Sepsis
In Nederland sterven jaarlijks 3500 mensen aan sepsis. Toch is er over sepsis niet zoveel bekend, vooral het herkennen ervan. Het aantal sterfgevallen is de laatste jaren in absolute zin gestegen, ondanks de toegenomen zorgkwaliteit. En daarnaast komt sepsis ook in beeld bij een infectie met de listeria bacterie. Reden genoeg om alarm te slaan en mensen meer bewust te maken van het ontstaan en de gevolgen van sepsis. Maar wat is het precies? Dokter Ted van Essen legt uit.
Reactie van het lichaam
Bij sepsis is er sprake van een infectie waarop het lichaam extreem heftig reageert. Allerlei soorten infecties kunnen een sepsis veroorzaken, zoals een blaasontsteking, een longontsteking of een hersenvliesontsteking. In feite kan iedere infectie, of het nu een milde of een ernstige is, tot een sepsis leiden. Soms is het zelfs niet eens duidelijk waar de infectie zit, omdat de infectie zelf bijvoorbeeld niet veel klachten geeft. Bij zo’n infectie komen bacteriën, virussen of schimmels via de longen of via een klein wondje of de urinewegen het lichaam binnen.
Verschijnselen
De sepsis-verschijnselen ontstaan doordat het afweersysteem deze ziekteverwekkers probeert op te ruimen. Als dat niet goed lukt, bijvoorbeeld doordat de weerstand heel laag is, wordt de afweerreactie steeds sterker. Het hele lichaam raakt erbij betrokken en komt als het ware in een totale ontstekingsstand te staan. De ontstekingsstoffen die in het bloed circuleren stoken die reactie steeds verder op en zo maakt het lichaam zichzelf steeds zieker. Eén van de gevolgen kan zijn dat de bloeddruk sterk daalt, waardoor belangrijke organen in het lichaam zoals de nieren, het hart of de longen te weinig doorbloed raken en daardoor te weinig zuurstof krijgen. Die gaan dan minder goed werken en kunnen in het ergste geval, bij een septische shock, helemaal uitvallen. Dat kan dodelijk zijn.
Sepsis is geen bloedvergiftiging
Sepsis wordt in de volksmond vaak bloedvergiftiging genoemd. Toch is het niet helemaal correct. Bij bloedvergiftiging wordt vaak gedacht aan bacteriën die in het bloed terecht zijn gekomen, maar dat hoeft bij sepsis niet het geval te zijn. Behalve bacteriën kunnen ook virussen of schimmels de boosdoener zijn. In plaats van over bloedvergiftiging spreken we in meer algemene zin dus liever van sepsis.
Klachten worden snel erger
Dat sepsis zoveel slachtoffers eist komt doordat het ziektebeeld vaak heel snel verslechtert en doordat het slecht wordt onderkend, door de patiënten zelf maar ook door artsen. Vaak begint het met algemene griepachtige verschijnselen. Koorts, of juist een te lage temperatuur, verder een snelle hartslag (meer dan 90 keer per minuut in rust) en een snelle ademhaling (22 keer per minuut of meer in rust). Die snelle hartslag en ademhaling duiden erop dat het lichaam heel hard aan het werk is om de infectie te bestrijden. Verder zijn patiënten verward of suf, hebben ze een grauwe of bleke huid en een lage bloeddruk. Afhankelijk van de primaire infectie kunnen er ook andere verschijnselen optreden. Als de infectie vanuit de longen komt is dat benauwdheid en hoesten, bij een blaasontsteking buikpijn en pijn bij het plassen. Er kan ook hoofdpijn optreden en misselijkheid of overgeven.
Tast organen aan
Vaak worden de klachten snel erger. Er moet dan ook snel gehandeld worden om te voorkomen dat weefsels en organen aangetast worden. Iemand met sepsis moet echt met spoed naar het ziekenhuis, zodat via een infuus vocht kan worden toegediend om de bloeddruk weer op peil te brengen. Alleen zo blijven de organen voorzien van voldoende zuurstof. Daarnaast moet in het geval van een bacteriële infectie zo snel mogelijk antibiotica worden toegediend.
Ernstige sepsis, andere maatregelen
Bij ernstige sepsis zijn ook andere maatregelen nodig: soms moet er geopereerd worden, bijvoorbeeld om een abces open te maken. En het komt voor dat de patiënt aan de beademing moet of dat hij nierdialyse krijgt. Afhankelijk van de ernst van de sepsis kan het een flinke tijd duren voordat iemand weer volledig hersteld is, en dat lukt ook niet altijd. Sommige patiënten houden blijvend last van bijvoorbeeld hun longen of nieren.
Risicogroepen
Mensen die een verminderde afweer hebben lopen een grotere kans op sepsis. Dat kan het gevolg zijn van chemotherapie, langdurig gebruik van afweer-onderdrukkende medicijnen als prednison, alcoholgebruik, of een chronische ziekte als diabetes of COPD. Ook mensen die geen milt meer hebben lopen een groter risico. Dat geldt eveneens voor jonge kinderen en voor oudere mensen. Sommige infecties zijn met vaccinatie te voorkomen: tegen griep, pneumokokken of meningokokken. Omdat oudere mensen niet altijd koorts krijgen bij een infectie en omdat de verschijnselen van sepsis bij hen soms net even anders zijn is er een kans dat het ziektebeeld niet goed wordt herkend. Terwijl bij ouderen het risico op een ernstig beloop juist sterk is verhoogd. Daarnaast hebben ziekenhuispatiënten extra kans op sepsis. Zij zijn al ziek, hebben daardoor een verminderde weerstand en ze kunnen gemakkelijk een infectie oplopen via een operatiewond of door een katheter of infuus. Het is daarom ook belangrijk dat hier extra aandacht aan wordt besteed bij medische opleidingen.
