Prostaatkanker en de invloed op uw relatie

De maand november staat sinds een aantal jaren in het teken van Movember, de actie waarbij mannen wereldwijd worden opgeroepen om hun snor te laten staan, om op die manier aandacht te vragen en geld in te zamelen voor onderzoek naar prostaatkanker. De novembermaand is bijna om en dokter Ted bespreekt bij Tijd voor MAX wat prostaatkanker betekent voor de patiënt zelf, maar ook voor de partner.

Partners ervaren ook stress

Tot besluit van de actiemaand wordt woensdag 29 november 2017 in Nieuwspoort in Den Haag het boekje Prostaatkanker heb je niet alleen van de Prostaatkankerstichting aangeboden aan Tweede Kamer-lid Léonie Sazias. In dat boekje wordt speciaal aandacht gevraagd voor de partner van een patiënt met prostaatkanker. Jaarlijks krijgen ongeveer 11.000 mannen in Nederland prostaatkanker en ongeveer 2400 mannen overlijden er aan. Het is daarmee de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen, maar de meeste patiënten met prostaatkanker overlijden daar niet aan. Elk jaar opnieuw komen er veel partners van mannen met prostaatkanker bij. Die krijgen zelf ook te maken met angst, stress, een andere toekomst dan gedacht. Vaak ook met een andere man dan ze gewend waren, want de behandeling van prostaatkanker kan invloed hebben op de mentale toestand en ook op het uiterlijk.

Tips en handreikingen

Daar komen nog praktische zaken bij als veelvuldig ziekenhuisbezoek en afspraken met artsen, waarbij de partner vaak mee gaat. Zulke partners delen dus volledig mee in de fysieke en psychische klachten van de patiënt, maar voor hen is er eigenlijk nauwelijks aandacht. Alle aandacht en zorg gaat uit naar de man die ziek is en vaak vinden de partners dat dat ook zo hoort en dat het slecht is wanneer ze daar last van hebben. Dit boekje is bedoeld om zulke partners tips en handreikingen te geven over hoe ze zelf een beetje beter in hun vel kunnen komen te zitten, want alleen dan houden ze energie genoeg over om het allemaal vol te houden. Er worden ook wat praktijkvoorbeelden gegeven van hoe partners zoiets hebben beleefd.

Seksualiteit en relatie

Alle partners van ernstig zieke mensen krijgen met deze zaken te maken, maar het is vaak extra lastig in het geval van prostaatkanker. Dat komt door wat er gebeurt als de prostaat niet meer goed functioneert. De prostaat is een klier zo groot als een walnoot, die onderdeel is van het mannelijk voortplantingssysteem en die vocht aanmaakt voor het vervoeren van zaadcellen. Zaadcellen komen bij een orgasme vanuit de zaadleiders in de prostaat terecht, waar ze worden vermengd met het prostaatvocht. Vanaf dat moment noemen we het sperma. De vorming van dat prostaatvocht wordt geregeld door hormonen, met name het mannelijk hormoon testosteron. Als er wat met de prostaat aan de hand is, heeft dat gevolgen heeft voor de beleving van de seksualiteit en dus voor je relatie.

Niet uitgezaaide prostaatkanker

Wanneer er bij iemand prostaatkanker wordt geconstateerd zijn er verschillende behandelingen mogelijk. Soms kan het verstandig zijn om prostaatkanker (nog) niet te behandelen: als de kanker weinig agressief is kan er voor worden gekozen om het beloop alleen nauwgezet te volgen. Active surveillance, wordt dat genoemd. Als de kanker nog niet is uitgezaaid, en dat is bij 70 procent van de mannen zo, kan worden gekozen voor een behandeling die gericht is op genezing: dat kan bijvoorbeeld zijn het operatief verwijderen van de prostaat, het uitwendig bestralen ervan, of een inwendige bestraling waarbij kleine radioactieve metalen ‘zaadjes’ in de prostaat worden geplaatst. Als de prostaat wordt verwijderd kan er schade ontstaan aan de zenuwen die nodig zijn om een erectie te krijgen. Soms tijdelijk, soms blijvend. Na zo’n operatie komt er geen zaadlozing meer naar buiten, dus een orgasme verloopt anders. Omdat de prostaat vastzit aan de blaas kunnen zich ook problemen als incontinentie of vaker moeten plassen voordoen.

