Medicijnen en rijvaardigheid

De apotheek plakt een gele sticker op de verpakking of zet op het etiket de tekst dat het geneesmiddel het reactievermogen kan verminderen. Dat geldt dus voor de rijvaardigheid, maar ook voor het werken met gevaarlijke machines of het werken op grote hoogte, op ladders en stijgers. De dokter hoort dit ook te zeggen tegen de patiënt.

Vaak is dat heel logisch: men gaat niet met een slaapmiddel achter het stuur zitten. Maar van andere medicijnen is dat niet zo voor de hand liggend: middelen tegen allergie, netelroos of hooikoorts bijvoorbeeld, kunnen ook slaperigheid geven. 1 op de 6 Nederlanders gebruikt medicijnen die mogelijk de rijvaardigheid beïnvloeden.

Iedereen wil veilig thuiskomen. Controleer dus altijd of de medicijnen invloed hebben op de rijvaardigheid. Neem dus geen risico voor je eigen veiligheid en die van anderen. Van sommige medicijnen, zoals slaapmiddelen, wordt men suf. Dat kan soms ook nog de volgende dag zo zijn. Dat hangt af van de snelheid waarmee de medicijnen uit het bloed verdwijnen. Bij temazepam, een veel gebruikt slaapmiddel, mag men niet autorijden. Dat mag pas weer 8 uur na het nemen van die pil. Bij incidenteel gebruik van diazepam mag men 72 uur niet autorijden. Bij andere middelen heeft men minder controle over de spieren, minder concentratievermogen en kan men duizelig worden of wazig gaan zien.

Het is te vergelijken met het rijden onder invloed van alcohol. Bij één biertje loopt het misschien niet zo’n vaart. Maar bij meer alcohol stijgt het gehalte in het bloed. Bij alcohol kan men dat meten: als het promillage onder de 0,5 blijft, hoeft dat niet veel invloed te hebben. Dat noemen we categorie 1. Tussen 0,5 en 0,8 is het risico op een ongeval al 2 keer zo hoog (categorie 2) kan de politie een rijverbod opleggen en boven de 0,8 kun je worden aangehouden (categorie 3).

Gevaarlijke medicijnen worden zo ingedeeld: met medicijnen in de 3e categorie kan men beter niet autorijden. Dat geldt voor oxazepam, sommige antidepressiva en antihistaminica tegen allergie. Dat geldt ook voor zware pijnstillers als morfine: daar mag je de eerste 2 weken niet mee autorijden. Maar ook al bij codeïne, dat wel als hoestmiddel wordt gebruikt. Bij medicijnen in de 1ste categorie wordt in geval van bijwerkingen geadviseerd de eerste dagen niet een auto te besturen. Als dat niet het geval is, kan men weer gaan rijden.

Dat klopt. Wanneer u 2 medicijnen in de categorie 2 neemt, mag u niet meer van deze categorie indeling gebruik maken. Dat geldt trouwens ook wanneer men een medicijn combineert met alcohol of drugs. En dat is niet op te heffen met een kopje koffie: dat werkt niet!

Met medicijnen uit de 3e categorie is de kans op een ongeval soms wel 20 keer zo groot. Als men willen en wetens dat risico neemt, kan men aansprakelijk zijn voor de schade. Sommige medicijnen verbeteren juist de rijvaardigheid. Met epilepsie mag men niet autorijden, maar als dat met medicijnen onder controle is, mag dat juist weer wel.

In de Wegenverkeerswet staat dat men op de weg geen gevaar mag veroorzaken. Met dit soort medicijnen doet men dat wel en is men dus strafbaar. Men zou kunnen zeggen dat een patiënt die is geadviseerd niet te rijden bij gebruik van het voorgeschreven rijgevaarlijke geneesmiddel zijn verantwoording niet neemt en de rijbevoegdheid zou bij het veroorzaken van een ongeluk kunnen worden ontnomen of een werkstraf worden opgelegd via de strafrechter.

Het is soms moeilijk te bewijzen. Voor alcohol kan men een blaastest afnemen, voor medicijnen bestaat dat niet. Men is niet verplicht te melden dat men dat soort medicijnen gebruikt en de apotheek of de dokter mag dat ook niet vanwege hun zwijgplicht. Dat geldt niet altijd: wanneer ik als arts zie dat iemand wel deelneemt aan het verkeer terwijl dat levensgevaarlijk is, dan weegt mijn plicht om andere weggebruikers te beschermen zwaarder dan mijn beroepsgeheim naar de patiënt.