Het verhaal achter Alles is koers, een persoonlijke film over Jan Janssen
In 2018 is het precies 50 jaar geleden dat Jan Janssen de Tour de France wint. Ter ere van deze historische sportprestatie maakt filmmaakster Ariane Greep de documentaire Alles is koers over Janssen en zijn familie. Wij spreken haar over het maakproces.
In de jaren 60 van de vorige eeuw maakt de wereld kennis met wielerfenomeen Jan Janssen. In 1964 wordt hij op 24-jarige leeftijd wereldkampioen en in 1967 wint hij de wielerklassiekers Parijs-Roubaix én de Ronde van Spanje. Aan de Tour de France heeft hij dan ook al en aantal keer meegedaan, maar winnen doet hij de ronde nooit.
Tot 1968. Janssen moet op de laatste dag een gat van 16 seconde dichtrijden om als eerste te kunnen eindigen. Voor veel renners een onmogelijke opgave, maar het lukt hem wel en hij wint. Een wereldprestatie van de man uit Zuid-Holland. Met deze man maakt u kennis in de documentaire Alles is koers van Ariane Greep.
Ariane, kun je vertellen hoe je op het idee kwam om deze documentaire te maken?
“Ik was 3 jaar geleden aanwezig op een evenement tegen kanker. Jan was daar ook om een fiets te doneren voor het goede doel en ik sprak hem aan. Ik wist dat hij zelf lymfekanker had gehad en vroeg hem hoe het met hem was. Hij vertelde mij toen dat hij veel strijd heeft gevoerd in zijn leven, maar dat die tegen de kanker echt het zwaarste was. Ik dacht: wat interessant, dat voor een man die gevochten heeft om de Tour de France te winnen, zijn gevecht tegen kanker de heftigste strijd van zijn leven is geweest. Deze ontmoeting bleef mij bij en vorig jaar had ik het op een gegeven moment weer over Jan met mijn man (Bas Steman schrijver en filmmaker, red.). Wij spraken erover dat het in 2018 precies 50 jaar geleden is dat Jan de Tour won en ik vroeg me af of het niet leuk was om hier iets mee te doen. Dat leek Bas ook een goed idee en zodoende ben ik het idee verder gaan uitwerken en heb ik Jan zelf gevraagd of hij interesse had om mee te werken. Hij zag het direct zitten.”
De documentaire geeft een uniek kijkje in het privéleven van Janssen. Waarom heb je ervoor gekozen om deze kant van hem te laten zien?
“Ik wist al vanaf het begin dat ik een film over de mens Jan Janssen wilde maken, want dat vind ik als filmmaker veel interessanter dan de sporter en alle glorie daar omheen. Dit werd bevestigd toen ik tijdens de voorbereidingen voor de documentaire zag hoe intiem Jan en zijn vrouw Cora eigenlijk nog met elkaar zijn. In januari 2019 zijn ze 55 jaar getrouwd, maar ze zitten nog steeds hand en hand naar een wielerwedstrijd te kijken. Toen ik dat opmerkte, dacht ik: deze film moet over de liefde gaan en niet alleen over de sport. Uiteindelijk zit er ook heel veel materiaal van Jan en Cora samen in de film.”
Uiteindelijk ben je begonnen met filmen bij Janssen thuis. Hoe ging dat?
“Voordat ik begon zei een bevriende cameraman tegen mijn cameravrouw: “wat naar voor je, dat je met Jan Janssen moet werken”. Hij staat namelijk bekend als een lastige man, omdat hij de lat altijd heel hoog legt, voor zichzelf en voor de mensen om zich heen. Gelukkig was op de eerste draaidag het ijs al snel gebroken, mede omdat mijn cameravrouw, Renee Geerards, vaak werkt voor de programma’s van Floortje Dessing. Jan is fan van Floortje en vond het heel leuk dat haar cameravrouw nu hem kwam filmen. Allereerst hebben we een groot interview met Jan gedaan dat de basis vormt van de documentaire. Dat gesprek duurde zo’n 2 uur. Daarna hebben we ook een lang interview gedaan met Cora, die boven zat met de plakboeken. Die vrouw heeft haar hele leven plakboeken van hem gemaakt. Kasten vol. Greep citeert Cora tijdens het bladeren door de plakboeken: “En hier staat Jan met een rondemiss, en hier ook en oh, hier krijgt hij weer een kus van de miss.” Hij was echt een soort popster is zijn tijd, iedereen kende Jan Janssen.”
Ariane Greep (rechts) en cameravrouw Renee Geerards kropen tijdens de opnames ook in de huid van rondemiss.
Hoe lang heeft de opnameperiode uiteindelijk geduurd?
“We hebben uiteindelijk zo’n 13 draaidagen gehad, verdeeld over ongeveer 4 maanden. Vorig jaar hebben we één scene gedraaid en toen dit jaar vanaf februari tot juni de rest”.
Dat is best een tijdje. Heb je in die periode een band opgebouwd met hem?
“Ja, ik ben wel dichtbij gekomen. We hebben het echt over alles gehad, over Jans vader die zelf de lat altijd erg hoog legde, bijvoorbeeld. Daardoor heeft Jan echt geleerd af te zien en legt hij zelf de lat ook altijd erg hoog.”
Over dichtbij komen gesproken: je hebt voor Alles is koers ook het hele Super 8-filmarchief van het gezin Janssen mogen bekijken.
“Ja, tijdens één van de draaidagen vertelde Jan me dat hij nog heel veel super 8-filmpjes had liggen. Hij moest ze alleen even opzoeken. Het kwam er steeds niet van en op de laatste draaidag zei hij tegen mij: “Ik heb nog een doosje voor je liggen in de auto”, dus ik liep mee. Liggen daar 30 dvd’s met daarop het materiaal van die super 8-banden. Ik heb alles gekeken en het hele leven van Jan, Cora en de kinderen trok aan me voorbij. Beelden van Karin (de dochter van Jan en Cora, red.) in de tuin of van de familie skiënd op vakantie, maar ook heel veel wielerbeelden. Dat was fantastisch om te zien en om te gebruiken in de film!”
Dat is wel echt een blijk van vertrouwen. Hebben jullie nu nog wel eens contact met elkaar?
“Jazeker, wij zijn uitgenodigd op zijn feest op 21 juli (de dag waarop Jan Janssen in 1968 de tour wint, red.) dat hij geeft ter ere van zijn jubileum. Daar komen ook mensen als oud-wielrenner Hennie Kuiper en Jan’s vriend Dries van Agt, de voormalig premier die groot wielerfan is.”
Alles is koers, 5 juli 2018, 20.25 uur op NPO 2.
(Beeld: ANP, Sebastiaan Hess)