Wat gebeurt er als u een black-out krijgt?

Is het u wel eens overkomen, tijdens een spreekbeurt op school of een presentatie op uw werk? U bent bezig en opeens weet u niet meer waar u het over heeft. Een black-out wordt in verband gebracht met veelvuldig alcoholgebruik, maar kan dus in nog meer situaties voorkomen. Wat gebeurt er precies in onze hersenen als we een black-out krijgen?

Wat is een black-out?

Kort samengevat is een black-out een tijdelijke verstoring van de informatieverwerking in de hersenen. De verbinding tussen het kortetermijngeheugen en het langetermijngeheugen valt dan tijdelijk weg. Als u maar niet op een bepaald antwoord kan komen, het welbekende ‘puntje van de tong’, is dit een lichte vorm van een black-out. Maar soms weet u op het moment zelf niet meer wat u aan het doen bent, omdat u tijdelijk geen nieuwe herinneringen aanmaakt. Of u heeft zich goed voorbereid op een presentatie of rijexamen, maar u weet op het moment suprême niet meer wat u moet doen. In dat geval zorgt de black-out ervoor dat u specifieke herinneringen niet meer op kunt roepen.

In welke situaties kan een black-out voorkomen?

Een black-out kan samenhangen met faalangst. Sommige mensen hebben namelijk moeite met presteren op momenten dat er veel van afhangt. Bijvoorbeeld tijdens een rijexamen, waar een rijbewijs op het spel staat. Een black-out kan op zulke spannende, stressvolle momenten op de loer liggen. Als u opeens na gaat denken over dingen die u altijd op de automatische piloot doet, kan het misgaan. Tot slot zijn introverte mensen vatbaarder voor een black-out dan extraverte mensen. Hun hersenen gaan namelijk op een andere manier om met stress. Voor extraverte personen kan het een prikkel zijn om juist het beste uit zichzelf te halen, omdat ze druk nodig hebben. Maar introverte personen hebben eerder de neiging om dicht te klappen, als iets niet gaat zoals ze het voor ogen hebben.

Lees ook: Hoe ontstaat rijangst en wat kunt u eraan doen?

Zijn er bekende voorbeelden van?

Ook de meest ervaren sprekers kunnen last krijgen van een black-out, als gevolg van stress en spanning. Zo heeft Studio Sport-presentatrice Dione de Graaff ooit een interview met Olympisch hardloopkampioen Ellen van Langen gehad. Tijdens dat interview weet ze opeens, heel kort, niet meer wie ze voor zich heeft. “Ik vraag me af of ze het heeft gemerkt. Absurd, dat iemand die zó bekend is, even helemaal bij je weg kan zijn”, aldus De Graaff tegenover De Volkskrant. Luuk Ikink (RTL Boulevard) vertelt in de BLVD Podcast over zijn RTL Late Night-tijd, waar hij tijdens een verhaal opeens helemaal de draad kwijtraakt. Pas als presentator Humberto Tan hem afleidt met een willekeurige vraag, komt Ikink weer bij zijn positieven.

En kent u Jan Spannenberg uit Heel Holland Bakt 2023 nog? Hij gaat als favoriet de finale in, maar gaat dan de fout in. “De soesjes die niet op de finaletaart stonden. Daar denk ik nog vaak aan”, blikt hij terug. “Op een gegeven moment wist ik gewoon niet meer wat ik aan het doen was, ik denk dat het een black-out was. Het was natuurlijk ook een enorm drukke periode.” Vaak verloopt een black-out ongemerkt en gaat het snel weer voorbij. Maar soms is het juist voor iedereen zichtbaar. Zangeres Suzan Stortelder, van het bekende duo Suzan & Freek, overkomt het bijvoorbeeld in het programma Jinek. Als het live-optreden van Suzan & Freek begint, kan ze even niet meer op de beginregels van hun hit Goud komen.

Had je nog zo goed gerepeteerd en dan toch een black-out krijgen. Ongeluk zit in een klein hoekje, maar het nummer blijft Goud! #jinek pic.twitter.com/USaTY0Jh6c

— Jinek (@Jinek_RTL) June 8, 2023

Wat kunt u doen tegen een black-out?

Hierboven heeft u al kunnen lezen hoe Luuk Ikink uit zijn black-out is gekomen, met dank aan Humberto Tan. “Hij stelde een vraag die niet te maken had met het onderwerp waarover ik aan het vertellen was. En daardoor focus je weer even op iets anders. En toen ging ik weer uit die black-out en kon ik het weer oppakken”, vertelt Ikink in de BLVD Podcast. Afleiding kan dus helpen, om de draad weer op te pakken. Als uw aandacht tijdelijk naar iets anders uitgaat, kan dat kalmerend werken.

Daarnaast kunt u proberen om tot rust te komen, als u merkt dat u een black-out heeft. Dat kunt u doen met ademhalingsoefeningen of meditatie. Een black-out voorkomen, dat kunt u doen met een regelmatig slaapritme. Hoe slechter u slaapt, hoe meer stress u namelijk kunt ervaren. Probeer het drinken van koffie (en andere cafeïnehoudende dranken) dan ook binnen de perken te houden. Uiteraard geldt dit ook voor alcoholgebruik, al komt structurele schade aan het geheugen pas voor bij langdurig en intensief alcoholgebruik (het syndroom van Korsakov).

(Bron: Heel Holland Bakt, Bedrock, Editie NL, Jinek, De Volkskrant, Mens-en-gezondheid.infonu.nl, BLVD Podcast. Foto: Shutterstock)