Kwallenbeet

Het mooie weer van de afgelopen weken heeft niet alleen plezier gebracht. Door de warmte is de temperatuur van het zeewater wat hoger en als er dan ook nog sprake is van oostenwind, dan wordt het pad vrij gemaakt voor kwallen. Hoe gevaarlijk is een kwallenbeet eigenlijk?

Holtedieren

Bij oostenwind, aflandige wind, stroomt de bovenste laag water van de kust weg en wordt de onderste laag juist naar de kust toegezogen. Dat brengt soms een flinke hoeveelheid kwallen met zich mee. Kwallen zijn grotendeels doorzichtige, ongewervelde holtedieren die voor 98 procent uit water bestaan. Ze laten zich voornamelijk meedrijven door de stroming. Wereldwijd zijn er duizenden soorten kwallen. Aan de Noordzeekust komen er ongeveer 5 vrij ongevaarlijke soorten voor.

Ze bijten niet

Hoewel we praten over kwallenbeten, bijten kwallen niet. Hun tentakels hebben stekende delen, de nematocysten, die een hol naaldje met gif op ons afvuren wanneer we met ze in contact komen. Dat gif dringt door de huid heen en komt in onze bloedbanen terecht. Dit veroorzaakt klachten die vergelijkbaar zijn bij het aanraken van een brandnetel: een plaatselijke huidreactie met pijn, zwelling, roodheid en later jeuk. In het eerste half uur zijn de klachten doorgaans het sterkst. Daarna neemt het in hevigheid af. Wrijf niet! Daardoor verspreidt u het gif. Spoel de plek af met zout water. Niet met zoet water, dat kan de nemacysten activeren om restanten van het gif alsnog te injecteren. De eventuele resten van de tentakels kunt u verwijderen met een pincet. Een tip van de reddingsbrigade: veeg de plek af met warm strandzand.

Niet iedereen reageert hetzelfde op een kwallenbeet. Wanneer u meerdere keren gestoken bent, kunnen de gevolgen erger zijn. Ga dan direct naar de huisarts, huisartsenpost of bel 112. Verschijnselen zijn misselijkheid, braken, hoofdpijn, duizeligheid, verwardheid, ademhalingsmoeilijkheden, koorts, spierverkrampingen, verlammingen en in het ergste geval hartritmestoornissen.

Kwallenvlag

Kwallen hebben om te overleven water nodig. Maar kwallen die op het strand liggen die kunnen het nog best lang uithouden alvorens ze uitdrogen en doodgaan. Kortom, kwallen op het strand zijn niet ongevaarlijk en vaak levend genoeg om te steken. De tentakels die achter de kwal aanslepen kunnen los in het water zweven en klachten veroorzaken. Op de stranden van veel badplaatsen hangt een kwallenvlag die u waarschuwt als er een kwallenplaag heerst.

Pieterman

Tegen het einde van de zomer is er visje waar we voor op moeten passen: de pieterman. Een gevaarlijk visje dat zich ingraaft in het zand in ondiep water loerend naar prooivissen. Het behoort tot de giftigste dieren van Europa. De eerste rugvin van de pieterman bevat 5 of 6 doornige vinstralen. Deze vinstralen staan in verbinding met een gifklier. Doordat ze zich ingraven en ze niet zichtbaar zijn, is de kans aanwezig dat u op een pieterman trapt. Een steek van het visje is niet dodelijk, maar wel heel pijnlijk. Als de steek niet snel wordt behandeld dan kan de pijn maanden aanhouden. Om de steek te behandelen moet het gestoken lichaamsdeel ongeveer 15 tot 20 minuten in zo heet mogelijk water gedompeld worden. Het gif van de pieterman bestaat uit eiwitten. Die worden bij temperaturen boven de 40 graden instabiel en snel afgebroken.

Dit onderwerp is behandeld in Tijd voor MAX op 6 september 2016.