Q-koorts

De Q-koorts is niet besmettelijk. Dat wil zeggen het is niet van mens tot mens overdraagbaar, alleen van dier naar mens. De naam zegt het al: u kunt er koorts van krijgen en nog een hele reeks andere klachten. Maar wat is het precies? En is het te behandelen?

Query

Q-koorts is een bacteriële infectie. Heel lang was niet bekend om welke bacterie het ging. De Q staat ook voor het Engelse woord Query, wat vraagteken betekent. Inmiddels is wel bekend om welke bacterie het gaat: de Coxiella Burnetti. Die komt veel voor bij melkgeiten en schapen. Bij deze beesten geeft de bacterie miskramen. Ook bij het lammeren komen veel bacteriën vrij, want die zitten vooral in het vruchtwater en de moederkoek. Dat lammeren vindt plaats van februari tot mei. Die bacteriën komen dan in de mest terecht en daardoor in de lucht. Door het inademen kunnen we ziek worden.

Zoals bij zoveel ziektes wordt de ene mens veel zieker dan de andere. Als u besmet raakt met de bacterie, wordt u in de helft van de gevallen maar ziek. Daar zitten meestal een paar weken tussen, de incubatietijd.

Symptomen van Q-koorts

Het woord Q-koorts zegt het al: u krijgt er vooral koorts van. Daarnaast ook hoofdpijn,  hoesten, spierpijn, gewrichtspijn, koude rillingen, nachtelijk zweten en vermoeidheid. De verschijnselen lijken erg op griep. Een longontsteking kan het gevolg zijn, met kortademigheid en pijn op de borst. Soms raakt ook de lever ontstoken, met misselijkheid, braken en diarree. Zo’n 20% van de mensen met Q-koorts worden in het ziekenhuis opgenomen.

Zwangeren kunnen erger ziek worden of zelfs een vroeggeboorte of miskraam krijgen. Ook mensen met een hartklep problemen of die daaraan zijn geopereerd kunnen erg ziek worden: de bacterie kan op die klep gaan zitten en dan werkt het hart steeds minder goed. Tenslotte worden mensen met verminderde weerstand vaak veel zieker.

Behandeling

De ziekte is goed te behandelen met antibiotica. Meestal is een kuur van 2 weken voldoende. Mensen die tot de risicogroepen horen, moeten misschien iets langer medicijnen slikken. Bent u er niet ziek van dan hoeft u ook niet behandeld te worden. Het lichaam ruimt de meeste bacteriën gewoon zelf op. Mensen met problemen aan de hartklep of diegene die er een longontsteking van krijgen, moeten veel langer behandeld worden. In 2009 overleden er 6 mensen aan Q-koorts.

Is Q-koorts besmettelijk?

De Q-koorts is niet besmettelijk. Dat wil zeggen het is niet van mens tot mens overdraagbaar, alleen van dier naar mens. Dat heet zoönose. U moet niet in de buurt komen van een besmet bedrijf.  Elk geitenbedrijf is in 2010 onderzocht of er zieke dieren zijn en als dat zo is, dan werd het bedrijf geruimd. Alle geiten zijn nu ook gevaccineerd. De verwachting is dat er nu veel minder besmettingen van mensen zullen voorkomen.

Dieren op kinderboerderijen hebben zelden Q-koorts. Op een kinderboerderij zijn veel minder geiten en schapen dan in de grootschalige bio-industrie. De dieren op de kinderboerderij zijn allemaal gevaccineerd. Kinderboerderijen hebben vaak een hygiënecode en ze hebben ook een keurmerk ‘Zoönosen’. Normale hygiëne blijft altijd noodzakelijk. Was altijd de handen als u een dier geaaid hebt. En volg altijd de adviezen van de verzorgers op. De Q-koorts bacterie gaat niet over via vlees, dat kunt u veilig eten. Gepasteuriseerde melk en kaas is ook altijd veilig, maar kijk wel uit met rauwe melk en kaas.

Vaccin

Er bestaat een vaccin tegen Q-koorts, maar dat is in Nederland niet op de markt. Een ander probleem is dat het vaccin niet mag worden toegepast als u ooit in contact bent geweest met de bacterie. Dat weten we vaak niet van onszelf, dus iedereen moet dan op voorhand getest worden.  De volgende vraag is: wie krijgt de inenting? De boeren zelf en de direct omwonenden? Maar als u  een stukje gaat fietsen en u komt in de buurt van die boerderij, loopt u ook gevaar.

Dit onderwerp is behandeld in Tijd voor MAX op 30 maart 2010.