Vaccineren met AstraZeneca wordt hervat, dit is wat we nu weten

Het vaccineren met AstraZeneca wordt in Nederland in de week van 22 maart 2021 hervat. Na een tijdelijke pauze in verband met meldingen over zeldzame bijwerkingen heeft de Europese medicijnwaakhond EMA opnieuw geoordeeld dat het coronavaccin veilig is. Dat betekent dat de groepen die hiervoor in aanmerking komen een nieuwe afspraak krijgen. Dit is wat we nu verder weten.

Waarom is er tijdelijk gestopt?

Verschillende Europese landen, naast Nederland onder andere Duitsland, Italië, Frankrijk en Spanje, hebben uit voorzorg een tijdelijke pauze ingelast met het toedienen van het AstraZeneca-vaccin. Aanleiding zijn enkele meldingen uit Noorwegen en Denemarken over mensen die kort na de prik last hebben gekregen van een combinatie van trombose (de vorming van bloedstolsels) en een tekort aan bloedplaatjes. Daarna zijn wereldwijd meer gevallen gemeld. Het vaccin wordt niet geassocieerd met een verhoging van het algehele risico op bloedstolsels. Het kan mogelijk wel in verband worden gebracht met zeer zeldzame gevallen van bloedstolsels, die gepaard gaan met trombocytopenie, een laag aantal bloedplaatjes. Die zijn vooral gezien bij vrouwen jonger dan 55 jaar. Daar wordt verder onderzoek naar gedaan.

Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) hebben voor nu op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten geoordeeld dat de tijdelijke pauze niet langer nodig is. Volgens het EMA is het vaccin effectief en veilig en de kans op ernstige complicaties met dit vaccin is “extreem klein”. Het CBG sluit zich aan bij het oordeel van het EMA dat de voordelen van het AstraZeneca-vaccin groter zijn dan de mogelijke risico’s. Maar of het middel nu weer gebruikt moet worden, laat de Nederlandse medicijnautoriteit zich volgens het ANP op donderdag 18 maart nog niet over uit.

Om hoeveel bijwerkingen gaat het?

Er zijn tot nu toe 25 gevallen bekend op ongeveer 20 miljoen AstraZeneca-vaccins die zijn toegediend in Europa en het Verenigd Koninkrijk, schrijft zorgminister De Jonge in een brief aan de Tweede Kamer. Een oorzakelijk verband is niet bewezen, maar wel mogelijk. Het EMA gaat dat zoals gezegd verder onderzoeken. In de meeste gevallen gaat het om mensen onder de 55 jaar en veelal vrouwen. Bijwerkingencentrum Lareb heeft meldingen gekregen van 2 Nederlanders met last van bloedstolsels en minder bloedplaatjes na een prik met AstraZeneca. Ook heeft het centrum 1 melding ontvangen van een sterke daling van bloedplaatjes, maar dan zonder trombose. Lareb ziet geen verband met het vaccin. In andere landen liggen deze aantallen hoger.

Lees ook: Verschil in (bij)werking medicijnen mannen en vrouwen: betere afstemming noodzakelijk

Hoe groot is de opgelopen vaccinatie-achterstand?

Volgens minister De Jonge zijn door de pauze van ruim een week ongeveer 100.000 mensen minder geprikt dan voorzien. Volgens de minister kan de achterstand snel ingehaald worden. Sinds het begin van de inentingen op 12 februari, hebben ongeveer 300.000 Nederlanders een 1e prik gekregen met dit type vaccin. Door de korte inentingsperiode zijn de 2e prikken nog niet toegediend. De Gezondheidsraad adviseert namelijk om de 2e prik in de 12e week na de 1e prik te geven.

Wie krijgen het AstraZeneca-vaccin?

Op dit moment worden er 3 verschillende groepen gevaccineerd met AstraZeneca:

• Zorgmedewerkers (via de GGD)
• 60-64-jarigen, mensen met het syndroom van Down en morbide obesitas (via hun huisarts)
• Intramurale ggz-cliënten en ggz-medewerkers (via de instelling)

Ik behoor tot 1 van deze groepen, wat moet ik doen?

