Longaanval
Een hartaanval is een begrip dat de meeste mensen wel kennen. Maar een longaanval is veel minder bekend, maar zeer ingrijpend en levensbedreigend. Wat is het precies en is er iets aan te doen? Dokter Ted van Essen geeft antwoord.
Plotselinge verergering
Een longaanval is een plotselinge verergering van de klachten bij mensen die lijden aan COPD. COPD oftewel Chronic Obstructive Pulmonary Disease is een onomkeerbare longziekte die wordt veroorzaakt door een langdurige beschadiging van de longen. De grootste oorzaak van deze beschadiging is rook. Het chronisch inademen van schadelijke stoffen zoals tabaksrook veroorzaakt een ontstekingsproces in de longen. COPD leidt tot moeilijkheden bij het ademhalen. Mensen voelen zich benauwd, zijn kortademig bij inspanning, krijgen een piepende ademhaling, hoesten veel en zijn vermoeid. Normaal gesproken heeft een gezonde volwassene per dag zo’n 10.000 liter lucht nodig, een tankwagen vol. Bij COPD lukt het soms maar om een halve tankwagen per dag in en uit te ademen. Wereldwijd lijden naar schatting 80 miljoen mensen aan COPD, in Nederland zijn dat er ongeveer 600.000. De WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) denkt dat het in 2030 de derde doodsoorzaak zal zijn.
COPD
COPD ontwikkelt zich geleidelijk, wordt langzaam erger en gaat niet meer over. Maar naast die min of meer voorspelbare verergering van de symptomen doet zich bij veel COPD-patiënten van tijd tot tijd een plotselinge hevige verslechtering voor. Mensen zijn ineens veel benauwder, hoesten meer en taaier slijm op, kunnen niet meer plat liggen en hebben er moeite mee om een zin in 1 keer uit te spreken. Vaak ademen ze meer dan 30 keer per minuut om toch nog maar wat lucht binnen te krijgen. Deze plotselinge verslechtering heet een longaanval. Zo’n aanval is een enorm ingrijpende en angstige ervaring waarbij mensen gemakkelijk in paniek kunnen raken en in sommige gevallen kan het ook leiden tot de dood. Vooral de langetermijn-impact wordt in Nederland nog vaak onderschat. Uit onderzoek blijkt dat de overlijdenskans een jaar na een ziekenhuisopname ten gevolge van een longaanval groter is dan na een hartaanval. Dat is ook waarom artsen nu de benaming ‘longaanval’ hanteren. Eerder is vooral de term ‘exacerbatie’ gebruikt, dat betekent ‘opvlamming’, maar ‘longaanval’ geeft veel beter aan hoe ernstig dit kan zijn.
Oorzaak longaanval
Omgevingsfactoren zoals luchtvervuiling (smog) kunnen een rol spelen en soms kunnen de symptomen verklaard worden door bijkomend hartfalen. Maar de meeste longaanvallen (50 -70 procent) lijken te worden veroorzaakt doordat mensen bovenop hun COPD een luchtweginfectie krijgen door virussen of bacteriën. Bijvoorbeeld door rhinovirussen die verkoudheid veroorzaken of pneumokok-bacteriën. Normaal gesproken worden bacteriën en virussen opgeruimd door het afweersysteem in de longen. Zogenoemde macrofagen vernietigen dan de ziekmakers. Ook mensen met een longaandoening als COPD herstellen daarom gelukkig meestal ‘gewoon’ van een verkoudheid. Dat dit bij een deel van hen toch niet het geval is, is op dit moment nog raadselachtig, maar er wordt wel onderzoek naar gedaan. De theorie is dat bij de mensen die een longaanval krijgen het afweersysteem van de longen te vaak en te hard heeft moeten werken. Bij het bestrijden van bacteriën, virussen en schimmels maken de immuuncellen namelijk zogenoemde ‘zuurstofradicalen’ aan. Die ruimen de ziekteverwekkers keurig op, maar gaan daarbij zo agressief te werk dat ze ook gezond longweefsel beschadigen. Die onbedoelde schade, de ‘oxidatieve stress’, wordt door het lichaam meestal snel hersteld. Het maakt daarvoor antioxidanten aan, reparatiedeeltjes die de stress weer weten weg te werken. Maar sommige mensen hebben zoveel ontstekingen gehad dat ze niet genoeg antioxidanten kunnen aanmaken om de strijd aan te gaan. Daardoor raakt het longweefsel steeds verder beschadigd door de zuurstofradicalen en is het een gemakkelijke prooi voor virussen. Deze mensen lopen daardoor meer risico op een longaanval.
