Huisartsen en apothekers: alarm over patiënten die zorg mijden wegens hoge kosten

Huisartsen en apothekers zien steeds vaker dat mensen zorg mijden of medicijnen niet ophalen, vanwege te hoge kosten. In sommige gevallen laten mensen zelfs broodnodige operaties schieten. Het toenemende zorgmijden leidt volgens een grote groep huisartsen tot ‘onverantwoorde risico’s’. ‘Om zorgkosten te besparen spelen mensen met hun gezondheid, en soms met hun leven.’

Zorg mijden uit angst

Dat blijkt uit 2 onderzoeken onder 300 huisartsen en bijna 400 apothekers. De onderzoeken zijn uitgevoerd door het Nationaal Zorgdebat (Omroep MAX), in samenwerking met de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen (VPH) en apothekersorganisatie KNMP. Een overgrote meerderheid van de huisartsen (81 procent) en apothekers (89 procent) merkt dat patiënten moeite hebben om hun zorg- of medicijnkosten te betalen. Meer dan 9 op de 10 huisartsen (93 procent) maakt mee dat patiënten uit angst voor kosten zorg mijden. Bij meer dan een kwart van de huisartsen is dit wekelijkse of zelfs dagelijkse praktijk. Een meerderheid van de huisartsen (51 procent) ziet dat patiënten ‘onverantwoorde risico’s’ nemen met hun gezondheid door om financiële redenen af te zien van bepaalde zorg, behandelingen of medicatie.

Overheidsbeleid

De stijgende zorgkosten zijn een gevolg van overheidsbeleid. Om te bezuinigen is het eigen risico de afgelopen jaren verhoogd en zijn eigen bijdragen ingevoerd voor (verpleeg)zorg en ondersteuning. Dat kan mensen opzadelen met extra zorgkosten die kunnen oplopen tot honderden euro’s per maand. Chantal van het Zandt, huisarts in Rotterdam en VPH-bestuurslid, noemt de uitkomsten ‘schokkend’. ‘Maar ze bevestigen helaas wat je als huisarts ziet in de praktijk. Door de bezuinigingen gaan patiënten boekhouden met hun gezondheid. Om zorgkosten te besparen spelen mensen met hun gezondheid, en soms met hun leven.’

Een meerderheid van de apothekers (60 procent) zegt door het toenemende zorgmijden wekelijks en soms zelfs dagelijks geen goede zorg te kunnen verlenen. Steven Verhagen-Smits, apotheker in Rotterdam en KNMP-bestuurder, spreekt van een verontrustend percentage. ‘Het mijden van zorg brengt grote risico’s met zich mee. Wie uit financiële overwegingen bijvoorbeeld geen maagbeschermers neemt, kan een maagbloeding krijgen. Dat leidt tot een spoedopname in het ziekenhuis, met alle gevolgen van dien.’

Volgens de huisartsen zien patiënten vanwege de kosten vooral af van fysiotherapie (82 procent), medicatie (74 procent), bloedonderzoek en bezoek aan een specialist (beide 71 procent), en echo’s, röntgens, MRI’s en andere scans (56 procent). Bijna één op de zeven huisartsen (15 procent) ziet echter ook dat patiënten zelfs operaties laten schieten en spoedeisende hulp (8 procent).

Alle apothekers (100 procent) maken mee dat patiënten voorgeschreven medicatie niet komen ophalen, vooral uit angst voor de kosten. Bij het gros van de apothekers (84 procent) gebeurt dit minstens 10 tot tientallen keren per maand. Ze besparen door minder medicatie niet af te halen of stoppen zelfs helemaal.

Zorgmijders

De problematiek van de zorgmijders neemt toe, aldus een ruime meerderheid van zowel de huisartsen (53 procent) als de apothekers (60 procent). Een andere opmerkelijk uitslag is dat meer dan 1 op de 5 huisartsen (21 procent) zegt overgebleven medicijnen op te sparen, bijvoorbeeld van overleden patiënten. Ze verstrekken die aan armlastige patiënten die anders de medicijnen niet kunnen betalen. Dit mag formeel niet. Overgebleven medicijnen moeten worden vernietigd. Maar volgens veel huisartsen is de nood onder veel patiënten te hoog en is het vernietigen van nog bruikbare medicijnen zonde.

De resultaten van het onderzoek worden maandagavond 23 januari 2017 besproken in Nationaal Zorgdebat. Deze live tv-uitzending gaat over knelpunten en misstanden in de ouderenzorg, na 10 jaar marktwerking en miljarden aan bezuinigingen. Te gast zijn getroffen patiënten en mantelzorgers, zorgprofessionals en deskundigen.