Wat zijn de symptomen van lactose-intolerantie en welke melkproducten veroorzaken het?

Om lactose goed te verteren in de darmen, is het eiwit lactase nodig. Wanneer dit niet of weinig wordt aangemaakt door het lichaam kunnen er klachten ontstaan na het drinken van melk of het eten van producten waar melk in zit. Dit wordt lactose-intolerantie genoemd.

Lactose-intolerantie door tekort aan lactase

Melk en andere producten waar melk in zit bevatten lactose. Lactose is een suiker en is daarom ook wel bekend onder de naam melksuiker. Om dit te kunnen verteren, is lactase nodig. Dit enzym wordt in de dunne darmwand aangemaakt, maar niet bij iedereen (even goed). Als er niet voldoende lactase beschikbaar is voor de vertering van lactose, dan kunnen er klachten ontstaan als buikpijn, diarree en winderigheid: lactose-intolerantie genoemd. Dit wordt veroorzaakt doordat lactose dan onverteerd in de dikke darm terechtkomt en de bacteriën in de dikke darm, de darmflora, het gaan vergisten. Het niet goed verteren van lactose geeft overigens niet bij iedereen klachten. In dat geval wordt het lactosemalabsorptie genoemd.

Op welke leeftijd ontstaat lactose-intolerantie?

Lactose-intolerantie kan al direct na de geboorte optreden, maar ook pas op latere leeftijd ontstaan. Het is niet hetzelfde als een koemelk-allergie. Daar hebben baby’s soms mee te maken en dat gaat meestal vanzelf weer over.

Waarom maakt niet iedereen even veel lactase aan?

Na de geboorte hebben zuigelingen voldoende lactase om lactose in moedermelk of zuigelingenvoedsel goed te verteren. Bij meer dan 80 procent van de wereldbevolking neemt de productie van lactase vervolgens geleidelijk af. Wereldwijd zijn daarin grote verschillen. Bij Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen neemt de aanmaak van lactose in verhouding tot West-Europeanen en Noord-Amerikanen meer af na het 3e levensjaar. Lactose-intolerantie komt in die landen dan ook het vaakst voor.

De aanmaak van lactase kan ook tijdelijk verminderen, wanneer de binnenkant van de darm beschadigt raakt. Bijvoorbeeld door een ontsteking van de darm, zoals bij buikgriep, na een operatie of wanneer iemand bestraald wordt. Het is dan mogelijk dat u ineens niet meer tegen melk kunt, maar dit is meestal weer voorbij wanneer de darm hersteld is.

Wat zijn de symptomen van lactose-intolerantie?

Wanneer lactose niet goed wordt afgebroken, dan komen er gassen en bepaalde vetzuren vrij. Ook trekt lactose in de dikke darm vocht aan. Dat kan voor een opgeblazen gevoel zorgen, voor buikpijn, krampen en winderigheid. Daarnaast kan er sprake zijn van diarree, waarbij de ontlasting soms schuimt en zuur ruikt.

In welke producten zit er allemaal lactose?

Lactose komt van nature voor in zuivelproducten, maar daarnaast wordt het ook wel toegevoegd aan medicijnen en voedingssupplementen of vitaminepillen. Ook worden er veelvuldig melkbestanddelen verwerkt in levensmiddelen als chocolade, koekjes, soep, sauzen en snoep. Wees daarnaast beducht op fruitsappen. Om de verbruiksbelasting te omzeilen, voegen veel producenten een kleine hoeveelheid zuivel toe, om daar onderuit te komen. Daarom wordt er door de overheid inmiddels naar andere regels gekeken, om dit op te lossen.

Producten waar veel lactose in voorkomt, zijn:

• (Koffie)melk, chocolademelk en melk met smaakjes.
• Smeerkaas, smeltkaas en de meeste buitenlandse kazen.
• Pap en zuiveltoetjes als vla of pudding.
• Roomboter.
• (Slag)room.
• Crème fraîche.
• Roomijs.

Zure melkproducten als yoghurt, kwark en karnemelk bevatten veel minder lactose en geven over het algemeen minder tot geen klachten bij mensen met lactose-intolerantie. Ook Nederlandse (harde) kaas bevat vrijwel geen lactose.

Het Voedingscentrum heeft een app ontwikkeld waarmee u kunt bekijken of een product melk bevat. Door de streepjescode van een product te scannen, kunt u zien of het melk (inclusief lactose) bevat. De app heet Kies Ik Gezond? en is gratis te downloaden in de Play Store en App Store.

Lees ook: Deze kazen kunt u mogelijk wel eten met een lactose-intolerantie

Kunt u worden onderzocht op lactose-intolerantie?

Door een voedingsdagboek bij te houden, kunt u nagaan of klachten die u ondervindt, optreden na het nuttigen van een product dat rijk is aan lactose. Daarnaast kunnen er verschillende tests gedaan worden, om dit te achterhalen. Zoals een Lactose Tolerantie Test (LTT) of een eliminatie-provocatietest.

Wat is er tegen lactose-intolerantie te doen?

Wanneer u heeft gemerkt dat u niet goed op producten met lactose reageert, kunt u de hoeveelheid die u hiervan binnenkrijgt verminderen en zo veel mogelijk over de dag verspreiden. Gemiddeld kunnen mensen met een lactose-intolerantie 10 tot 15 gram lactose binnen krijgen zonder klachten te krijgen. Dat staat ongeveer gelijk aan een grote mok of glas melk.

In plaats van melk kunt u ook kiezen voor een zuurdere variant, zoals dus bijvoorbeeld yoghurt. Of voor een lactosevrije variant. Daarnaast zijn er bij de drogist of apotheek pillen en druppels verkrijgbaar met lactase erin. Wanneer u die inneemt voordat u een melkproduct gebruikt, kunt u lactose beter verteren.

Het is belangrijk dat u de juiste hoeveelheid voedingsstoffen binnenkrijgt. Wanneer u zo veel klachten heeft, dat u alle melkproducten achterwege moet laten, dan kunt u het beste bij een diëtist advies inwinnen, hoe u daarmee om kunt gaan.

(Bron: Thuisarts.nl, Maag Lever Darm Stichting, Voedingscentrum. Foto: Shutterstock)