Paniek verergert de klachten
Het belangrijkste is om bij een longaanval niet in paniek te raken. Paniek verergert de klachten. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Veel COPD-patiënten gebruiken al luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. Bij een longaanval moeten ze daar wat extra van gebruiken. Maar soms is een ziekenhuisopname nodig, waarbij extra zuurstof kan worden toegediend. Zo’n opname kan een dag of 5 duren. Helemaal de oude worden doet de patiënt vaak niet meer. Integendeel: bij elke longaanval is er kans op schade aan de longen die zich niet meer herstelt. Het is dus belangrijk om te voorkomen dat de ene longaanval op de andere volgt.
Voorkomen
U kunt een herhaling van een longaanval voorkomen door tijdig de signalen te herkennen. Zo kan er snel gehandeld worden. Het Longfonds heeft daar het zogenaamde longaanval actieplan voor ontwikkeld, een persoonlijk actieplan dat u samen met de huisarts, praktijkondersteuner of longverpleegkundige invult. Iedere patiënt met COPD is natuurlijk anders en ook per persoon kunnen de klachten schommelen. Het is daarom van groot belang dat de patiënt een goed inzicht heeft in wat voor hem of haar een normale situatie is. Wat is voor u een verslechtering en wat kunt u in dat geval kan doen? Omdat het longaanval actieplan op een kaart wordt ingevuld kan ook de behandelend arts snel zien in welk stadium de patiënt verkeert. Zo’n longaanval actieplan is bij het Longfonds te krijgen en geeft wat overzicht en houvast en daarmee rust. Daarnaast is het ook belangrijk om te streven naar een goed lichaamsgewicht. Ongeveer 1 op de 4 mensen met COPD lijdt aan ondergewicht. Dit ondergewicht ontstaat doordat het lichaam voortdurend aan het vechten is tegen ontstekingen aan de longen en daardoor extra energie verbruikt. Daar komt bij dat wie benauwd is het vaak vermoeiend vindt om te eten en daardoor te weinig voedsel binnenkrijgt. Door het tekort aan voedingsstoffen gaat de weerstand omlaag en wordt men vatbaarder voor virussen en bacteriën. Ook overgewicht komt voor bij COPD, want door benauwdheidsklachten gaan mensen minder bewegen en kiezen ook vaker voor een snelle vette hap. En goede beweging is juist zo belangrijk bij COPD.
Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op 2 april 2019.
Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen
U kunt van dinsdag 2 april tot woensdag 3 april 2019 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over een lonagaanval. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 3 april 2019 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.
U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Een zeer duidelijke uiteenzetting. Mijn eigen huisarts, alsmede de specialist in het ziekenhuis, hebben het nog nooit zo duidelijk uitgelegd. In mijn situatie is het niet duidelijk of mijn klachten berusten op COPD of Astma. Vaak wordt het in één adem genoemd. Ik gebruik Symbicort als luchtweg verwijder. De arts schrijft voor om elke dag de inhaler te gebruiken, zonder onderbreken. Zelf heb ik de neiging om de inhaler alleen te gebruiken bij benauwdheid. Ik heb snel ademnood en kan daarom niet langer als een paar kilometer wandelen. Ik probeer elke dag een wandeling te maken. Bij inspanning krijg ik een hoestaanval en hoest veel slijm op. Ondersteund met een braakreflex. ’s ochtends na het opstaan, heb ik altijd een hoestbui, met braakreflex, waarbij ik veel slijm ophoest. Dat slijm bestaat uit een heldere vloeistof met daarin twee brokjes dikker slijm, die geel van kleur zijn.
Soms is inderdaad niet duidelijk verschil te maken tussen astma en COPD. Longfunctietesten kunnen daarbij wel helpen. Het is ook goed mogelijk dat u beide aandoeningen tegelijk heeft.
U noemt Symbicort een luchtwegverwijder, maar het is een combinatiemiddel met een ontstekingsremmer en een langwerkende luchtwegverwijder. Die ontstekingsremmer moet u wel dagelijks inhaleren, de luchtwegverwijder zou u eventueel alleen zo nodig kunnen gebruiken, maar als ik uw klachten lees, lijkt het mij verstandiger om het dagelijks te gebruiken. U kunt met uw huisarts overleggen of u in plaats van de combinatie-inhaler de twee afzonderlijke componenten in aparte inhalers kunt krijgen.
Ik heb COPD en astma en zoals ik boven lees wordt dat vaak in een noemer genoemd. Ik heb vanaf begon februari longonsteking gehad waarvoor ik nu herstellende ben. Twee maal een antibioticakuur gehad, 1 maal kuur prednison gehad en nog steeds voelde ik me erg zien. Nogmaals binnen twee maanden de derde antibioticakuur gekregen en nu pas herstellende.
