Klaplong

Per jaar krijgen ongeveer 1500 mensen in Nederland een zogenaamde klaplong, een pijnlijke en angstige ervaring, vooral ook omdat een klaplong vaak totaal onverwacht en zonder duidelijke aanleiding lijkt te ontstaan.

Het ontstaan van een klaplong

Onze longen liggen in de borstkas en worden omgeven door vliezen. Aan de buitenkant door het longvlies en aan de binnenkant van de borstkas door het borstvlies. Onder normale omstandigheden zitten deze vliezen over het hele oppervlak tegen elkaar aangekleefd. Omdat in de ruimte ertussen geen lucht zit heerst er een vacuüm. Daardoor kunnen de longen zich helemaal ontplooien en worden ze als het ware tegen de borstwand aangezogen. Borst- en longvliezen moeten tijdens het ademhalen wel soepel langs elkaar heen kunnen glijden en om dat goed te laten verlopen zit er een dunne laag vocht tussen de vliezen, maar dus beslist geen lucht. Wanneer er op enige manier een gaatje ontstaat in het borstvlies of het longvlies, dan zal er wél lucht binnenstromen. Het gevolg is dat de onderdruk wordt opgeheven en de long in plaats van dat hij mooi uitgezet is juist in elkaar klapt, als een lekke band. Dat noemen we een pneumothorax. Daarin zijn verschillende gradaties. Meestal klapt een long niet volledig in, en bij een kleine klaplong, een randpneumothorax, kan het zelfs zijn dat iemand er niet of nauwelijks iets van merkt.

Symptomen van een klaplong

Bij een gemiddelde klaplong voelt men een plotselinge hevige stekende pijn op de borst, is er sprake van benauwdheid of kortademigheid en heeft de patiënt het gevoel niet goed door te kunnen ademen of diep te kunnen zuchten. Er is ook vaak sprake van een droge hoest en soms is er pijn in de nek of schouder. Na verloop van tijd wordt de pijn meestal minder, omdat je als het ware leert om via de goede long te ademen. Een klaplong aan beide kanten tegelijk is gelukkig heel erg zeldzaam. Natuurlijk is het wel van belang zo snel mogelijk naar een arts te gaan. Die zal via kloppen op de borst, luisteren met een stethoscoop en uiteindelijk middels een röntgenfoto vaststellen of het inderdaad om een klaplong gaat.

Oorzaken klaplong

In de meeste gevallen is niet duidelijk waardoor iemand een klaplong krijgt. Er wordt dan gesproken van een spontane klaplong. Het lijkt alsof het zomaar op elk moment kan gebeuren, maar daar valt gelukkig toch nog wel één en ander over te zeggen. Er is onderscheid in een primaire spontane klaplong en een secundaire spontane klaplong. Bij een secundaire spontane klaplong is er toch eigenlijk wel sprake van een onderliggende longaandoening, zoals bijvoorbeeld longemfyseem, vaak veroorzaakt door roken. Hierdoor zijn de longblaasjes minder flexibel en elastisch geworden en kunnen ze makkelijker scheuren of barsten. Bij de primaire vorm van een spontane klaplong is de oorzaak inderdaad raadselachtig. Gedacht wordt aan scherpe randjes van de ribben, die bij een verkeerde beweging een lekje kunnen veroorzaken. Ook een theorie is dat er bij deze vorm in het buitenste gedeelte van de longen een slechtere luchtcirculatie was, met als gevolg een slechtere afvoer van slijm. Hierdoor kunnen micro-organismen zijn gaan groeien die kleine ontstekingshaarden veroorzaken, die op hun beurt de longvliezen doen verslappen.

Wie lopen de meeste kans?

