Overmatig zweten (Hyperhydrosis)

Overmatig zweten of hyperhidrosis kan men herkennen aan veel zweten zonder inspanning. Dat kan plaatselijk zijn, aan de handen of de voeten of de oksels, of over het gehele lijf. Er is sprake van overmatig als het het dagelijkse leven nadelig beïnvloedt. Hyperhidrosis kan ook ontstaan onder invloed van psychische factoren als angst, stress en emotie. Men heeft continu vochtige handen of voeten en op de kleding zijn vaak vochtplekken zichtbaar, vooral onder de oksels en op de rug. Sommige mensen moeten meerdere malen per dag schone kleren aantrekken. Klamme handen zijn vooral onhandig bij het vasthouden van voorwerpen en vervelend bij het schudden van handen.

Normaal verliezen we elke dag 1 liter zweet. Bij inspanning kan dat wel 10 liter worden. De ene mens zweet meer dan de andere. Inspanning maakt wat uit, maar ook aanleg of een ziekte. Denk hierbij aan overgewicht, de overgang, een (chronische) infectie, te snelle schildklier, te laag suiker, kanker, of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Ieder mens heeft wel 3 miljoen zweetkliertjes, die allemaal zweet kunnen produceren. Er zijn twee soorten zweetklieren: eccriene die alleen water en zout produceren. Wanneer het lichaam oververhit dreigt te raken door bijvoorbeeld koorts of inspanning, kan door het produceren van zweet de oppervlakte van de huid nat worden gemaakt, waardoor het lichaam makkelijker afkoelt. Daarnaast zijn er de apocriene zweetklieren. Die scheiden een deel van hun kliercel mee af. Deze klieren gaan werken in de puberteit. Ze zitten vooral in de oksels, de liezen en de tepels. Apocrien zweet wordt de hele dag door in kleine hoeveelheden geproduceerd en wordt nauwelijks beïnvloed door stress of emoties. Bacteriën kunnen dat apocriene zweet omzetten in boterzuur en dat ruikt niet fris. We noemen dat osmidrosis als de geur erg is.

De helft van de mensen heeft vooral last van de oksels, een kwart van de handen, de voeten of het gezicht of combinaties. Wanneer het over het hele lijf is, dan is een ziekte waarschijnlijker. In de helft van de gevallen is het familiair. Overmatige transpiratie kan leiden tot emotionele en psychosociale problemen, waaronder verminderd zelfvertrouwen, sociaal isolement en depressie. Naast de psychologische gevolgen kan overdreven zweten ook leiden tot een geïrriteerde huid, bijvoorbeeld in liezen of de voeten. Het is vervelend, maar het kan geen kwaad.

De zweetklieren worden rechtstreeks aangestuurd door het sympathische zenuwstelsel, dat deel van het zenuwstelsel dat van invloed is op de gemoedstoestand. De enige definitieve oplossing is een operatie waarbij zenuwbanen naar de zweetklieren worden doorgesneden: een sympathectomie. Vaak worden de zenuwbanen eerst geblokkeerd, maar dit heeft slechts een tijdelijk effect van 1 à 2 jaar. Bij goed resultaat kunnen de zenuwbanen daarna echt doorgesneden worden. Het effect is het grootst voor de handen en oksels. Er is wel een risico op complicaties als gevolg van de behandeling. Bovendien kan op andere plaatsen van het lichaam een toename van transpiratie ontstaan.

Een plaatselijke behandeling met een oplossing van aluminiumchloride kan helpen. Door het aanbrengen van de crème of oplossing op de huid raken de afvoergangen van de zweetklieren verstopt. Deze behandeling is eenvoudig maar het effect is sterk wisselend. De behandeling kan huidirritatie veroorzaken. Ook iontoforese kan goede resultaten opleveren bij hyperhidrosis. Bij deze methode worden de handen en voeten ondergedompeld in water, waar een zwakke elektrische lading doorheen wordt geleid. De behandeling duurt 15 tot 20 minuten en moet 3 keer per week worden uitgevoerd, tot de overmatige transpiratie is opgehouden. Een behandeling met botox is een betrekkelijk nieuwe therapie. Door de huid in te spuiten met kleine hoeveelheden botulinetoxine wordt de zweetafscheiding geblokkeerd. Het effect is vaak buitengewoon goed, maar de blokkade heeft slechts een tijdelijke werking. Na 3 tot 6 maanden treedt herstel op van de zenuwprikkelgeleiding en daardoor komt de hyperhidrosis terug. De injecties met botulinetoxine zijn pijnlijk, vooral aan de handen. Het kost circa 400 euro per oksel. Een andere mogelijkheid is dat in de oksels een huidgebied met de zweetklieren wordt uitgesneden of dat de zweetklieren worden weggezogen (liposuctie).

Vermijd kruidig eten, want specerijen prikkelen de zweetklieren om extra zweet aan te maken. Was de oksels vaak, want de bacteriën groeien naarmate er meer vocht is. Twee keer per dag douchen en voeten wassen. Wissel dagelijks van kleding en schoenen. Draag geen synthetische kleding. Gebruik zo min mogelijk wasverzachter (dan neemt kleding meer vocht op). Probeer eens een paar wisselbaden. Onthaar de oksels (haar is een broeinest van en voor bacteriën). Deodorant kan de geur maskeren door er een ander luchtje naast te zetten. Daarnaast zit er wat desinfecterends in waardoor de bacteriën dood gaan. Helaas lukt dat vooral met oppervlakkig bacteriën, de stafylokokken en die produceren minder zweetlucht dat de dieperliggende bacteriën, de corynebacterien. Daarom helpt dat ontsmetten dus niet erg goed. Daarnaast bestaat er antitranspirant. Dat bevat aluminium chloride en dat zorgt ervoor dat er minder zweet gemaakt wordt.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 24 maart 2015.