Hoe nu verder na faillissementen MC Slotervaart en IJsselmeerziekenhuizen?

Sinds in 2006 de marktwerking in de zorg is ingevoerd is de overheid er niet langer verantwoordelijk voor dat ziekenhuizen blijven voortbestaan. Steeds meer, vooral kleinere ziekenhuizen zijn de laatste jaren financieel in de problemen gekomen, met deze week faillissementen van het MC Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam en de IJsselmeerziekenhuizen in Flevoland tot gevolg. Hoe nu verder voor het personeel en de patiënten en blijft het bij deze ziekenhuizen of vallen er binnenkort nog meer ziekenhuizen om?

Failliet

Het Amsterdamse MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen (MC Zuiderzee, MC Emmeloord, MC Dronten en Verloskundigenpraktijk De Kreek), in handen van zorgondernemer Loek Winter, zijn donderdag 25 oktober 2018 bankroet verklaard. De ziekenhuizen zijn in financiële problemen geraakt nadat financiers het vertrouwen hebben opgezegd. Het Slotervaart kampt al lang met financiële en bestuurlijke problemen en ook in de IJsselmeerziekenhuizen heerst al geruime tijd onrust.

MC Slotervaart

Patiënten die nog in het failliet verklaarde MC Slotervaart liggen moeten vrijdag 26 oktober zijn overgeplaatst naar een ander ziekenhuis. De poliklinieken blijven voorlopig open omdat er nog veel afspraken staan gepland, zegt Roos Blom, vice-voorzitter van de ondernemingsraad. Medewerkers zijn met klem gevraagd om te blijven werken, ondanks dat de salarissen donderdag niet zijn uitbetaald. De opvang van patiënten is gegarandeerd door de zorgverzekeraars en de omliggende ziekenhuizen”, aldus het ziekenhuis. Volgens MC Slotervaart stellen zorgverzekeraars, onder leiding van Zilveren Kruis, geld beschikbaar voor een “voortvarende en gecontroleerde afbouw van de zorg.” Ook de poliklinische patiënten worden de komende periode aan een ander ziekenhuis overgedragen, maar vanuit de verzekeraars is genoeg geld gekomen om het werk in de poliklinieken voorlopig voort te zetten, aldus een woordvoerder vrijdagochtend, zeker nog in de maand november. Er staan nog 30.000 afspraken met 17.000 patiënten. Wie niet gebeld wordt dat hij of zij voor zo’n afspraak naar een andere instelling moet gaan, kan gewoon naar het Slotervaart komen voor bijvoorbeeld de afgesproken controle.

Verplaatsen naar andere ziekenhuizen in de regio

De patiënten worden voornamelijk met ambulances naar andere ziekenhuizen in de regio Amsterdam vervoerd. Een speciaal aangesteld crisisteam houdt zich bezig met het overplaatsen van de patiënten. In het team zitten afgevaardigden van elk ziekenhuis in de omgeving. Curator Marc van Zanten vertelt: “Zij bekijken welke patiënt naar welk ziekenhuis kan en houden daarbij rekening met de individuele zorg van de patiënt.” Voor de financiering hiervan is een zogenoemd boedelkrediet beschikbaar gesteld. Van de 70 patiënten die eind deze week nog in het ziekenhuis lagen, zouden er zo’n 25 dit weekeinde toch al naar huis mogen. Voor 15.00 uur moeten nog 24 patiënten naar een ander hospitaal zijn vervoerd en gaat er ook nog een aantal naar verpleeghuizen. Het gaat hier om mensen voor wie toch al een plekje in zo’n instelling werd gezocht. Door intensief overleg is dat nu sneller opgelost.

Personeel

Bij het Slotervaartziekenhuis werken 1200 mensen. Bestuursvoorzitter Mariska Tichem geeft het personeel van het ziekenhuis een “groot compliment”. “We zijn allemaal diep teleurgesteld, maar ik ben enorm trots op al die medewerkers die met een ontzettend groot hart zijn blijven werken voor onze patiënten. En ik weet ook dat zij dat vandaag en morgen blijven doen”, aldus de voorzitter van de raad van bestuur tijdens een persbijeenkomst op de donderdag. “Het faillissement is definitief, er is geen redding”, herhaalde ze de woorden die ze eerder op de dag tijdens een emotionele bijeenkomst aan het personeel had gezegd. Daar maakte zij ook haar complimenten, maar die vielen niet bij al het personeel even goed: er was nogal wat boegeroep te horen. Het slechte nieuws heeft er niet toe geleid dat personeel niet meer komt opdagen. Petra Meijer, voorzitter van de ondernemingsraad zegt: “Iedereen is tot nu toe nog geweest en ook maandag staan ze er weer. Intussen is iedereen natuurlijk wel heel verdrietig, boos en enorm emotioneel.” Zij benadrukt dat de zorg is gewaarborgd. “We doen geen dingen die niet verantwoord zijn. Het personeel is de komende 6 weken nog in dienst van MC Slotervaart. Het salaris wordt uitbetaald.”

