Jodiumtabletten

In oktober 2017 is bij ongeveer 1,2 miljoen Nederlandse huishoudens een doosje met jodiumtabletten in de brievenbus gevallen. De pillen beschermen tegen het radioactieve jodium dat bij een ongeval in een kerncentrale vrij kan komen. Maar wat doen deze tabletten in geval van nood en waarom heeft niet iedereen ze gekregen? Dokter Ted van Essen legt uit. 

Radioactiviteit

De natuurkundige ontdekking van radioactiviteit heeft een enorme invloed gehad op de medische wetenschap. Radioactiviteit wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het bestralen van kankergezwellen en wordt toegediend bij een PET-scan om kankercellen op te sporen. Maar radioactiviteit is ook gevaarlijk. Zeker als we het in een te hoge dosis in ons lichaam krijgen.

Wat is jodium?

Jodium is een spoorelement dat in voedsel voorkomt. Bijvoorbeeld in eieren, zeewier en zeevis. Het zorgt ervoor dat onze schildklier voldoende schilklierhormonen aanmaakt. Dat is weer belangrijk voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling. De schildklier is eigenlijk een soort thermostaat van ons lichaam. Zonder jodium kan de schildklier niet functioneren. Een tekort aan jodium leidt tot een traag werkende schildklier. Die vertraging leidt weer tot de vertraging van andere lichamelijke en geestelijke processen. Vermoeidheid, hartklachten, overgewicht, een zwaardere stem en zich koud voelen zijn hiervan de bijverschijnselen. Vanwege de belangrijke functie van jodium is het zout voor bijvoorbeeld brood toegevoegd, zodat we dagelijks voldoende binnen krijgen.

Opslagplaats

Maar aangezien de schildklier de opslagplaats voor jodium is, zou ook het verkeerde jodium dat vrijkomt bij een kernramp hier opgeslagen worden. Dat ademen we niet alleen in via de lucht, maar als het neerslaat op de bodem kan het terechtkomen op groenten die daar verbouwd worden, en krijgen we het ook nog binnen via het voedsel. Uiteindelijk wordt het dan opgeslagen in de schildklier en kan het leiden tot schildklierkanker.

Dat is te voorkomen door het slikken van de jodiumtabletten. De tabletten voorzien de schildklier in korte tijd van extra ‘goed’ jodium zodat de opslagplaats verzadigd is. Het radioactieve jodium kan er dan niet meer bij. Dat wordt niet opgenomen en scheiden we via de urine en ontlasting uit. Het is wel zaak om de tabletten zo snel mogelijk na een nucleaire ramp in te nemen. Het liefst nog voor de radioactieve wolk de mensen heeft bereikt.

Jodiumtabletten niet voor iedereen

Niet voor iedere  Nederlander zijn er jodiumtabletten. Ten eerste omdat het gevaar van radioactiviteit afneemt naarmate men verder van de kerncentrale verwijderd is. Ten tweede omdat vooral jonge mensen (van ongeboren kinderen tot 18-jarigen) vatbaar zijn voor blootstelling aan radioactief jodium. Volwassenen, zeker mensen vanaf 40 jaar, lopen weinig kans op schildklierkanker door blootstelling aan jodium. Bovendien geldt voor hen dat jodiumtabletten kunnen leiden tot een traag werkende schildklier en dus traag werkende stofwisseling. Om deze redenen is besloten om de jodiumpillen te sturen naar, globaal gezegd, jonge mensen die in de buurt van een kerncentrale wonen.

Zelfde richtlijnen

Waar het op neerkomt is dat 2 doelgroepen automatisch worden voorzien van jodiumtabletten. Groep 1 zijn Nederlanders tot 40 jaar die in een straal van 20 kilometer van een reactor wonen. Groep 2 zijn kinderen tot 18 jaar die in een straal van 100 kilometer van een reactor wonen. In Nederland hebben we niet alleen te maken met de kerncentrale in Borssele, maar ook die in het Belgische Doel en Tihange en het Duitse Emsland. Met deze verspreiding van jodiumtabletten wordt de Nederlandse richtlijn gelijk getrokken met die van Duitsland en België.

Voorraad

Sinds 1987 heeft de Nederlandse overheid een landelijke voorraad met jodiumpillen. Deze liggen tot dusver op een centrale plek opgeslagen. Alleen inwoners van Bergen op Zoom en Woensdrecht die erg dicht bij de kerncentrale in het Belgische Doel en Tihange wonen, hebben al eerder jodiumpillen gekregen, evenals mensen die binnen 10 kilometer van de centrale in Borssele wonen. Dat geldt ook voor mensen die binnen een straal van 4 kilometer van de onderzoeksreactor in Petten wonen. Maar inmiddels is er een richtlijn van het Internationaal Atoom en Energie Agentschap. Zij adviseren om de tabletten ruimer te distribueren onder de risicogroepen. Deze richtlijn is nu dus door het ministerie van Volksgezondheid opgevolgd.

Verkrijgbaar bij apotheek of drogisterij

Iedereen die niet tot de doelgroep hoort, maar wel graag de jodiumtabletten in huis wil hebben, kan ze kopen bij de apotheek of drogisterij. Voor zwangere vrouwen die binnen een straal van 100 kilometer van een kerncentrale wonen maar ouder zijn dan 18 jaar,  wordt dit zeker aanbevolen. Door ze in te nemen wordt het ongeboren kind beschermd en het is niet gevaarlijk voor de foetus. Baby’s van moeders in de doelgroep krijgen het binnen via de moedermelk, maar dat is niet voldoende, ze moeten zelf ook nog een kwart tot een halve tablet krijgen.

Dit onderwerp wordt behandeld in Tijd voor MAX Radio op maandag 6 november 2017 en in Tijd voor MAX  op dinsdag 7 november 2017.

—

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 7 november tot woensdag 8 november 2017 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over jodiumtabletten. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 8 november 2017 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.