Lawaaischade

Dinsdag 3 maart 2020 is door de Wereld Gezondheidsorganisatie, WHO, uitgeroepen tot de Internationale Dag van het Gehoor. En dat is niet zonder reden. Want we staan er niet goed op als het gaat om ons gehoor. Wereldwijd hebben maar liefst 360 miljoen mensen gehoorproblemen en daar had 60 procent van voorkomen kunnen worden. Dokter Ted van Essen legt uit.  

Verschillende oorzaken

Gehoorverlies kan veel oorzaken hebben: door een verstopping of een ontsteking van de gehoorgang, door een beschadiging van het trommelvlies, door bepaalde ziekten, door erfelijkheid, en gewoon door slijtage door het ouder worden. Maar steeds vaker hebben jongeren last van slechthorendheid door lawaai. Geschat wordt dat in Nederland ruim een half miljoen jongeren tussen de 16 en 30 jaar te kampen heeft met blijvende gehoorschade. Dat is 15 procent van het totaal aantal jongeren in ons land. Bovendien heeft 60 procent weleens last van een tijdelijke piep of ruis, na concertbezoek of door koptelefoons die te hard zijn afgesteld. Dat gaat vaak over, maar dat legt toch de basis voor slechthorendheid op latere leeftijd. Slechthorendheid die dus voorkomen had kunnen worden.

Lawaaischade

Bij lawaaischade raken de zogenaamde trilhaartjes in het binnenoor beschadigd. Ons gehoor bestaat uit 3 onderdelen: de oorschelp, het middenoor en het binnenoor. Samen zorgen die ervoor dat luchttrillingen worden omgezet naar signalen die onze hersenen herkennen als geluid. Geluid is lucht die in trilling is gebracht. De luchtdruk stijgt en daalt en dat wordt doorgegeven en bereikt uiteindelijk de oren. Hoe meer luchtdruk verplaatst wordt, des te harder het geluid en dat drukken we uit in decibellen. Het geluid van een normaal gesprek is zo’n 60 decibel, een voorbijrazende trein 90 decibel, een brandweerauto met sirene 120 decibel en een geweerschot 140.

Trilharen

Als de trillingen bij het trommelvlies arriveren gaan 3 kleine botjes achter dat trommelvlies (de gehoorbeentjes) bewegen. Verderop in het binnenoor zit het slakkenhuis, waarin zich een vloeistof bevindt. Die vloeistof wordt door de trillende gehoorbeentjes in beweging gebracht, en daardoor gaan de eerder genoemde trilhaartjes die ook in dat slakkenhuis zitten óók bewegen om de trillingen uiteindelijk om te zetten in signalen die worden doorgegeven aan de gehoorzenuw. Die geeft ze door aan de hersenen, en dan horen we geluid. Elk trilhaartje geeft daarbij zijn eigen unieke toonhoogte door.

Overbelast

Maar de trilharen in het slakkenhuis kunnen door blootstelling aan té hard geluid overbelast raken en kapot gaan. Dat kan gebeuren bij een plotseling heel hard geluid, zoals een geweerschot of een explosie, maar ook wanneer men vaak of langdurig aan hard geluid wordt blootgesteld. Vanaf 80 decibel kán geluid schadelijk zijn; 80 decibel kunnen we gedurende 8 uur per dag nog veilig horen, maar geluiden van 120 decibel of meer kunnen het gehoor direct beschadigen. Elke 3 decibellen erbij betekent een verdubbeling van het geluid. 83 decibel mag men daarom maar 4 uur per dag aanhoren, 86 decibel 2 uur, enzovoort. Ook het verschil tussen bijvoorbeeld 100 decibel en 103 decibel, het toegestane geluidsniveau bij concerten, is dus enorm: 103 decibel is 2 keer zo hard, en zal het gehoor in minder dan 5 minuten beschadigen.