IJsselmeerziekenhuizen

Ook bij de IJsselmeerziekenhuizen in Flevoland is het nieuws over het faillissement hard aangekomen. De vestigingen van de IJsselmeerziekenhuizen kunnen wel in elk geval voorlopig openblijven. De rechter-commissaris van de rechtbank Midden-Nederland heeft daar vrijdag toestemming voor gegeven. Ziekenhuizen in de omgeving van de failliete IJsselmeerziekenhuizen hebben donderdag al wel overlegd met zorgverzekeraar Zilveren Kruis over het overnemen van zorg en patiënten. Dat gebeurt inmiddels volop, aldus een woordvoerster van het ziekenhuis St. Jansdal in Harderwijk. Verder gaat het om ziekenhuizen in Zwolle, Sneek en Almere. “We hebben een grote toeloop en we krijgen veel telefoontjes”, aldus de zegsvrouw van St. Jansdal. Aantallen kan ze niet geven, maar specialisten, poli, verloskundige zorg, ze merken het allemaal. “We zijn heel druk bezig om de opvang verder goed voort te zetten en op te schalen. Bedden erbij zetten is niet zo moeilijk, personeel vinden wel. We nodigen mensen uit te solliciteren.”

Dronten

St. Jansdal houdt ook de poli in Dronten overeind, die deel uitmaakt van het bankroete ziekenhuis in Lelystad, maar waarbij het Harderwijker ziekenhuis al langer betrokken is. De zegsvrouw benadrukt erg begaan te zijn met patiënten en collega’s van de failliete ziekenhuizen. “We kunnen ons niet helemaal inleven, maar we kunnen wel meeleven.” Een woordvoerster van het ziekenhuis Isala, dat vestigingen heeft in Zwolle en Meppel, laat weten dat ongeveer 2 weken nodig zijn om gezamenlijk een goed plan te maken voor de opvang van de patiënten van de IJsselmeerziekenhuizen.

Flevoziekenhuis Almere ook op zoek naar extra zorgpersoneel

Het Flevoziekenhuis in Almere meldt dat het zorgaanbod wordt uitgebreid als dat noodzakelijk en haalbaar is. “Een belangrijke randvoorwaarde daarbij is dat we voldoende gekwalificeerde medewerkers kunnen inzetten. Het Flevoziekenhuis is daarom met spoed op zoek naar extra zorgpersoneel”, aldus het Flevoziekenhuis in een verklaring.

Deel zorg Lelystad behouden

Een deel van de zorg die het failliete ziekenhuis in Lelystad biedt, kan mogelijk behouden blijven. De curatoren van de bankroete IJsselmeerziekenhuizen overleggen daarover met de ziekenhuizen in de omtrek en met de zorgverzekeraars, laat minister Bruno Bruins (Volksgezondheid) weten. Mochten de afdelingen spoedeisende hulp en acute verloskunde in Lelystad definitief sluiten, dan heeft dat gevolgen voor het Westfries Gasthuis in Hoorn. Dat ziekenhuis is dan verplicht de eigen afdelingen open te houden, om te voorkomen dat Flevolanders niet binnen 3 kwartier kunnen worden geholpen.

Doorstart

Burgemeester Ina Adema van Lelystad verwacht dat er snel meer duidelijkheid komt over overnamegesprekken over het ziekenhuis in haar gemeente. Ze juicht overname en dus een doorstart zeer toe. Adema vindt dat de gezondheidsminister “scherp in zijn rol” moet zitten en verzekeraars op hun verantwoordelijkheid voor een continue zorg moet aanspreken. Donderdagavond hebben huisartsen van de Huisartsengroep Lelystad patiënten en collega’s opgeroepen niet meteen weg te lopen bij de ziekenhuizen die onderdeel zijn van de IJsselmeerziekenhuizen. Een doorstart wordt anders alleen maar bemoeilijkt volgens hen. Woensdagavond heeft Cees de Bruin, voorzitter van de cliëntenraad van MC Groep, aan de NOS laten weten dat er mogelijk een kandidaat is die de IJsselmeerziekenhuizen wil overnemen. De Flevolandse vestigingen kunnen dan mogelijk open blijven. De overname geldt niet voor het MC Slotervaart. De Bruin: “Slotervaart, zeg ik eerlijk, is voltooid verleden tijd”. De cliëntenraadvoorzitter benadrukt dat er genoeg andere zorgverleners in de hoofdstad zitten die in het gat van het Slotervaartziekenhuis kunnen springen.

