Hoe ontstaat veteranenziekte en wat kunt u eraan doen?

Een longontsteking als gevolg van een legionellabesmetting, het staat ook wel bekend als de veteranenziekte. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) komt deze zeldzame aandoening zo’n 500 keer per jaar voor in Nederland. Maar als het u wel overkomt, kan dat ingrijpende en zeer vervelende gevolgen hebben. Wat kunt u doen om dit te voorkomen?

Van Philadelphia tot Bovenkarspel: de oorsprong van de veteranenziekte

De naam veteranenziekte heeft te maken met de oorsprong van deze aandoening. In 1976 is de veteranenziekte namelijk ontdekt in het Amerikaanse Philadelphia, door een uitbraak na een reünie voor oud-militairen, met diverse sterfgevallen tot gevolg. Eén van de grootste uitbraken van veteranenziekte heeft in Nederland plaatsgevonden. Begin 1999 blijkt duikt het legionellavirus op, in enkele bubbelbaden tijdens de Westfriese Flora in Bovenkarspel. Door toevoer van water uit een vervuilde brandslang verspreidt het virus zich, samen met het verdampte water uit de bubbelbaden. Ruim 200 bezoekers raken besmet en worden ziek, naar schatting 32 van hen overlijden.

Hoe kunt u een legionellabesmetting oplopen?

25 jaar na dato is de veteranenziekte is nog altijd zeldzaam, maar de aandoening komt wel steeds vaker voor. Stilstaand water, dat een temperatuur van 25 à 45 graden Celsius bereikt, is een belangrijke bron voor de legionellabacterie. De legionelladeeltjes maken deel uit van kleine waterdruppeltjes, die vervolgens in uw longen terecht kunnen komen.

Dat kan gebeuren als u onder een douche staat die al enige tijd niet gebruikt (en ontkalkt) is, of als u in een jacuzzi of bubbelbad plaatsneemt. Maar ook als u een tuinslag, hogedrukspuit, slaapapneu-apparaat of luchtbevochtiger gebruikt, kunt u legionelladeeltjes binnenkrijgen. Zorg dus dat u dit soort apparatuur goed schoon houdt en dat er niet te veel vocht in achterblijft. Overigens is het drinken van water met legionelladeeltjes vaak niet schadelijk, als u tenminste geen ernstige slikproblemen heeft. De aandoening is bovendien niet besmettelijk.

Lees ook: Opvallend vaak longontsteking na griep, artsen roepen op tot alertheid

Wat zijn de symptomen?

Een besmetting met het legionellavirus hoeft niet meteen tot de veteranenziekte te leiden. Maar de kans hierop is wel groter als u ouder dan 60 bent, rookt, sowieso al een slechte gezondheid heeft en/of medicijnen gebruikt die uw afweer verminderen (bijvoorbeeld prednison). Een legionellabesmetting gaat vaak gepaard met griepachtige klachten, zoals hoofdpijn, koorts en diarree.

Pas als u last van uw longen krijgt, bijvoorbeeld kortademigheid, benauwdheid en koude rillingen, is er sprake van veteranenziekte. Een behandeling met antibiotica in het ziekenhuis is meestal noodzakelijk. De kans op overlijden is relatief klein (2 à 10 procent, volgens het RIVM), maar u kunt nog lange tijd last houden van klachten. RTL Nieuws portretteert in maart 2024 bijvoorbeeld de 68-jarige Ronald Reiman. Hij loopt medio 2020 de veteranenziekte op, overleeft dat ternauwernood, maar heeft jaren later nog steeds spierpijn, een afgenomen weerstand en een verminderd kortetermijngeheugen.

Hoe kunt u veteranenziekte voorkomen?

Wat voor veel aandoeningen geldt, geldt ook voor veteranenziekte: een gezonde levensstijl kan al helpen om dit te voorkomen. Wie niet rookt, heeft in elk geval minder kans op een longontsteking. Let er verder op dat het water in uw boiler of combiketel goed op temperatuur is, minstens 60 graden Celsius. Als u minstens een week niet thuis bent geweest, is het verstandig om bij thuiskomst eerst de toiletten door te spoelen en daarna de kranen een halve of hele minuut open te zetten. Gebruik hiervoor zowel de warme als de koude kranen. Zo kunnen de waterleidingen in uw woning goed doorspoelen. Daarna kunt u de douche zelfs een paar minuten aan laten staan, te beginnen met het hete water. Hierbij is het aan te raden om de douchekop onder te dompelen in een emmer water en daar een doek overheen te leggen. Zo voorkomt u dat u waterdamp inademt.

(Bron: Archief, RIVM, ANP, RTL Nieuws, Thuisarts.nl, NRC, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Waterforum.net, Radbodumc, Waternet, Drinkwaterplatform. Foto: Shutterstock)