Ontrouw medicijngebruik

Het woord ‘ontrouw’ is misschien wat misplaatst. Het suggereert dat mensen dat expres doen, omdat ze iets anders, iets leukers ervoor in de plaats kiezen. Niet nemen van medicijnen volgens het voorschrift heeft veel vaker te maken met vergeten of weerstand tegen het slikken van medicijnen of vanwege werkingen. Wanneer iemand misselijk wordt van een pil, dan is hij of zij geneigd het maar even uit te stellen of helemaal niet te nemen. Iedereen die wel eens medicijnen slikt weet hoe lastig het is om dat regelmatig in te nemen. Een per dag gaat nog wel, want dat gaat gelijk bij het opstaan. Maar 3 keer per dag, om de 8 uur, betekent om 8 uur, 4 uur ’s middags en 12 uur ’s nachts. Daar moet men bijna de wekker voor zetten.

Het hangt ook af waarvoor men de medicijnen krijgt. Pijnstillers worden niet snel vergeten, want dan komt de pijn weer terug. Bij aanhoudende pijn kan men dat overigens beter vóór zijn, door de medicijnen regelmatig te nemen, nog voor de pijn terugkeert.

Medicijnen waar men rustig van in het hoofd wordt, worden doorgaans ook regelmatig ingenomen omdat het werkt.Dat geldt ook voor slaapmiddelen. Die geven zelfs onthoudingsverschijnselen wanneer die niet genomen worden en dat leidt weer tot verslaving. Medicijnen met een preventieve werking worden vaak vergeten. Van diabetes bijvoorbeeld merkt men soms helemaal niets. De medicijn slikt men om complicaties van hart- en bloedvaten te voorkomen. Dat vergt veel meer discipline.

Diabetes is een goed voorbeeld. Hoe ouder men wordt, hoe meer kans op type 2 diabetes. Daarom noemen we het ook wel ouderdomsdiabetes, maar die kan dus ook wel op jonge leeftijd voorkomen. Er zijn 700.000 mensen met diabetes in Nederland. En misschien wel meer, want vaak merkt men er niets van en dan loopt men er gewoon mee rond zonder het te weten. Bij diabetes komt ook vaak hoge bloeddruk voor en een hoog cholesterol. Ook daar hoeft men niets van te merken, maar alle 3 de kwalen geven een verhoogde kans op hartvaatziekten. Dus is het goed om het gehalte aan suiker, glucose, in het bloed te drukken met medicijnen. Dat kan ook voor de bloeddruk en het cholesterol. Dan heeft men al snel 5 of meer soorten pillen, terwijl men helemaal geen klachten heeft. Dat valt niet mee. Hetzelfde geldt voor mensen die een hartinfarct of een TIA gehad hebben. Tegelijk weten we dat het wel slikken van die medicijnen het krijgen van een hartinfarct, van weer een TIA, voorkomt.

Uit onderzoek blijkt dat 22% van de vermijdbare ziekenhuisopnames te maken heeft met het gebruik van medicijnen. 1 op de 11 hartvaatziekten, hartinfarct, herseninfarct, plotselinge hartdood het gevolg is van therapieontrouw. Dat betekent dat van de 18.000 dodelijke slachtoffers per jaar als gevolg van hartvaatziekten in Nederland, er 1.600 doden zijn door therapieontrouw.

Soms lijkt de bloeddruk niet onder controle te krijgen en wil de huisarts meer medicijnen geven. Maar dan blijkt soms dat mensen de eerder gegeven medicijnen helemaal niet gebruiken. Soms blijkt dat mensen te laat verlenging van een recept aanvragen. Dat ze voor 3 maanden pillen hebben gekregen en pas na een half jaar een nieuw recept vragen. Of de medicijnen helemaal niet ophalen bij de apotheek. Of ze willekeurig innemen als ze zich niet lekker voelen.

Goed uitleggen wat iemands kwaal betekent kan bijdragen op minder ontrouw aan het slikken van de medicatie. Begrip tonen voor de problemen die iemand heeft met het trouw nemen van medicijnen. Vragen wat iemand er zelf eigenlijk van vindt. En vooral ook zelf laten kiezen. Dat heet shared decision making. Dus goede uitleg geven en dan samen met de patiënt beslissen wat het beste is. Iemand die het gevoel heeft zelf een keuze te kunnen maken, zal adviezen beter opvolgen.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 11 november 2014.