SOLK

Iedereen heeft wel eens lichamelijke klachten. Vaak zijn die klachten niet goed te verklaren. Ze zijn er gewoon en horen bij het leven. Veel klachten gaan vanzelf over. Als de klachten erger worden of als men er lang last van heeft of aan een ernstige ziekte denkt of als er andere klachten bijkomen, dan gaat men waarschijnlijk naar de huisarts.

Dit zijn klachten als vermoeidheid, buikpijn, diarree, verstopping, winderigheid, maagklachten, misselijkheid, rugpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, nekpijn, duizeligheid, evenwichtsproblemen, hartkloppingen, pijn op de borst, pijn na een blessure die langer blijft dan verwacht. Allemaal aandoeningen die een lichamelijke oorzaak kunnen hebben, maar die vaak niet te vinden is. Van alle mensen die bij de huisarts komen, heeft bijna de helft lichamelijke klachten die niet goed te verklaren zijn.

Als iemand buikpijn heeft zonder dat er een ziekte of lichamelijke oorzaak voor de klachten te vinden is. Het gaat dan om een onvoldoende verklaarde buikpijn. Klachten van een prikkelbare darm zijn hier een voorbeeld van. De buikpijn bij een prikkelbare darm kan heftig zijn, veel beperkingen geven en samengaan met allerlei andere klachten. Maar een lichamelijke oorzaak zoals een darmontsteking, een maagzweer of kanker wordt niet gevonden. Er bestaat nog een tweede groep SOLK: klachten met een duidelijke oorzaak. De klachten zijn heftiger, duren langer of geven meer hinder dan verwacht. Zo kan iemand bijvoorbeeld na een verstuikte enkel maanden met krukken blijven lopen. Door de pijn lukt het niet om te werken. Het is dan onduidelijk waarom iemand zo veel of zo lang klachten heeft. Ook deze klachten noemen we SOLK.

De angst bij patiënten bestaat dat automatisch gedacht wordt dat het wel tussen de oren zit. Dat is bij SOLK juist niet zo. Als er een goede psychische verklaring voor de klachten is, dan moet die oorzaak behandeld worden. Maar als die psychische oorzaak er niet is, valt er ook weinig te behandelen. Bij SOLK kunnen artsen juist niet goed ontdekken, waarom men zulke klachten heeft.

De volgende zaken kunnen er wel mee te maken hebben:

• Lichamelijke klachten hebben invloed op de stemming. Ze kunnen bijvoorbeeld spanning, stress, angst, verdriet en/of somberheid geven. Omgekeerd kan stress ook lichamelijke klachten, langdurige pijn of moeheid geven.
• Iemand kan een bepaalde aanleg of gevoeligheid hebben die de kans op klachten groter maakt.
• Sommige mensen merken lichamelijke klachten sneller op, letten er meer op of zijn gevoeliger voor wat er in hun lichaam gebeurt.
• Sommige mensen maken zich meer zorgen als ze iets voelen in hun lichaam. Als men schrikt of onder spanning staat, gaat het hart sneller kloppen. De meeste mensen weten dat en wachten tot het overgaat. Wanneer men denkt dat er iets mis is met het hart, dan geeft dat extra spanning en blijft het hart snel kloppen.
• Iemand met rugklachten durft soms door angst of ongerustheid over de rugpijn niet meer te bewegen. Daardoor kunnen de rugklachten blijven of erger worden.

In mei 2013 heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap nieuwe richtlijn over SOLK gepubliceerd. Wanneer men geen lichamelijke oorzaak kan vinden, is het belangrijk het groter geheel te bekijken. Als er nog andere lichamelijke problemen zijn, zoals diabetes of astma of slecht slaapt, is het belangrijk om die onder controle te krijgen. Negatieve gedachten over de klachten, ongerustheid, somberheid, depressie, Pijn en moeheid kunnen het gedrag beïnvloeden. Het kan zijn dat men voorzichtig is geworden en sommige dingen minder doet of zelfs vermijdt om klachten te voorkomen. De eetgewoontes, houding of manier van lopen en bewegen kunnen hierdoor veranderen. Hoe andere mensen reageren, heeft weer invloed op hoe men met de klachten omgaat. Als de klachten toch blijven aanblijven dan kan een verwijzing naar een psycholoog nodig zijn.

Voor sommige mensen is het voldoende om te weten dat die er niet is. Andere mensen blijven ongerust en komen zo in een vicieuze cirkel terecht. Bij onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten helpen gesprekken met een psycholoog, gesprekken in een groep, gesprekken met de partner of jet gezin, ontspanningsoefeningen, adviezen van een fysiotherapeut of oefentherapeut. Het is leren hoe men het beste met het lichaam en de klachten om kan gaan. Zo nodig kunnen medicijnen helpen om depressie en angst te verminderen.

Bij de meeste mensen nemen de klachten vanzelf af. Sommigen houden de klachten langer of worden erger. Dan is behandeling te overwegen. En dat heeft goede resultaten.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 7 mei 2013.