Vijf maal op eigen verzoek de huisarts benaderd, CRP geprikt en longfotos gemaakt waarop i.p.v. verbetering verslechtering van longonsteking op de X Thorax te zien was. Is het niet beter een longarts te consulteren en met sputumonserzoek het goede antiobioticum te bepalen?
De laatste jaren heb ik minimaal 3 keer per jaar longonsteking gehad. Omdat ik tevens mantelzorger ben moet ik vaak de zorg uit handen geven omdat mijn herstel op lang duurt.
Wat stelt u voor te doen.
Groet Monique Benders
U beschrijft heel goed hoe een longaanval, zo’n opvlamming van de COPD, kan verlopen. En hoe lang het duurt voor je weer hersteld bent als dat al volledig lukt. Het is goed dat uw huisarts het herstel goed vervolgt. Dat kan met röntgenfoto’s, bloedonderzoek en ook met longfunctieonderzoek. Als het herstel niet vordert, ondanks adequate medicijnen, is een advies van de longarts zinvol. Ik neem aan dat u elk jaar een griepprik krijgt, maar als u zo vaak een longontsteking heeft, is een pneumokokkenvaccinatie zeker ook zinvol.
Ik wilde dat ik deze informatie eerder had gehad: ik herken er vrijwel volledig het beeld in van de gezondheid van mijn vrouw, maar helaas is zij er een paar maanden geleden aan overleden!
Zo vreselijk kan een longaanval inderdaad verlopen. U zult haar wel erg missen.
Zo’n beloop is niet altijd te voorkomen, maar het genoemde longaanval actieplan kan wel helpen om tijdig te merken of het de verkeerde kant op gaat.
in 2000 kwam ik bij de longarts, onderzoeken gehad. Ik gebruik Spiriva en Foster. De longarts zei, dat ik als kind astma had, dat niet is behandeld. copd wordt door de huisarts genoemd. Ik weet niet precies wat ik heb: astma of copd of beide. Afgelopen winter had ik een luchtweginfectie. Om een longontsteking te voorkomen kreeg ik antibiotica. Een aantal jaren geleden heb ik meegedaan aan een landelijk onderzoek pneunokokken, dit vaccin heb ik gekregen. Dat bewijs moet ik altijd bij me dragen. Ik dacht, dat je met dit vaccin nooit geen longontsteking kan krijgen.
Afgelopen weken heb ik veel gehoest met slijm. Gaat nu beter, alleen ‘s morgens bij het opstaan hoest ik veel. 1 keer per jaar krijg ik een longfunctie onderzoek.
Ik ben meer moe geworden.
Dat vaccin tegen longontsteking werkt tegen de pneumokok bacterie. Soms wordt longontsteking door andere bacteriën veroorzaakt, dus dat kan ook bij u nog gebeuren. Een virusinfectie kan het ook veroorzaken.
Ten gevolge van slokdarmkanker ben ik in 2011 geopereerd (buismaag) en is, tijdens de operatie, mijn linkerlong stilgelegd en weggeklapt. Dit is funest geweest voor mijn long want ik heb nu emfyseem, astma en fibrose waardoor ik extreem infectiegevoelig ben. Ieder jaar heb ik een aantal malen een longontsteking waarvoor antibiotica en vaak ook prednisolonkuren. Nu heb ik in november 2018 een pneumokokkenvaccinatie gehad en hoopte ik dat het nu goed zou gaan, maar helaas heb ik vorige maand toch weer een longontsteking gehad en ik ben nu nog erg kortademig, moet veel hoesten en sputum ophoesten. Nu vertelde de reumatoloog me ( ik heb ook RA) dat de medicatie hiervoor tegengesteld werkt ten opzichte van de vaccinatie. Ik gebruik o.a. sulfasalazine en methotrexaat. Voor mijn longen gebruik ik 2 x daags 2 inhalaties Foster. Zijn er nog andere mogelijkheden en wat kan me helpen om weer wat meer energie te krijgen. Ik wandel dagelijks ongeveer 3 kwartier tot een uur.
Goed dat u veel beweegt! De reumatoloog heeft gelijk dat de reumamedicijnen ervoor kunnen zorgen dat een vaccinatie wat minder werkt, maar zeker niet tegengesteld. Door die reumamedicijnen bent u juist ook meer vatbaar voor ontstekingen en zo’n vaccinatie tegen pneumokokken gaat dat in elk geval enigszins tegen. Maar ook andere bacteriën kunnen longontsteking geven, helaas.