Hyperhidrosis

We doen het allemaal: zweten. En dat is maar goed ook, want het produceren van zweet speelt een belangrijke rol bij het reguleren van onze lichaamstemperatuur. Maar wanneer u veel meer zweet dan nodig is om het lichaam te koelen, dan kan er spraken zijn van hyperhidrosis. Wat is dit en is er iets aan te doen?  Dokter Ted geeft uitleg. 

Regelaar

Zweet helpt onder andere bij het reguleren van onze lichaamstemperatuur. Door de verdamping van zweet, wordt de huid afgekoeld en kan het lichaam zijn warmte kwijt. Zonder te zweten zouden we oververhit kunnen raken. Het zweet, vocht, scheiden we uit via de zweetklieren. Dit zijn buisvormige kronkelende kliertjes in de huid. Het menselijk lichaam bevat 3 tot 5 miljoen van die zweetklieren verspreid over het hele lichaam.

Soorten zweetklieren

Er zijn 2 soorten klieren: de eccriene en apocriene zweetklieren. De eccriene zweetklieren zijn verspreid over ons hele lichaam en maar zitten vooral in de handpalmen, op het voorhoofd, op onze romp en op de voetzolen. Zij koelen het lichaam af en komen in actie bij inspanning of koorts en ook bij angst of nervositeit. Deze klieren zorgen er tevens voor dat de handpalmen iets vochtig zijn zodat we grip hebben op de dingen die we vastpakken. Eccriene zweetklieren produceren zweet dat in principe reukloos is maar door bacteriën wel omgezet kan worden in stoffen die wél ruiken.

Transpiratiegeur

Apocriene zweetklieren bevinden zich in de oksels, de lippen, rond de tepels en de genitale zones. Ze zijn groter dan de eccriene klieren en het vocht dat ze uitscheiden heeft ook een andere samenstelling. Apocriene klieren scheiden ook vetten uit, zoals cholesterol en vetzuren. Die worden door bacteriën omgezet in die typische transpiratiegeur. Dit soort zweet dient niet ter afkoeling maar voor seksuele doeleinden. De apocriene klieren worden pas in de puberteit onder invloed van geslachtshormonen actief.

Problemen door hyperhidrosis

Een mens verlies per etmaal ongemerkt ongeveer 1 liter vocht. Bij inspanning en warm weer kan dit oplopen tot 2 liter per uur. Maar ongeveer 1 procent van de bevolking, in Nederland gaat het om ongeveer 170.000 mensen, produceert veel meer zweet dan nodig is om het lichaam te koelen. In dat geval is er sprake van hyperhidosis. Behalve dat dit lastig is, leidt deze aandoening ook vaak tot psychosociale problemen. Mensen schamen zich voor hun bezwete lichaam en durven niemand meer een ‘natte’ hand te geven. De huid van zo iemand kan ook ‘verweekt’ raken en gerimpeld worden alsof men te lang in het water is geweest. Daarnaast kan overmatig zweten ook nog leiden tot schimmelinfecties in bijvoorbeeld de liezen of aan de voeten.

Oorzaak

De oorzaak van hyperhidrosis is niet duidelijk. Het is wel erfelijk: bij een kwart tot een derde van de mensen die hier aan lijden zit het in de familie. De eerste verschijnselen doen zich meestal voor in de puberteit. Zweten ontstaat onder controle van de hersenen, het ruggenmerg en de sympathische zenuw: dat is een onderdeel van het autonome zenuwstelsel waarover we geen controle hebben. Doorgaans zijn mensen met hyperhidrosis gezond, maar soms kan er een medisch probleem aan ten grondslag liggen. Daarom wordt er onderscheid gemaakt tussen 2 soorten hyperhidrosis: primaire en secundaire hyperhidrosis.

Bij primaire hyperhidrosis vindt het overmatig zweten plaats op bepaalde gedeelten van het lichaam, zoals de oksels, de handpalmen of de voeten. Dit gebeurt dan wel symmetrisch, dus beide oksels, beide handpalmen etc. Deze vorm komt veel voor bij vrouwen, begint doorgaans op jonge leeftijd en zit meestal in de familie. Het is verreweg de meest voorkomende vorm.