Wel uitgezaaide prostaatkanker

In het geval van wél uitgezaaide prostaatkanker wordt gekozen voor hormoontherapie in de vorm van injecties of pillen, meestal in combinatie met chemotherapie. Die behandeling met hormonen zorgt ervoor dat de inwerking van testosteron op de kankercellen wordt tegengegaan, zodat de groei en deling van deze kankercellen (tijdelijk) stopt. Maar het gevolg is ook een verlaging van de mannelijke hormoonspiegel in het lichaam. Mannen kunnen hierdoor vrouwelijke verschijnselen krijgen, zoals borstvorming, opvliegers, een vrouwelijke vetverdeling en stemmingswisselingen. Ook als voor bestraling wordt gekozen krijgen veel mannen erectiestoornissen. Jaren later kunnen er problemen met de blaas of de endeldarm optreden. Mensen veranderen lichamelijk en geestelijk, verliezen soms de zin in vrijen. Prostaatkanker heeft dus een enorme impact op de seksualiteit en de intimiteit tussen partners. Dan is het soms lastig om elkaar in dat proces niet kwijt te raken.

Neem de tijd voor vervolgstappen

De diagnose is altijd een schok; het is dan belangrijk om u te realiseren dat er meestal voldoende tijd is om rustig na te denken over de vervolgstappen, welke behandeling de beste is, enzovoort. Prostaatkanker ontwikkelt zich over het algemeen langzaam, dus de ziekte was er meestal al een hele tijd en dat hij nu ontdekt is wil niet zeggen dat u overhaast iets moet beslissen. Over het algemeen hebben uw zieke partner en u zeker tot 3 weken de tijd om samen met de oncoloog of uroloog alles te overwegen. Verder is het belangrijk om u goed te laten informeren over de voors en tegens van de behandelingen die mogelijk zijn.

Blijf praten

Belangrijk is ook dat u zo open mogelijk met uw partner praat over wat u allebei in de toekomst van uw relatie verwacht: is seks onverminderd een essentieel onderdeel of is ‘gewone’ intimiteit ook al prima? Het is ook goed om u te realiseren dat mannen seks vaak anders beleven dan vrouwen. Als zij ‘het’ niet meer kunnen, geen erectie meer krijgen, verdienen ze de liefde van hun partner niet meer, zijn ze geen echte man meer, wordt vaak gedacht. Uit schuldgevoel en schaamte gaan ze afstand houden, terwijl de vrouw zich afvraagt waarom hij haar niet meer aanraakt. Dus maak zoiets bespreekbaar en ga eventueel samen naar een seksuoloog.

Let ook goed op uzelf

Probeer verder niet almaar door te rennen en alle ballen in de lucht te houden, want dat kan niemand. Die leuke hobby moet u beslist niet opgeven, het helpt om elke dag even tijd voor uzelf te maken, of eens met een vriend, vriendin of iemand die in dezelfde situatie zit te praten. Er zijn ook inloophuizen, lotgenotenverenigingen en als u echt het gevoel heeft dat u er niet meer uitkomt is er altijd nog een psycholoog of verpleegkundige waar u uw verhaal aan kwijt kunt. Probeer het niet zover te laten komen dat u er aan onderdoor gaat want daar schiet uw partner ook niets mee op.

Methode om prostaatkanker op te sporen niet waterdicht

De manier waarop we op dit moment kunnen testen op prostaatkanker is door de PSA-waarde in het bloed te meten. En die methode is niet waterdicht. PSA staat voor Prostaat Specifiek Antigeen, een eiwit dat gevormd wordt in de prostaat en dat normaal bij mannen in geringe mate in het bloed zit. Een zieke prostaat geeft meer PSA af, maar dat gebeurt niet alleen bij prostaatkanker, maar ook bij een prostaatontsteking of bij een goedaardige prostaatvergroting. Een verhoogde PSA-waarde is dus geen absolute indicator voor prostaatkanker, maar een lage PSA-waarde betekent helaas ook niet altijd dat er niéts aan de hand is. Er zijn bepaalde agressieve soorten prostaatkanker waarbij de PSA-waarden juist niet verhoogd zijn. Dokter Ted gaat zelf altijd eerst het gesprek aan: als u zo’n test laat doen, wat doet u dan met de uitkomst? Wilt u als de PSA verhoogd is het hele traject van biopten enzovoort in?

Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op dinsdag 28 november 2017.

–

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 28 november tot woensdag 29 november 2017 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over prostaatkanker. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 29 november 2017 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.