ander vaccin ontwikkeld door Albert Sabin. Dat bevat een verzwakt maar nog levend virus, dat zich in het lichaam vermeerdert maar mensen niet ziek maakt. Het voordeel hiervan is dat dit vaccin oraal kan worden ingenomen en dus gemakkelijk en zonder de noodzaak van gekwalificeerd personeel via een suikerklontje kan worden toegediend. Daarom wordt het Sabin-vaccin veel gebruikt in niet-Westerse landen waar grote groepen mensen tegelijk moeten worden gevaccineerd.

Poliovrij

Nederland, en heel Europa, is poliovrij. Na de laatste grote polio-epidemie in ons land in 1956 is een jaar later een grote vaccinatiecampagne op gang gekomen. Daarvoor wordt de injectiemethode met het Salk-vaccin gebruikt. Om de kosten te drukken wordt er een combinatievaccin gemaakt; de prik bevat ook vaccins tegen difterie, kinkhoest en tetanus. Deze combinatieprikken (nu met een nog iets uitgebreidere samenstelling) worden nog steeds in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma aan pasgeborenen gegeven en later nog een paar maal herhaald en dat heeft effect gehad.

In 1971 is er nog wel een polio-uitbraak geweest op de Veluwe en in Staphorst. De laatste polio-epidemie in Nederland is in 1992 in de omgeving van Streefkerk (in de Alblasserwaard, in Zuid-Holland). In beide gevallen gaat het om mensen die om religieuze redenen hun kinderen niet wilden laten vaccineren, de zogenaamde bevindelijk gereformeerden. Maar sinds 1992 is het in Nederland niet meer voorgekomen. Maar zolang er nog ergens ter wereld polio bestaat, kan het geïmporteerd worden en in groepen van ongevaccineerden weer toeslaan.

Dit onderwerp wordt behandeld in Tijd voor MAX  en Tijd voor MAX Radio op dinsdag 24 oktober 2017.

—

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 24 oktober tot woensdag 25 oktober  2017 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over polio. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 18 oktober 2017 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.