Spierreuma: doorbraak in onderzoek naar beter medicijn

Jaarlijks krijgen zo’n 9.000 mensen van boven de 50 jaar de diagnose spierreuma. De traditionele behandeling met de ontstekingsremmer prednison zorgt voor nogal wat bijwerkingen, vandaar dat er onderzoek naar een beter medicijn wordt gedaan. En daar is nu een doorbraak in. Dokter Ted van Essen legt uit.

Spierreuma

Net als ‘gewone’ reuma is spierreuma een zogenaamde auto-immuunziekte. Dat wil zeggen dat het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam keert en op bepaalde plekken ontstekingen veroorzaakt. Bij spierreuma zitten die ontstekingen niet zozeer in de gewrichten, zoals bij gewone reuma, maar in de pezen, slijmbeurzen en peesaanhechtingen rondom die gewrichten. Het gevolg is dat mensen hevige pijn in hun spieren ervaren. De spieren van de nek, schouders, heupen en billen zijn stijf en pijnlijk, vooral ’s ochtends bij het opstaan maar ook in de nacht.

Bijna altijd is de pijn symmetrisch. Dat wil zeggen dat het aan beide kanten van het lichaam zit. Bij bewegen wordt de pijn erger. Dat maakt dat wassen, aankleden, opstaan uit bed of een stoel erg lastig is. Andere klachten zijn: je algeheel niet lekker voelen, gewicht verliezen en lichte koorts hebben. Het komt vooral voor bij 50-plussers, en twee derde van de patiënten is vrouw. Het is niet zo eenvoudig om vast te stellen of iemand echt spierreuma heeft, want deze klachten komen ook bij andere aandoeningen voor, maar bloedonderzoek kan het wel uitwijzen. In redelijk wat gevallen gaat de aandoening uiteindelijk over of dooft uit. Maar dat kan wel 2 tot 3 jaar duren en soms nog langer. En er kunnen ook weer opvlammingen zijn.

Prednison

Prednison onderdrukt de ontstekingen waardoor klachten snel verdwijnen. Een goed en effectief medicijn tegen spierreuma, maar het is ook een sterk medicijn. Doordat het de afweer onderdrukt die bij een auto-immuunziekte als spierreuma ontregeld is, loop je als gebruiker ook het risico om andere infecties op te lopen. Verder geeft prednison bijwerkingen als botontkalking, meer kans op suikerziekte, slapeloosheid, gewichtstoename, maagklachten etc. Om die risico’s tegen te gaan, worden er dan vaak weer extra medicijnen voorgeschreven.

Dus behalve elke dag een pil met prednison moet men vaak nog veel meer slikken. Als de klachten door de prednison verdwenen zijn, moet men de prednison eerst nog gewoon door blijven slikken, want anders kan de spierreuma terugkomen. Na verloop van tijd wordt er dan begonnen met het voorzichtig afbouwen van de medicatie. Maar dat blijft lastig, want het luistert allemaal nauw. Regelmatig moet het bloed worden gecontroleerd om te kijken of de ontstekingen minder worden en de hoeveelheid prednison luistert ook nauw. Het is een voortdurend afwegen van de klachten van de spierreuma tegen de klachten van de bijwerkingen. “Je bent zo 2 tot 3 jaar verder en als je er helemaal vanaf denkt te zijn, kan het helaas ook zomaar weer opvlammen”, aldus dokter Ted.

Nieuw medicijn tegen spierreuma: rituximab

Maar er gloort hoop aan de horizon. De Sint Maartenskliniek in Nijmegen is gespecialiseerd in aandoeningen van het bewegingsapparaat en dus ook in reumatologie. De kliniek wilde weten of er geen ander middel dan prednison is dat tegen spierreuma kan helpen. Ze hebben onderzoek gedaan naar het middel rituximab, dat ook al voor andere reumatische aandoeningen wordt gebruikt. Voor de werking ervan bij spierreuma is nog nooit echt bewijs geleverd en dat is noodzakelijk om zo’n medicijn voor te mogen schrijven. Daar is dus onderzoek voor nodig en dat kost geld.

“De Sint Maartenskliniek heeft dat nu wel gedaan en daar is hoopvol resultaat uit gekomen. Rituximab geeft minder bijwerkingen dan prednison en is heel effectief tegen de klachten die spierreuma veroorzaakt. Het verschil tussen beide medicijnen is dat prednison dagelijks met een tablet ingenomen moet worden en rituximab eenmalig met een infuus wordt gegeven. De mensen die in het onderzoek rituximab hebben gekregen, waren al na 1 jaar veel minder afhankelijk van prednison. De helft van de mensen die rituximab hebben gekregen, is na 1 jaar zelfs helemaal met het gebruik van prednison gestopt. In de groep zonder rituximab had 80 procent van de mensen nog prednison nodig na een jaar.”

Meer onderzoek nodig

“Dit 1e onderzoek is gedaan onder een kleine groep mensen, maar is zo veelbelovend dat er nu een veel groter onderzoek loopt naar rituximab als vervanger voor prednison. Meerdere reumacentra en ziekenhuizen (Rijnstate, Gelre ziekenhuizen, Radboudumc, ZGT Almelo en UMCGroningen) doen nu ook mee”, aldus dokter Ted.

De Sint Maartenskliniek moedigt mensen met spierreuma aan om mee te doen aan dit onderzoek. Of u nu net gediagnosticeerd bent, of juist last hebt van een opvlamming door afbouwen van de prednison, de Sint Maartenskliniek en de andere deelnemende ziekenhuizen moedigen u aan om u aan te melden. Dit helpt om de bevindingen zo snel mogelijk te kunnen bevestigen en rituximab beschikbaar te maken voor alle mensen met spierreuma. Meer informatie over het onderzoek en over hoe u zich aan kunt melden voor het onderzoek, leest u op de website van de Sint Maartensklink.

Dokter Ted van Essen bespreekt dit, en nog andere onderwerpen, in Tijd voor MAX op dinsdag 26 september 2023.

(Foto: Shutterstock)