Kanker

Ruim één op de drie Nederlanders krijgt een bepaalde vorm van kanker. Was deze diagnose vroeger een doodvonnis, tegenwoordig geneest gelukkig een steeds grote aantal patiënten van deze ziekte.

Vooruitgang in de behandelingen

Kanker wordt steeds vaker genezen. Stond de diagnose leukemie vroeger bijna gelijk aan overlijden; tegenwoordig genezen de meeste kinderen. En ook bij ouderen is deze kankervariant steeds vaker met chemotherapie en stamceltransplantatie te genezen.

Hoewel bij borstkanker vroeger de enige oplossing was om de hele borst te verwijderen, kan er tegenwoordig vaak borstsparend geopereerd worden. Vaak wordt zelfs al gelijk een borstreconstructie uitgevoerd. Zeker de helft van de vrouwen met borstkanker geneest. En darmkanker kan steeds vaker met een kijkoperatie worden behandeld.

Kanker wordt tegenwoordig eerder opgespoord zodat in een vroeger stadium met de behandeling begonnen kan worden. De behandelingen met straling, hormonen en chemotherapie worden steeds geavanceerder en beter te verdragen. Bovendien kan de therapie vaak beter op de tumor gericht worden. Door deze vooruitgang in de behandelingen is kanker tegenwoordig meer een chronische aandoening dan een doodvonnis.

Inmiddels is echter ook bekend dat genezen kankerpatiënten vaker last hebben van andere chronische aandoeningen, zoals diabetes, COPD en hart- en vaatziekten. Maar het is belangrijk dat ex-kankerpatiënten weer deel gaan nemen aan de maatschappij, hun werk oppakken, de conditie opbouwen door revalidatie en hulp krijgen bij het verwerken van deze aanslag op hun welbevinden.

Krijgen steeds meer mensen kanker?

De gemiddelde levensverwachting neemt steeds meer toe en feit is dat ouderen vaker kanker krijgen. In het eerste decennium van deze eeuw is het aantal mensen met kanker met 30% toegenomen. De verwachting is dat tussen 2010 en 2020 het aantal patiënten dat kanker heeft of heeft gehad met 50% zal toenemen tot 660.000. In 2001 was het de belangrijkste doodsoorzaak bij mannen en vrouwen. Hart- en vaatziekten stonden lang bovenaan, maar het lukt langzamerhand om die ziektes in te dammen door betere preventie en betere behandeling. Dat is bij kanker veel moeilijker omdat er zoveel verschillende soorten zijn. Maar ook bij kanker is waarschijnlijk 30% van de gevallen te voorkomen door de leefstijl aan te passen. Belangrijke veranderingen in kanker te voorkomen, zijn niet roken, gezonde voeding met veel groente en vezels, niet teveel in de zon zitten, minder alcohol drinken en elke dag een half uur bewegen.

Wat zijn de nieuwe feiten?

Huisartsen spelen een belangrijke rol bij bijvoorbeeld het opsporen van kanker. Maar ook bij het stellen van de diagnose, de begeleiding tijdens de behandeling die meestal in het ziekenhuis gebeurt en bij de nazorg als de kanker genezen is of in de stervensfase is. In een huisartspraktijk wordt gemiddeld 10 keer per jaar de diagnose kanker gesteld. Maar volgens berekeningen denkt een huisarts elke dag wel 10 keer aan de mogelijkheid van kanker.

Er zijn steeds meer patiënten die genezen zijn van kanker, maar nog wel onder controle blijven. Vaak moet patiënten voor controles naar het ziekenhuis, maar steeds vaker blijkt dat die controles ook goed door de huisarts gedaan kunnen worden. Uit een onderzoek onder patiënten blijkt dat 80% van hen het prima vindt om die controles bij de huisarts te doen.

Welke kankersoort komt het meest voor?

Bij vrouwen komt borstkanker het meeste voor: 1 op de 9 vrouwen krijgt er ooit mee te maken. Maar ook longkanker komt bij vrouwen steeds vaker voor. Roken is nog steeds de belangrijkste oorzaak van longkanker. Maar ook van andere kankersoorten, zoals blaaskanker.

Bij mannen komt prostaatkanker het meeste voor. Bijna iedere man op leeftijd krijgt hiermee te maken. Gelukkig blijft prostaatkanker meestal rustig en leidt het niet tot de dood. Zaait het uit dan kan dat vreselijk pijnlijk zijn. Longkanker komt bij mannen op de tweede plaats, gevolgd door darmkanker. Daarvan is aangetoond dat dit vroegtijdig op te sporen is door ontlastingsonderzoek. Vanaf 2013 start een bevolkingsonderzoek naar darmkanker.

Welke vormen van kanker zijn moeilijk te behandelen en welke juist weer heel goed?

Het komt nog altijd voor dat iemand de diagnose kanker krijgt en er niets meer aan te doen is. Maar heel vaak is de kanker te vertragen of zelfs te genezen. Bloedkanker of lymfeklierkanker kan in veel gevallen genezen. Dat geldt ook voor zaadbalkanker. Maar ook in de behandeling van borstkanker en darmkanker zijn grote vorderingen gemaakt. Daarnaast worden behandelingen steeds beter te verdragen. Bij chemotherapie komt haaruitval nog wel vaak voor, maar de bijkomende misselijkheid is steeds beter te bestrijden. Er wordt door specialisten steeds beter gelet op de kwaliteit van leven dan het verlengen ervan.

Is er iets te doen om de kans op kanker te reduceren?

Niet roken, niet teveel alcohol nuttigen, gezonde voeding, een gezond gewicht, veel bewegen en niet teveel in de zon zitten. Wanneer men een verandering opmerkt, ga langs bij de huisarts. Bloed bij ophoesten, in de plas of ontlasting of vaginaal op abnormale momenten zijn redenen om de huisarts te bezoeken. Net als blijvende hoest of heesheid, een moedervlek die verandert, een bobbel die er eerder niet zat, slikklachten, eten dat niet wil zakken, ontlasting die anders dan anders is, gewichtsverlies zonder aanleiding of aanhoudende moeheid. Meestal is het niks, maar soms kan het een eerste teken van kanker zijn. Als sommige kankersoorten veel in de familie voorkomen, dan is onderzoek daarnaar zinvol. Dat geldt bijvoorbeeld voor borstkanker en dikke darmkanker. Verder is het aan te raden om deel te nemen aan bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, borstkanker en in de toekomst dikke darmkanker.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 22 november 2011.