Heesheid

De stem ontstaat door het trillen van de stembanden. Als de lucht naar buiten gaat door het strottenhoofd, de larynx, gaan de stembanden open en dicht en hoe sneller dat gaat, hoe hoger het geluid. De stembanden zijn meestal glad en sluiten goed aaneen. Bij mannen zijn de stembanden wat langer, waardoor de stem wat lager wordt. Door het aanspannen van de stembanden wordt de stem wat hoger. Als er een ontsteking van de stembanden is, zit er slijm op en zijn ze wat verdikt. Dan sluiten en trillen ze niet goed. Daardoor klinkt dat hees. Praten lukt niet meer of nauwelijks en zingen lukt helemaal niet.

Doorgaans ontstaat het door een virus. In de koude natte maanden hebben veel mensen last van griep of verkoudheid. Dat soort virussen tast de slijmvliezen aan: in de neus, waardoor we snotteren en niezen; in de keel, waardoor we keelpijn krijgen; in de luchtpijp waardoor we hoesten. In het strottenhoofd heet dat laryngitis en dat leidt tot heesheid.

Er zijn ook andere oorzaken. Bij kinderen, vooral bij jongens, leidt veel schreeuwen tot heesheid. Dat komt ook voor na een nachtje stappen in een luide, rokerig omgeving, bijvoorbeeld in een discotheek, kroeg of naar het gaan van sportwedstrijd. Verkeerd stemgebruik komt natuurlijk ook voor bij mensen die veel moet spreken voor hun beroep, zoals in het onderwijs. Zangers en zangeressen hebben er ook vaak last van. Dan kan het zelfs leiden tot knobbels op de stembanden, een soort eelt.

Mogelijk andere oorzaken zijn: als het zuur terugvloeit naar de keel, kan dat chronische irritatie van de stembanden geven. Dat geldt ook voor roken. Soms zijn het hormonale oorzaken die tot uitgedroogde stembanden leiden. Ook bij stress zit er vaak te veel spanning op de stembanden. Maar ook bij vermagering of ernstige ziekten komt het voor dat de stembanden niet meer goed kunnen werken. Neurologische aandoeningen, zoals Parkinson of verlamming kunnen ook leiden tot heesheid.

Andere oorzaken

Een hese stem hoort niet. Als dat langer dan een paar weken duurt, dan moeten de  stembanden bekeken worden. Dat kan de KNO-arts met een slangetje met een kijkertje erop. Daarmee zijn de stembanden precies te bekijken is te zien of ze verdikt zijn of dat er knobbeltjes op zitten. De KNO-arts kan ook kijken hoe de stembanden bewegen. Dat gaat heel snel, maar met een snel knipperend licht, een stroboscoop, zijn de stembanden min of meer stilzetten en langzaam laten bewegen.

Een andere oorzaak kan een gezwel zijn, stembandkanker of keelkanker. Dat is precies de reden waarom u bij langdurige heesheid altijd een KNO-arts er naar moet laten kijken. Dan is tijdige behandeling mogelijk. De KNO-arts haalt een stukje weg om te laten onderzoeken en neemt allerlei scans om de uitbreiding van de tumor te onderzoeken. Als het kanker is moet er een uitgebreidere operatie en bestraling plaatsvinden. Als het een klein plekje aan één stemband is, is dat soms te verwijderen met een laser. Als het groter is, bestraling mogelijk. Soms is het zelfs nodig om het strottenhoofd weg te halen, waardoor men nooit meer kan spreken.

Wanneer u een been breekt kan het helen door rust. Bij de stem werkt dat niet anders. Niet praten, niet hard schreeuwen, maar ook niet fluisteren, want dat kost nog meer moeite dan gewoon spreken. Veel water drinken om uitdroging te voorkomen en stomen met kokend water.

Heesheid door een virusinfectie gaat vanzelf over. Het lichaam ruimt het virus op, de stembanden worden weer glad en daarmee verdwijnt de heesheid. Het kan wel een week duren. Als het komt door roken, dan is stoppen het beste. Bij heesheid door zuurbranden kun men dat met medicijnen tegengaan. Bij verkeerd stemgebruik kan de logopediste stemoefeningen geven. Is er sprake van stembandknobbeltjes dan is er  is soms een operatie voor nodig om die weg te halen.