Is er straks universeel donorbloed?

Wie een bloedtransfusie nodig heeft kent het probleem: bloed moet compatibel zijn. En van niet alle bloedgroepen is evenveel donorbloed beschikbaar. Wetenschappers van de Universiteit van Britisch Columbia, Canada, gaan daar misschien verandering in brengen. Zij hebben een mogelijkheid ontdekt om universeel bloed te maken. Een enzym uit onze darmen speelt daarbij een hoofdrol.

Bloedgroep

Onze bloedgroep wordt bepaald door de structuur van eiwitten en suikers op de rode bloedcellen. Het zijn deze structuren die bepalen welk soort bloed we toegediend moeten krijgen, want de verschillende structuren, antigenen, kunnen botsen en een afweerreactie oproepen. De belangrijkste bloedgroepen zijn A, B, AB en O-positief en O-negatief. De positief en negatief zijn de zogeheten rhesusfactor.  Bij de bloedgroepen A en B zijn verschillende suikers vastgemaakt aan eenzelfde eiwit. AB heeft beide suikers en groep O heeft er geen.

O-negatief

Bloedgroep O-positief komt vaak voor in Nederland. Maar liefst 39 procent van de mensen heeft dit en hiervan wordt ook veel gedoneerd. De groep met bloedgroep O-negatief is beduidend kleiner. Slechts 7 procent van de Nederlanders heeft dit type bloed. Deze bloedgroep heeft een belangrijke eigenschap. Het heeft geen suikers en geen rhesusfactor wat betekent dat iedereen dit bloed kan ontvangen. Naar dit type is veel vraag, maar de voorraad is niet eindeloos. De komst van universeel bloed zou hierin verandering aan kunnen brengen.

Doorbraak dankzij enzym

Al in 2007 publiceren de onderzoekers een methode waarmee in principe elke bloedgroep omgezet kan worden naar O. Om dit te realiseren gebruiken ze een enzym dat letterlijk de suikers van de rode bloedcellen ‘afknabbelt’. Op die manier zien rode bloedcellen van de groepen A en B er voor het afweersysteem uit als O. Het maag- en darmslijmvlies bevat suikers die qua structuur overeenkomen met die op de eiwitten van de rode bloedcel. De onderzoekers produceerden een grote hoeveelheid van de enzymen en ontdekten dat ze ook op de antigenen in bloed functioneren. De wetenschappers van de Universiteit van Britisch Columbia hopen dat hun vinding straks niet alleen elk type bloed kan omzetten, maar ook weefsel en organen, ongeacht de bloedgroep van de ontvanger, geschikt kunnen maken.

Kanttekeningen

Bloedbank Sanquin vindt de ontwikkelingen interessant. Het kan een hoop ongelukken op het toedienen van verkeerd bloed voorkomen. Toch zijn er volgens celbiologe Marieke von Linderen nog wat kanttekeningen. “Er bestaat een risico dat de ‘vorm’ van het eiwit iets anders wordt waardoor de nieuwe structuur toch een afweerreactie oproept. Daarnaast bestaat er ook een risico dat het enzym de suiker op een ander eiwit weghaalt.  Patiënten met chronische bloedarmoede, die vaak een transfusie nodig hebben, lopen een groot risico om toch een afweerreactie tegen deze andere antigenen te ontwikkelen.” Sanquin zelf zet in op het ontwikkelen van methoden om de antigenen van donors en patiënt beter te matchen en op kweekbloed wat sterk lijkt op O-negatief.

(Bron: AD)