Symptomen gehoorbeschadiging

Als de trilhaartjes in het binnenoor beschadigd zijn geven ze géén informatie meer door aan de hersenen, waardoor we slechter horen, of ze geven verkéérde informatie door, waardoor we dingen horen die er eigenlijk niet zijn. Bij slechter horen gaat het er vaak om dat we minder goed in staat zijn om geluiden van elkaar te onderscheiden. Juist dat is belangrijk om anderen goed te kunnen verstaan in geroezemoes, zoals op een verjaardag, in een vergadering en in een drukke kantoortuin. Als dat niet goed meer lukt kan dat leiden tot stress, vermoeidheid en arbeidsuitval.

Tinnitus en hyperacusis

Wanneer de trilhaartjes verkéérde informatie doorgeven gaan mensen soms piep- en fluittonen horen, of gesuis, gebrom of gebonk. Veel mensen kennen dat wel na het uitgaan of een concertbezoek, en met wat geluk verdwijnt het ook nog weer, maar soms is het ook blijvend. Dat noemen we tinnitus, en kan een enorme impact op iemands leven hebben met angst en depressie als gevolg. Wat ook kan gebeuren is dat mensen juist overgevoelig worden voor normale dagelijkse geluiden, zoals het roeren in een kopje koffie of het openen van een plastic zakje. Dat heet hyperacusis en kan ook door medicijnen, hoofdletsel, operaties en bepaalde ziekten worden veroorzaakt, maar tevens door een lawaaitrauma.

Behandeling

Als de trilhaartjes in het oor eenmaal beschadigd zijn kunnen ze niet meer herstellen: kapot is kapot. Maar goed kunnen horen is wel essentieel om te communiceren met de omgeving en ook om bijvoorbeeld veilig deel te kunnen nemen aan het verkeer. Gelukkig zijn er tegenwoordig goede hoorapparaten te koop, maar ook daarmee blijft anderen verstaan in geroezemoes een flinke uitdaging. Het allerbeste is natuurlijk om gehoorschade zoveel mogelijk te voorkomen. Dus bij concerten dus wél oordopjes te dragen. Bij de audicien kunt u speciale oordoppen kopen met een muziekfilter die beter beschermen dan schuimoordoppen en ervoor zorgen dat u de muziek toch nog goed kunt horen. Verder kunt u bijvoorbeeld een volumebegrenzer op de mp3-speler of smartphone instellen. Ook heel belangrijk is het om bij een langdurig verblijf in een lawaaierige omgeving zo nu en dan een time-out te nemen: even 10 minuten naar buiten.

Convenant Preventie Gehoorschade

Om slechthorendheid te voorkomen heeft het ministerie van Volksgezondheid een Convenant Preventie Gehoorschade afgesproken met de muzieksector, zoals poppodia, concertzalen, festivals, maar ook sportscholen, bioscopen en studentenverenigingen. Daarin staat dat er op een veilige manier moet kunnen worden geluisterd naar muziek. Jongeren vanaf 18 jaar mogen worden blootgesteld aan versterkte muziek van maximaal 103 decibel. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat er dan gebruik wordt gemaakt van adequate gehoorbescherming zoals oordopjes, die 15 decibel van dit geluidsniveau dempen. Die moeten op de muzieklocaties op een makkelijk vindbare plek te kopen zijn. Het blijkt dat maar ongeveer de helft van de bezoekers die gehoorbeschermers ook echt draagt. De andere helft stelt zich dus bloot aan een geluidsniveau dat absoluut schadelijk is: 103 decibel, terwijl een volume vanaf 80 decibel gedurende langere tijd al gehoorschade oplevert. Vorige week is het ministerie van Volksgezondheid dan ook dringend opgeroepen om bij het vaststellen van het aantal decibellen niet langer uit te gaan van een situatie met gehoorbescherming.

Dit onderwerp wordt besproken met dokter Ted van Essen in Tijd voor MAX op 3 maart 2020.

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 3 maart tot woensdag 4 maart 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over het lawaaischade. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 26 februari 2020 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.