Opmerkelijk is dat de spontane klaplong zonder duidelijke oorzaak vooral veel voorkomt bij jonge mannen van tussen de 20 en de 40, die ook nog eens lang en mager zijn. Een verklaring zou kunnen zijn dat bij lange, magere mensen de eerste ribben vaak meer horizontaal staan en scherpere randjes hebben, wat het longvlies zou kunnen beschadigen. Ook het feit dat longen bij het volwassen worden minder in de lengte groeien dan de borstkas zou bij lange mensen een rol kunnen spelen: hierdoor zijn bij hen de longen permanent wat opgerekt. Daardoor kunnen zwakke plekjes op het longoppervlak ontstaan. In het algemeen kan over de spontane klaplong worden gezegd dat hij 3 keer vaker voorkomt bij mannen, meer bij rokers, vaker na vliegen of duiken en meer bij mensen die eerder een klaplong hebben gehad of bij wie het in de familie voorkomt.

Niet-spontane klaplong

Naast de spontane klaplong is er ook nog de niet-spontane klaplong, waarbij dus wél een oorzaak aan te wijzen valt. Dan is er van buitenaf iets gebeurd waardoor vaak zowel het longvlies als het borstvlies kapot is geraakt. Je kunt dan denken aan een messteek, of een ongeval waardoor de ribben gebroken zijn en door de vliezen prikken. Zoiets heet een traumatische klaplong. Maar er kan ook sprake zijn van een medische ingreep waarbij iets fout is gegaan: dat heet een iatrogene klaplong. Bij het aanprikken van het borstvlies op zoek naar vocht, of bij het inbrengen van een centraal veneuze katheter kan het vrij gemakkelijk gebeuren dat een opening gemaakt wordt die leidt tot een klaplong. Soms ook kiest de chirurg er voor om tijdens een operatie de longen even ‘plat te leggen’. Bij hart- of longoperaties krijgen veel patiënten één of meerdere thoraxdrains om lucht of vocht uit de borstholte te zuigen.

Behandelmethoden klaplong

Een kleine klaplong waarbij dus maar een klein gedeelte van de long is betrokken geneest vanzelf met rust. Meestal is de lucht tussen de vliezen binnen een week verdwenen, doordat het opgenomen wordt door de weefsels. Een behandeling met zuurstof kan dit proces nog versnellen en is sowieso goed als er bij een klaplong sprake is van benauwdheid. Bij een grotere klaplong wordt de lucht afgetapt door een longdrain, een buisje dat onder verdoving door de borstkaswand wordt geprikt. Aan de drain komt een vacuüm-pot, die ervoor zorgt dat de lucht niet kan terugstromen tussen de plooien. Op deze manier ontplooit de long zich meestal weer. Als dat niet gebeurt of als een klaplong regelmatig terugkomt, kan worden overgegaan tot het ‘aan elkaar plakken’ van borst- en longvlies. Dat gebeurt tijdens een kijkoperatie, waarbij een kleine ontstekingsreactie wordt uitgelokt, die ervoor zorgt dat de vliezen met elkaar verkleefd raken. De chirurg haalt dan een stukje van het borstvlies weg en ruwt de rest van het longoppervlak met een borsteltje. Soms wordt talkpoeder tussen de longbladen geblazen om die verkleving te krijgen. Dat is wel pijnlijker dan spontane genezing, dus het wordt meestal pas na een tweede klaplong gedaan. Na zo’n operatie moet er ongeveer 2 maanden rust worden gehouden.

Keuzewijzer

Op Thuisarts.nl is een keuzewijzer die kan helpen om te kiezen wat de beste optie is, afwachten of plakken. In het algemeen kun je zeggen dat een klaplong vrijwel altijd volledig herstelt, maar dat je wel voldoende rust moet nemen. De eerste weken mag je niet meer dan 2-4 kilo tillen, geen zwaar (huishoudelijk) werk doen, dus niets in de bouw of de garage, en niet stofzuigen, dweilen, of de vaatwasser in- en uitruimen. Vliegen en duiken mag de eerste 3 maanden evenmin, en uiteraard: stoppen met roken!

Dokter Ted van Essen bespreekt dit onderwerp in Tijd voor MAX op dinsdag 15 januari 2019.

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 15 tot woensdag 16 januari 2019 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over een klaplong. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 16 januari 2019 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.