Narcose

Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de geneeskunde is de ontdekking van de anesthesie. Al rond 1800 worden de eerste vormen van anesthesie ontdekt, maar pas sinds 1948 is het specialisme anesthesie officieel erkend. Sindsdien is er een hoop veranderd en is het beroep anesthesist verder uitgebreid. Dokter Ted van Essen geeft uitleg. 

Gevoelloosheid

Anesthesie betekent letterlijk gevoelloosheid. Er zijn 3 vormen van anesthesie: algehele, locoregionale en lokale. De meest ingrijpende vorm is algehele anesthesie, die ook wel narcose wordt genoemd. De patiënt wordt als het ware kunstmatig in slaap gehouden. Zo diep dat hij of zij niets merkt van de operatie. Hiervoor worden medicijnen gebruikt om het bewustzijn te onderdrukken met daarnaast pijnstillers en een middel om de spieren te verslappen.

Zonder verdoving

In de Middeleeuwen worden operaties regelmatig zonder enige vorm van verdoving gedaan. Ze worden vastgehouden of met een knuppel bewusteloos geslagen. Rond 1800 wordt door Sir Humphry Davy ontdekt dat lachgas een verdovende werking heeft. Een andere arts ontdekt rond 1846 dat ether een verdovende werking heeft. Rond diezelfde tijd word in Schotland het narcosemiddel choloform ontdekt. Het gebruik van lachgas als narcosemiddel in ziekenhuizen is inmiddels sterk verminderd vanwege de bijwerkingen, maar de van ether afgeleide fluranen worden nog wel gebruikt.

3 stadia

Narcose kent 3 stadia: het in slaap brengen (de inleiding), de periode waarin de operatie plaatsvindt (onderhoud) en het weer wakker worden (de uitleiding). Bij volwassenen wordt de narcose vaak ingeleid door een verdovend middel in een ader te spuiten. Vervolgens wordt de narcose onderhouden met een dampvormig verdovend middel dat door de patiënt wordt ingeademd, plus een pijnstillend middel. Bij kinderen of bij angstige of moeilijk te prikken patiënten wordt de narcose soms nog ingeleid door ze via een kapje een dampvormig mengsel te laten inademen.

Intubatie

Bij algehele anesthesie moet vaak ook beademd worden, omdat de sterke verdovende middelen de ademhaling kunnen onderdrukken en de spierverslappers de eigen ademhaling van de patiënt verlammen. Ook is het belangrijk om de luchtweg vrij te houden om te voorkomen dat er maaginhoud in de longen terecht komt. Daarom wordt er vaak intubatie toegepast. Daarbij wordt een buis ingebracht die met een ballonnetje de luchtweg afsluit. Via die buis wordt de patiënt beademd. Dit kan na afloop van de operatie pijn in de keel opleveren.

Algehele narcose

Algehele anesthesie is tegenwoordig behoorlijk veilig. De anesthesist houdt de patiënt continu in de gaten via een hartfilmpje, automatische bloeddrukmeting, het meten van het zuurstofgehalte in het bloed, en nog veel meer. Dat is eigenlijk pas de gewoonte sinds de jaren 70. De kans op overlijden als gevolg van toepassing van narcose is nu kleiner dan 1 op de 100.000. Toch is het ondergaan van narcose ingrijpend en daarom wordt algehele anesthesie vooral toegepast bij grote of langdurige operaties aan bijvoorbeeld hoofd, hals en bovenbuik.

Lokale anesthesie

Bij lokale anesthesie wordt alleen de operatieplek verdoofd. Een verdovingsvloeistof wordt onder het operatiegebied gespoten waardoor de kleinste zenuwtakjes worden verdoofd en ze de pijnprikkels niet meer doorgeven aan de hersenen. Dat heet een ‘blok’. De tandarts doet dat bijvoorbeeld, maar ook bij een operatie aan een vinger gebeurt het. Bij locoregionale anesthesie wordt alleen een deel van het lichaam verdoofd, zoals een been, een arm of het hele onderlichaam. De ruggenprik is een locoregionela anesthesie. U maakt de operatie wel bewust mee maar voelt er niets van.

Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op dinsdag 6 februari 2018.

–

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 6 februari tot woensdag 7 februari 2018 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over narcose. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 7 februari 2018 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.