Valpartijen in huis blijven groot risico, ook voor jongste groep 65-plussers: wat kunt u doen om dit te voorkomen?
Publicatiedatum: 2 oktober 2024
Het zijn harde cijfers: 7.000 Nederlanders zijn in 2023 overleden aan de gevolgen van een valpartij, 19 per dag dus. Bovendien zijn er 112.000 Nederlanders van 65 jaar en ouder die na een val op de spoedeisende hulp zijn beland. Valpartijen in huis zijn en blijven een groot risico voor thuiswonende 65-plussers, blijkt eens te meer, ook voor deze jongste groep ouderen. Zo’n val kan zorgen voor fysieke pijn en letsel, maar ook angst voor volgende valpartij en een verminderde mobiliteit. Wat kunnen thuiswonende ouderen doen om dit te voorkomen?
Waarom zijn er steeds meer valpartijen?
De oorzaken voor het hoge aantal valpartijen – en de ingrijpende gevolgen hiervan – zijn al langer bekend. Nederland is aan het vergrijzen en mensen moeten tot op latere leeftijd thuis blijven wonen. Een ongeluk thuis zit in een klein hoekje. Dat een valpartij vooral bij tachtigers en negentigers gevaarlijk kan zijn, weten we ook al. Maar een opvallende toename van het aantal valpartijen zien we in de relatief jonge leeftijdscategorie 65 tot 75 jaar. In 10 jaar tijd is het aantal valpartijen in deze groep met 22 procent gestegen.
Loopt u zelf risico op valpartijen in huis?
Wat kunt u doen om een vervelende valpartij te voorkomen? Stap 1 is in kaart brengen hoe hoog uw valrisico eigenlijk is, op basis van uw gezondheid en woonsituatie. Dat kunt u testen met de online valrisicotest, ontwikkeld door VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie. Ook mantelzorgers en zorgprofessionals kunnen deze test invullen. “We hopen hiermee een grote groep 65-plussers te bereiken, die digitaal vaardig zijn. Vaak denken ze: dit gaat niet over mij. Maar zij kunnen ook op die leeftijd al actie ondernemen”, vertelt Wietske Hoekstra, consultant Valpreventie bij VeiligheidNL aan MAX Vandaag.
Als u deze test invult, weet u binnen 3 minuten hoeveel risico u loopt op valpartijen. Valt u bijvoorbeeld vaak flauw? Gebruikt u medicijnen? Heeft u veel losliggende spullen in uw woning, zoals kabels, snoeren of gladde tapijten? En vooral: eet en beweegt u nog genoeg? “Het is belangrijk dat u fit en vitaal oud wordt. En dat u daarbij gericht uw spierkracht traint en balansoefeningen doet (dagelijks minstens 30 minuten bewegen, 2 keer per week oefeningen voor uw spierkracht doen, red.). We hopen dat deze test bijdraagt aan bewustwording”, aldus Hoekstra.
Wat kunt u doen om dit risico te verkleinen?
En blijkt u inderdaad een hoog valrisico te hebben? Dan zijn er kleine, laagdrempelige oplossingen om dit risico te verkleinen. “Zo’n aanpassing hoeft niet altijd geld te kosten, als u bijvoorbeeld de snoeren en kabels in huis wegwerkt. En als u weet dat er een hoge drempel in uw huis is, kunt u daar voorzichtig overheen stappen. Dan hoeft u hem niet meteen weg te laten halen.” Zorg daarnaast dat u goede, stevige schoenen draagt en dat u van tijd tot tijd uw ogen laat controleren, zodat u goed blijft zien. Verder kunt u een anti-sliplaag onder uw vloerkleden aan laten brengen.
Het installeren van een traplift is ook een mogelijkheid, mits dit op een verantwoorde manier wordt gedaan. Volgens Hoekstra is zo’n traplift wel een uiterste noodingreep, voor de meest kwetsbare groep. “Het is vooral belangrijk om voldoende te blijven bewegen. En traplopen is juist een goede krachtoefening voor uw benen.” Nog meer tips om het risico op valpartijen thuis te verkleinen vindt u bij onze collega’s van Meldpunt en op de pagina Hoe sterk sta ik van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Valpreventie, hoe werkt het en hoe wordt het verzekerd?
Naast de maatregelen die u thuis kunt nemen, bieden gemeenten hulp aan. “Er zijn ook veel mogelijkheden bij de gemeentes, die valpreventiecursussen en speciale trainingsprogramma’s aanbieden (vaak gratis, soms tegen een kleine bijdrage, red.). En voor sommige maatregelen in huis kunt u een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)”, benadrukt Hoekstra. Informeer bij uw gemeente naar het precieze aanbod.
Per 1 januari 2024 worden meerdere onderdelen van de valpreventie bovendien vergoed door de basisverzekering. Denk aan een staaroperatie, trainingsprogramma’s bij de fysiotherapeut, aangepaste brillenglazen of veilig schoeisel. Gaan al deze maatregelen voor minder valpartijen in huis zorgen? Hoekstra denkt van wel, als de opstartfase eenmaal voorbij is en als er voldoende ouderen gemotiveerd zijn om deel te nemen aan één van de programma’s. “Er moeten nog afspraken gemaakt worden door gemeentes en zorgverzekeraars. Het is zeker nog niet terug te zien in de cijfers, maar we merken wel dat er veel aandacht voor is. En dat steeds meer gemeentes het aanbod al op orde hebben. Dat gaat zich natuurlijk verder ontwikkelen de komende jaren.”
(Bron: Archief, MAX Meldpunt, VeiligheidNL, Centraal Bureau voor de Statistiek, NOS, Zorginstituut Nederland, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Foto: VeiligheidNL)
