Tranen

In ons hele leven verliezen we rond de 70 liter vocht aan tranen. Maar wat zijn tranen eigenlijk? En hebben we verschillende soorten tranen? Dokter Ted van Essen geeft uitleg hierover.

Functie tranen

Tranen dienen ter bevochtiging van het oog, ze voeren stofdeeltjes of andere onregelmatigheden af én ze bevatten lysozym. Dat is een eiwit dat bacteriën onschadelijk kan maken. Maar in het algemeen bestaat traanvocht hoofdzakelijk uit water, zout, eiwitten en hormonen. De binnenste laag is een soort slijm dat zorgt dat de traanfilm aan het oog plakt. De volgende tussenlaag bevat voornamelijk water en wat zout. De buitenkant is een vetlaagje, dat uitdroging voorkomt en het vocht gladstrijkt zodat het licht er gelijkmatig doorheen komt.

Soorten tranen

Het normale traanvocht wordt geproduceerd door kleine klieren in de oogleden, dit worden wel de basale tranen genoemd. Ze dienen om het oog vochtig te houden. Maar raakt het oog geïrriteerd, door bijvoorbeeld rook, of de scherpe lucht van uien, of door harde wind, dan produceert de onder het bovenooglid gelegen traanklier méér traanvocht. Dit worden reflex-tranen genoemd. De emotietranen, van verdriet of geluk, die worden ook geproduceerd door deze traanklier, maar volgens sommige onderzoeken zijn ze chemisch iets anders van samenstelling.

Droge ogen

Als er wat verandert in de samenstelling van het traanvocht, dan doet het zijn werk niet goed meer. Dat irriteert het hoornvlies en als reflex ontstaat er meer traanproductie. Bij droge ogen zit er te weinig traanvocht in de ogen. Dan ontstaat een branderig gevoel en mogelijk een slechter zicht. Droge ogen kunnen ontstaan door medicijngebruik, door de overgang vanwege hormoonverlies. Maar ook ziektes als het syndroom van Sjögren. Daarbij kan men niet meer huilen met tranen en stoppen ook de speekselklieren met het maken van speeksel. Het kan ook zijn dat het traanvocht niet goed wordt weggepompt door verstopping van de traanbuis of doordat de openingen van de traanbuis in de ooghoek niet meer goed aansluiten op het oog.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 3 februari 2016.