Koken op gas kan zorgen voor astma bij kinderen: hoe kookt u verantwoord?

Hoewel Nederland op termijn van het gas af wil, zijn er veel huishoudens die nog op gas koken. Dat lijkt echter een stuk ongezonder te zijn dan we altijd gedacht hebben. Begin 2023 is er volop aandacht voor mogelijke astmaklachten bij kinderen, als gevolg van koken met aardgas. Wat is er precies aan de hand? En hoe kunt u verantwoord koken?

‘Spitsuur’ in de keuken

Onderzoeksbureau TNO heeft in 2019 al onderzoek gedaan naar de hoeveelheid fijnstof die vrijkomt bij het koken op gas. Deze uitstoot kan vooral oplopen als u vlees braadt of groenten wokt. Volgens TNO heeft de afzuigkap in uw woning eigenlijk een capaciteit van 300 m3 lucht per uur nodig. Maar in de praktijk komt het nogal eens voor dat die capaciteit tussen de 40 en 75 m3 ligt.

Mogelijk heeft uw afzuigkap dus onvoldoende capaciteit voor het opvangen van alle kookdampen, tijdens het koken op gas. Daardoor kan het fijnstof lange tijd in de lucht blijven hangen, zeker in goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen met minder luchtdoorstroom. Het koken zorgt voor piekmomenten van de hoeveelheid fijnstof binnenshuis, vergelijkbaar met de spitsuren in het verkeer. De nasleep van de piekmomenten in huis is echter langer dan die van de piekmomenten buitenshuis. De schadelijke stoffen blijven dus langer hangen. Daar komt bij dat de lucht in huis sowieso al minder fris is dan de buitenlucht. Een goede ventilatie is dus van groot belang, zoals we in dit artikel uitleggen.

Lees ook: Fijnstof, hoe gevaarlijk is het en hoe kunnen we ons er tegen wapenen?

Koken op gas kan voor astma bij kinderen zorgen

Dit is belangrijke informatie voor miljoenen Nederlanders. Ruim de helft van alle huishoudens heeft immers nog een gasaansluiting in de keuken. Naast fijnstof kan er ook stikstofdioxide vrijkomen door het koken op gas. De gezondheidsinstanties EPHA en CLASP waarschuwen begin 2023 voor een verhoogd risico op astma bij kinderen, als gevolg van de luchtkwaliteit. Ook voor mensen met bestaande longproblemen kan het problematisch zijn.

7,3 procent van de astmagevallen is toe te schrijven aan de aanwezigheid van gasfornuizen, concluderen de instanties op basis van de TNO-onderzoeken. En volgens EPHA brengen deze vermijdbare gevallen van astma 3,5 miljard euro aan gemeenschapskosten met zich mee. Dit komt neer op 25 euro per belastingbetaler, rekent CLASP-directeur Nicole Kearney voor. Haar organisatie vergelijkt de impact van koken op gas met die van passief meeroken. Vooral in kleine woningen met weinig ruimte en/of een apart keukenvertrek kunnen er veel schadelijke stoffen in de lucht blijven hangen.

Lees ook: Gasprijs opeens 4 keer zo laag, maar kunt u daar wel van profiteren?

In tijden van torenhoge energieprijzen is dit een extra punt van zorg. Het is verleidelijk om de ramen en deuren dicht te houden en op die manier geld te besparen. Dit kan echter ten koste gaan van de ventilatie in huis. Volgens TNO-expert Piet Jacobs zijn de gezondheidsrisico’s van koken op gas ‘een blinde vlek’ voor veel Nederlanders. “Koken op gas is zo ingeburgerd dat het mensen niet verontrust. Maar ondertussen leidt het binnenshuis wel tot concentraties aan stikstofdioxide die in de buitenlucht niet aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie voldoen”, waarschuwt hij in gesprek met Trouw.

Koken op gas, hoe doet u dat verantwoord?

Een goede afzuiginstallatie in uw keuken kan een heel verschil maken. TNO pleit voor nieuwe eisen qua woningbouw, zoals efficiëntere afzuigkappen en ruimere afvoerbuizen. Daarnaast heeft u zelf invloed op hoe efficiënt u de afzuigkap gebruikt. Als u op de gaspitten kookt die het dichtst bij de muur staan, verdwijnen er namelijk meer kookdampen in de afzuigkap. Daarnaast kan het geen kwaad om de afzuigkap voor het koken alvast aan te zetten en achteraf nog even te laten draaien – hoe vervelend het geluid misschien ook is – en de filters van tijd tot tijd schoon te maken. Het bakmateriaal maakt ook een verschil. Want bakboter en reguliere olijfolie zijn verantwoorder, omdat ze een hogere temperatuur kunnen bereiken dan roomboter en extra vierge olijfolie.

Lees ook: Wat moet u wel en niet doen bij een gaslek thuis?

Verder speelt mee dat aardgas een fossiele brandstof is. De gevaren van koken op gas zijn misschien onderbelicht, maar het is al wel duidelijk dat het fossiele tijdperk zijn einde nadert. Niet voor niets hoopt Nederland in 2050 volledig van het gas af te zijn. Sinds 2018 mogen nieuwbouwwoningen al geen aardgasaansluiting meer hebben. En dus zal het koken op gas vroeg of laat ook verdwijnen. Mocht u nog een gasfornuis hebben, dan zal er ooit een inductiekookplaat voor in de plaats komen.

(Bron: Archief, TNO, ANP, European Public Health Associaton, Collaborative Labeling and Appliance Standards Program, Trouw, Algemeen Dagblad, Longfonds. Foto: Shutterstock)