Bij secundaire hyperhidrosis is er niet zozeer sprake van lokaal zweten, maar zijn alle zweetklieren overactief. Ook zonder dat er enige inspanning wordt geleverd en ook ’s nachts. In dat geval is er vaak wel sprake van een onderliggend probleem. Dat kan de overgang zijn, overgewicht, maar ook een stoornis in de stofwisseling zoals diabetes of een schildklieraandoening, een infectieziekte als tuberculose of hiv, een neurologische ziekte zoals Parkinson, of hart- en vaatziekten. Wanneer u alleen ’s nachts heel veel zweet, als de mate van zweten plotseling is veranderd en als u daarnaast ook andere klachten hebt is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Het goede aan deze vorm van hyperhidrosis is dan wel weer dat er vaak wat aan gedaan kan worden door de onderliggende aandoening te behandelen.

Behandeling

Als het om een relatief milde vorm van hyperhidrosis gaat dan is het beste om er mee proberen te leven. Dat is niet eenvoudig, want zenuwen en stress verhogen de zweetproductie waardoor men vaak in een vicieuze cirkel terecht komt. Een paar praktische tips: draag ruimvallende kleding en kleding die goed ventileert. In kleding met een kleurpatroon vallen vochtplekken minder op dan op effen kleding. Wanneer u last heeft van hyperhidrosis van de oksels willen anti-transpiratiemiddelen op basis van aluminiumzouten ook nog weleens goed werken. U brengt de lotion of crème ‘s avonds voor het slapen gaan aan, laat het een nacht inwerken en wast het ’s morgens weer af.  Bij een ernstige vorm kan de huisarts eventueel medicijnen voorschrijven die via de zenuwen het zweten kunnen verminderen. Ook wordt wel iontoforese toegepast. Bij deze behandeling worden de handen of voeten in een bakje met water gezet waardoor een zwak elektrisch stroompje gaat. Waarschijnlijk worden de zweetkanaaltjes hierdoor tijdelijk afgesloten. De behandeling moet wel wekelijks herhaald worden.

Ook kunnen er kleine hoeveelheden van het zenuwgif botuline worden ingespoten in de handpalmen of de oksels waardoor de signalen van de zenuwen die de zweetklieren activeren worden geblokkeerd. Dit is heel effectief, maar moet wel na 3 tot 7 maanden worden herhaald, is duur en erg pijnlijk. Soms wordt er besloten tot een operatie waarbij er zenuwen worden doorgesneden (sympathectomie). Dit heeft een blijvend effect, maar heeft als bijwerking dat het zweten op andere plaatsen van het lichaam juist erger kan worden. Ook liposuctie van de oksels wordt toegepast. Daarbij worden zweetklieren weggenomen door ze af te zuigen.

Magnetronmethode

Sinds een paar jaar is er nog een methode bijgekomen waarbij de zweetklieren worden vernietigd door er elektromagnetische golven op los te laten, een soort magnetronmethode. Daarbij wordt de huid voortdurend gekoeld, en worden de zweetklieren vernietigd door het vocht erin te verhitten. Net als bij een magnetron het geval is wordt alleen het vocht en niet het vet verhit, zodat het onderhuidse vetweefsel geen schade oploopt. De resultaten lijken goed te zijn, patiënten melden een vermindering van het zweet tot 80 procent, en er kan bovendien met veel precisie worden gewerkt. Omdat hyperhidrosis voor veel mensen voor ernstige sociale en psychische problemen zorgt is het wel jammer dat deze vrij dure behandeling, en trouwens ook die met botuline-injecties niet of vrijwel niet vergoed worden vanuit de basisverzekering. Tenslotte gaat het niet om een mooiere neus of een gladdere huid.

Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op dinsdag 13 maart 2018.

–

Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen

U kunt van dinsdag 13 maart tot woensdag 14 maart 2018 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over hyperhidrosis . Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 14 maart 2018 mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.

U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.