Zorgmedewerkers krijgen een SMS van de GGD en kunnen vervolgens een nieuwe afspraak inplannen via het callcenter. Mensen die via de huisarts worden gevaccineerd, worden door hun huisarts benaderd voor een nieuwe afspraak. Medewerkers en cliënten in de ggz worden geïnformeerd door hun instelling als zij gevaccineerd kunnen worden. Heeft u een brief voor een afspraak ontvangen van het RIVM of uw zorgwerkgever? Dan kunt u een afspraak maken voor vaccinatie. U vindt het telefoonnummer in de uitnodiging voor de vaccinatie die u per post gekregen heeft.

Kan ik als ik al 1 prik met AstraZeneca gekregen heb voor mijn 2e prik een ander vaccin krijgen?

Dat is niet mogelijk. Op de website van de Rijksoverheid staat dat een 2e vaccinatie met een ander vaccin ook niet wordt geadviseerd.

Ik wil überhaupt niet met AstraZeneca gevaccineerd worden, kan ik een ander vaccin kiezen?

Dat is op dit moment niet mogelijk. De overige vaccins zijn gereserveerd voor andere mensen. Eerder hebben wij hierover met een woordvoerder van het RIVM gesproken: “Als het vaccin weer in gebruik wordt genomen dan kan iemand niet voor een andere prik kiezen. Als iemand de AstraZeneca-prik niet wil, wordt hij of zij dan dus niet gevaccineerd,” zegt zij. De woordvoerder geeft nog wel aan dat het wellicht mogelijk wordt om aan het einde van de rit, als iedereen die dat wil gevaccineerd is, alsnog de prik naar keuze te halen. Of dit echt zo zal zijn, moet nog blijken. Minister Hugo de Jonge heeft ook op dit vraagstuk gereageerd: “Als je nu bedankt voor het vaccin, sta je achteraan de rij en kan het maanden duren voor je aan de beurt komt.” Volgens De Jonge is de kans om gedurende die periode het coronavirus op te lopen aanzienlijk, “terwijl de kans op deze bijwerking extreem klein is.”

Is er iets waar ik extra alert op moet zijn?

Het CBG meldt op de website het volgende hierover: ontstaan er 3 dagen na de prik opnieuw ziekteverschijnselen? Neem dan contact op met een arts. Het gaat dan specifiek om onverwachte en/of onbekende klachten, en/of grotere of kleinere blauwe vlekjes (puntbloedingen) in de huid. CBG-voorzitter Ton de Boer heeft tijdens een persconferentie aangegeven dat er vrijdag 19 maart een bijeenkomst is om te overleggen over aangepaste informatie bij het vaccin, om zorgverleners en gebruikers attent te maken op signalen. Ouderenbond ANBO stelt dat een extra voorlichtingsinspanning op zijn plaats is en wil dat minister De Jonge voor ouderen met extra voorlichting komt over vaccineren met AstraZeneca.

Buiten de zeer zeldzame bijwerkingen zijn er bijwerkingen die vergelijkbaar zijn met die van veel andere vaccinaties, zoals de griepprik. De meest voorkomende bijwerking van het AstraZeneca-vaccin is gevoeligheid en pijn op de plek van de prik. Deze milde bijwerking komt vaak voor en verdwijnt na een aantal dagen. Ook spierpijn kan voorkomen, net als vermoeidheid, opgezette lymfklieren, verhoging en koorts, koude rillingen, gewrichtspijn en misselijkheid.

Waar kan ik eventuele bijwerkingen melden?

Het CBG adviseert het uw arts te laten weten als u merkt dat een medicijn minder goed of anders werkt dan de bedoeling is.  U kunt bijwerkingen ook melden bij bij Bijwerkingencentrum Lareb.

(Bron: ANP, Rijksoverheid, Nu.nl, College ter beoordeling van geneesmiddelen, archief)