Zorgen om 14 andere ziekenhuizen

De Tweede Kamer onderbreekt de herfstvakantie niet om zich te buigen over het faillissement van de IJsselmeerziekenhuizen en het Slotervaartziekenhuis. Een voorstel van PVV-Kamerlid Fleur Agema om de zorgspecialisten van de Kamer vrijdagmiddag bijeen te laten komen voor een debat met verantwoordelijk minister Bruno Bruins, heeft niet genoeg bijval gekregen. Slechts GroenLinks en PvdA hebben daarvoor steun gegeven. De PVV-parlementariër vreest dat de ziekenhuiszorg in het geding is. Ze wijst erop dat 14 andere ziekenhuizen er financieel ook niet geweldig voorstaan. Daaronder valt onder andere ziekenhuisgroep Twente, dat met 770 bedden in Almelo en Hengelo al jaren in zwaar weer verkeert.

Eerdere faillissementen

Tot nu toe is 2 keer eerder een ziekenhuis failliet gegaan. In 2013 is het Ruwaard van Puttenziekenhuis in Spijkenisse bankroet gegaan, nadat het in opspraak is geraakt door een onverklaarbaar hoog sterftecijfer op de afdeling cardiologie. Later is het met de nieuwe naam Medisch Centrum Spijkenisse overgenomen door 3 andere ziekenhuizen. In 2014 is De Sionsberg in Dokkum failliet gegaan, toentertijd met 54 bedden het kleinste ziekenhuis van Nederland.

Actie nodig

Ook de SP wil actie van Bruins. De minister van Volksgezondheid “moet het initiatief nemen om te komen tot een doorstart van de ziekenhuizen”, stelt Tweede Kamerlid Henk van Gerven. Hij ziet in het donderdag uitgesproken faillissement van de Flevolandse en Amsterdamse ziekenhuizen “ook het faillissement van marktwerking in de zorg. Doordat minister Bruins niet heeft ingegrepen worden de patiënten en het personeel nu de dupe.” Ook SGP-leider Kees van der Staaij en GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet zijn bezorgd. Van der Staaij vreest dat patiënten van noodzakelijke zorg verstoken blijven. Ellemeet spreekt van “een drama voor de zorgverleners en de patiënten van deze ziekenhuizen”. Ze spreekt de zorgverzekeraars aan: “Het moet anders.”

Reactie Bruno Bruins

Minister Bruno Bruins (Volksgezondheid) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat hij “intensief contact” met alle betrokkenen heeft gehad “om hen te wijzen op hun verantwoordelijkheden”. Op het ministerie is ook een crisisstaf ingericht. Het ministerie zorgt ervoor dat de ziekenhuizen voor hun laatste behandelingen hun aansprakelijkheidsverzekering niet verliezen. Het departement stelt zich garant om het eigen risico van de verzekering zo nodig op te brengen. In een uitgebreidere reactie op vrijdag 26 oktober zegt de minister dat mensen in Flevoland niet bang hoeven te zijn dat ze verstoken raken van acute zorg. Als een zogenoemd ‘gevoelig’ ziekenhuis in de regio in de problemen raakt, zal de Rijksoverheid in het uiterste geval financieel garant staan. Voor acute zorg geldt in Nederland een norm van 45 minuten: patiënten moeten binnen die tijd per ambulance een ziekenhuis kunnen bereiken. Door de mogelijke sluiting van het ziekenhuis in Lelystad, moeten patiënten uitwijken naar ziekenhuizen zoals het Westfriesgasthuis in Hoorn. Bruins verwacht niet dat andere ziekenhuizen in de omgeving van Lelystad in vergelijkbare problemen belanden. Mocht dat toch gebeuren “dan komt dat op het bordje van de Rijksoverheid”, aldus de minister.

CNV wil onderzoek naar zorgondernemer

CNV Zorg & Welzijn wil onderzoek naar de overige activiteiten van zorgondernemer Loek Winter, eigenaar van de inmiddels failliet verklaarde ziekenhuizen, om verder “te voorkomen dat we met soortgelijke situaties in aanraking komen”. De bond benadrukt: “De zorg is gebaat bij kwaliteit en continuïteit, dat rijmt niet met het winstbelang dat particuliere ondernemers nastreven.” De bond steunt het personeel van de bankroete ziekenhuizen: “Het is van het grootste belang dat er snel duidelijkheid komt voor medewerkers en dat het uitbetalen van hun salaris wordt gegarandeerd. In beide regio’s dient er snel een netwerk te worden gevormd om mensen van werk naar werk te begeleiden. Ook om te voorkomen dat medewerkers de zorg verlaten. De minister moet snel regie pakken”, zegt Anneke Westerlaken, voorzitter CNV Zorg & Welzijn.

Bij Tijd voor MAX (NPO 1) en Hallo Nederland (NPO 2) wordt op vrijdag 26 oktober 2018 aandacht besteed aan dit onderwerp, om respectievelijk 17.10 en 18.25 uur.

(Bron: ANP, De Volkskrant, NOS, Nu.nl)