Wat is het norovirus en waarom verspreidt het zich snel in ziekenhuizen en verzorghuizen?

Een aantal keer per jaar duikt in het nieuws op dat het norovirus zich verspreid heeft over een ziekenhuisafdeling of dat het rondgaat in een verzorgingshuis. Maar wat is dit voor virus en waarom grijpt het zo snel om zich heen?

Wat is het norovirus?

Het norovirus is zeer besmettelijk dat de buikgriep veroorzaakt. Jaarlijks krijgen ongeveer 4,5 miljoen Nederlanders buikgriep, waarvan ongeveer een half miljoen gevallen wordt veroorzaakt door het norovirus. Het uit zich door heftig braken en diarree. Maar buikpijn, misselijkheid, koorts en hoofdpijn zijn ook symptomen.

Hoe verspreidt het norovirus zich?

Het virus verspreidt zich snel en gemakkelijk. Wanneer een besmet persoon braakt, komen virusdeeltjes in de lucht te hangen. Alles in de ruimte wordt dan besmet. Als iemand anders daarna de ruimte in komt en iets aanraakt, raakt hij of zij al besmet. Maar zelfs via de lucht kan een ander al besmet raken.

Wanneer iemand met diarree naar het toilet gaat, komt het virus ook op de handen terecht. Alles wat daarna aangeraakt wordt (zonder goed de handen te wassen), wordt besmet. Denk aan veelgebruikte voorwerpen, zoals de deur(klink) of de hoorn van een telefoon. Wie dit daarna aanraakt, draagt het virus ook meteen met zich mee.

De incubatietijd van het virus

De incubatietijd, de tijd tussen besmet raken en ziek worden, is 1 tot 3 dagen. Daarom kan het virus zich ook gemakkelijk en snel verspreiden in bijvoorbeeld ziekenhuizen of verzorgingshuizen. De klachten houden meestal 4 dagen aan en na 2 dagen wordt het vaak al minder. Hoe heftig de klachten zijn, is per persoon verschillend. Er zijn ook mensen die geen klachten krijgen, maar wel het virus bij zich dragen en kunnen overdragen.

Let op bij jonge kinderen en 70-plussers als ze het norovirus krijgen

Wie een goede weerstand heeft, zal verder niet ziek ervan worden. Er is dan ook geen medicijn voor het norovirus. De kans op uitdroging is wel altijd aanwezig, door het vele overgeven en de diarree. Dit is vooral het geval bij jonge kinderen en 70-plussers. Daarom wordt geadviseerd voldoende te blijven drinken en ORS te nemen. Dit is een afkorting van het Engelse ‘oral rehydration solution’, een middel waarin veel suikers en zouten zitten die het lichaam nodig heeft om vocht op te nemen en vast te houden.

Hoe kunt u het virus krijgen?

De meeste besmettingen gaan dus van mens op mens, maar het norovirus kan ook voortkomen in rauwe schaal- en schelpdieren en rauw groente of fruit. Verhit schaal- en schelpdieren lang genoeg en was groente en fruit goed onder stromend water. En was zelf uw handen ook uitgebreid.

Verspreiding van het norovirus voorkomen

Wanneer u ineens veel moet braken of diarree heeft, was uw handen daarna dan elke keer grondig. Neem ook de polsen mee. Maak ook de wastafel, kraan en de deurknop van de ruimte droog. Heeft u meerdere toiletten in huis? Kies er dan 1 uit die alleen de besmette persoon gebruikt. Raak zo min mogelijk uw mond aan met uw handen, want dan zit het virus weer op uw lichaam. Bereid ook geen eten voor anderen, zo kunnen zij ook besmet raken.

Wanneer contact opnemen met de huisarts?

Het norovirus gaat vanzelf over na een paar dagen, maar toch is het soms nodig om de huisarts te bellen. Doe dit wanneer de waterdunne diarree langer dan 3 dagen aanhoudt (en meer dan 6 keer per dag). Wanneer u ouder bent dan 70 jaar, kunt u na 1 dag waterdunne diarree al contact opnemen, zeker ook als u er koorts bij heeft.

Neem verder contact op, als u 24 uur niet geplast heeft, drinken niet lukt, voortdurend pijn heeft, bloed of slijm in de ontlasting heeft, u zich suf gaat voelen, 3 dagen lang koorts erbij heeft of als na een week de diarree niet minder is geworden. Wie diabetes, hartfalen of nierproblemen heeft of medicijnen zoals bloeddruk- of plastabletten neemt, moet extra alert zijn. Neem in dat geval dezelfde dag nog contact op met de huisarts of behandelend specialist.

In het ziekenhuis of verzorgingshuis

In het ziekenhuis of verzorgingshuis worden patiënten die het norovirus hebben apart gelegd. Dit gebeurt ook al bij een vermoeden van een besmetting. Ook draagt het verplegend personeel extra beschermende kleding, zoals een schort, handschoenen en mondkapje. Zo willen ze voorkomen om zelf besmet te raken of het over te brengen naar andere patiënten. Bent u 48 uur klachtenvrij? Dan wordt de isolatie opgeheven.

Wanneer er een ongewoon hoog aantal zieken met braken en diarree zijn in een verzorgingshuis of andere instelling, moet de GGD ingelicht worden. Het is wettelijk verplicht om de melding door te geven. Zij onderzoeken dan om welk virus het gaat, wat de bron van de besmetting is en kunnen adviseren over hygiënemaatregelen.

(Bron: Thuisarts, RIVM, Het Voedingscentrum, Isala ziekenhuizen, GGD Amsterdam. Foto: Shutterstock)