Dit onderwerp wordt besproken met dokter Ted van Essen op dinsdag 15 oktober 2019 in Tijd voor MAX.
—
Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen
U kunt van dinsdag 15 oktober tot woensdag 16 oktober 2019 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over sepsis. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 2 oktober 2019 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.
U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik wil graag reageren op uw blokje over sepsis. Dat was goede informatie en ook belangrijk om er aandacht aan te besteden. Ik heb zelf een sepsis gehad en dat heeft nogal wat gevolgen. Ik had het nog beter gevonden als u aandacht had besteed over wat er met je gebeurt na de sepsis. Ik verwijs u daarvoor naar de site “sepsis en daarna”.
Deze site geeft hele goede informatie. Mijn ervaring en niet alleen van mij is dat ziekenhuizen vaak slecht op de hoogte zijn over wat er na de sepsis, als je die overleeft, met mensen gebeurt en dat gaat alle kanten op maar heeft bijna altijd gevolgen. Het is goed dat mensen hierover geïnformeerd worden/zijn. Anders is de zoektocht eindeloos. Met vriendelijke groet Hannie Heuer
Dank voor uw aanvulling. Ik heb vooral willen wijzen op de noodzaak om snel medische hulp in te roepen, maar na een sepsis zijn er ook vele gevolgen. Daar is niet altijd genoeg aandacht voor.
Ik wil graag reageren over het programmaonderdeel over sepsis.
Ik heb copd colt4 met longemfyseem waarna ik na een longaanval uiteindelijk in een sepsis terecht kwam.
De wijkverpleegster vertrouwde het niet en heeft huisartsenpost gebeld, arts wist ook even wat hij moest doen.
Vervolgens na enige tijd ambulance gebeld en met spoed naar het ziekenhuis overgebracht.
Bloeddruk was inmiddels gezakt naar 60 om 40. daar gelijk geholpen bleek een sepsis te hebben.
Heeft behoorlijke indruk gemaakt.
Ook in ziekenhuizen zijn ze slecht op de hoogte over het hoe of wat als je de sepsis overleeft.
Vindt wel dat er in de media weinig aandacht aan besteed wordt, gaat wel om 3500 mensen.
Misschien iets voor omroep MAX om hier iets mee te doen.
U beschrijft heel goed hoe een sepsis zich kan ontwikkelen. Mensen met COPD lopen daarbij veel risico. Vaak betreft het bij longpatiënten een pneumokokken infectie. Daartegen kun je gelukkig ingeënt worden.
Goedemiddag
2 maanden geleden heb ik een anafylactische shock doorgemaakt. 3 dagen op IC gelegen. Men kon niet achterhalen door welke (alergische?) reactie dit is gebeurd.
De verschijnselen lijken op sepsis en ik heb het maar net overleefd. Bloeddruk 60-25, temperatuur 33, benauwd, misselijk, kalium heel erg laag. Ik vraag me af of het misschien sepsis is geweest en of dit achteraf te achterhalen is. Ik werd daarna doorverwezen naar Rijnstate allergologie. Er is niets gevonden en loop nu altijd met een Epi pen rond. En blijf zelf maar steeds zoeken naar de reden. Had ook een blaasontsteking.
Graag een reactie en bij voorbaat dank.
Anne
Een septische shock en een anafylactische shock hebben sommige symptomen gemeen, maar zijn op basis van laboratorium onderzoek meestal goed te onderscheiden. Helaas gebeurt het vaker dat geen duidelijke oorzaak voor de allergie wordt gevonden. Misschien kunt u nog eens met uw huisarts overleggen welke diagnose het meest waarschijnlijk is geweest, gezien al uw onderzoek.
Goed deze informatie over sepsis. Anafylactische shock is ook gevaarlijk. Beiden worden niet altijd op tijd herkend is mijn ervaring. Al enige jaren geleden lag mijn zus op infectie ziekten in een academische ziekenhuis. Zij had een dubbele longontsteking met staffylococcen A. Lag alleen in een box. Op bezoek zag ik dat haar huidskleur bleek was, wat blauwig en ze was suf, met een zeer snelle pols ongeveer 130 p.m. hart slag. Toen een verpleger binnen kwam met amoxycilline spuit voor in het vat, wees ik hem op mijn waarnemingen. Ach ligt gewoon te slapen en weg was hij. Ik ging haar bloeddruk meten en die was veels te laag 70 over 30 ? Onhoorbaar.
Als een haas naar de zusterpost en m’n bevindingen weer gemeld plus de bloeddruk. Ik ging niet weg voordat ze met me mee zouden lopen en de controle weer uitvoerden. Dat gebeurde na mijn stevig aandringen. En werd bevestigd. Toen handelde ze snel. M’n zus heeft er niet meer van gemerkt ,dan dat er iemand naast haar bed zat toen ze weer wat meer helder werd. En dat zij geen amoxycilline mag gebruiken.
Ik zelf had een halfjaar hiervoor , als verpleegkundige op deze afdeling gewerkt. Was mede hierdoor ook zeker van mijn waarnemingen en handelwijzen.