Hartstilstand

Jaarlijks krijgen zo’n 16.000 mensen die niet in het ziekenhuis liggen een hartstilstand. Dat zijn er veertig per dag. De helft hiervan wordt gereanimeerd, maar in slechts tien tot twintig procent van de gevallen met succes. Op steeds meer plekken in Nederland hangt een Automatische Externe Defibrillator, een AED. Een systeem dat het verschil tussen leven en dood kan betekenen wanneer iemand een hartstilstand heeft. Maar hoe werkt het en wat doet het precies?

Wat is een hartstilstand?

Bij een hartstilstand staat de bloedsstroom in het lichaam ineens stil. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een hartinfarct of ritmestoornis. De prikkels die er normaal voor zorgen dat het hart klopt verdwijnen waardoor het hele lichaam ontregelt: het hart pompt niet meer maar trilt door een overmaat aan elektrische prikkels. Door het hart op dat moment een stroomstoot te geven met bijvoorbeeld de AED wordt het hart feitelijk opnieuw opgestart. Op dat moment komt de bloedsomloop weer op gang en is er weer toevoer van voedingsstoffen en zuurstof naar alle delen van het lichaam.

Wat gebeurt er als er niets aan een hartstilstand gedaan wordt?

Het slachtoffer raakt binnen enkele seconden bewusteloos, de ademhaling stokt en de kleur verdwijnt uit het gezicht. Na 4 tot 6 minuten raken hersencellen onherstelbaar beschadigd. Daarna lopen ook andere organen schade op. De hartspier sterft af en vervolgens overlijd men. Die eerste minuten zijn dus cruciaal. Een ambulance heeft een aanrijdtijd van minimaal 7 minuten en is bij een hartstilstand dus meestal te laat. Daarom is het heel belangrijk dat omstanders direct beginnen met de reanimatie.

Hoe redt u levens?

Wanneer iemand een hartaanval krijgt, zijn er vier stappen die u moet doen:

1. Let op de eigen veiligheid, bevindt u zich bijvoorbeeld in een gevaarlijke verkeerssituatie of heeft de patiënt een gevaarlijke hond die contact met hem niet toestaat?
2. Bel 112 of laat iemand anders 112 bellen. Vertel dat het om een hartstilstand en reanimatie gaat en geeft de locatie duidelijk door. Bij een reanimatie rukken altijd twee ambulances uit om genoeg personeel bij de hand te hebben.
3. Vraag omstanders een AED te halen. Er bestaat een ‘app’ voor op de mobiele telefoon waarop heel snel te zien is waar in de buurt een AED te vinden is.
4. Reageert de patiënt niet op uw stem en is de ademhaling al tien seconde gestopt; begin dan met de hartmassage. Geef het hart dertig massagestoten en geef vervolgens twee keer mond-op-mondbeademing. Iedereen kan dit leren, maar het is wel belangrijk om regelmatig te oefenen om de techniek niet te verliezen. Gebruik vervolgens de AED.

Gebruik van de AED Druk op de knop ‘AAN’. Vervolgens vertelt het apparaat wat de volgende stappen zijn. Na nog een ronde hartmassage moeten twee stickers op de borstkas geplakt worden: een rechts boven op de borst en een links onder. De AED meet het hartritme en beslist of er een elektrische schokgolf kan helpen. Als dat zo is, volgt de instructie om uit de buurt van het slachtoffer te blijven. Druk vervolgens pas op de knop om de schok te geven.

Als er geen fibrilleren is, helpt een schok niet en adviseert de AED om door te gaan met hartmassage. Blijf altijd doorgaan tot de ambulance er is. Een hartmassage geven is hard werken, wissel elkaar daarom af.

Gaat een hart nooit uit zichzelf weer kloppen?

Vaak is niet meteen te zien waardoor het hart tot stilstand is gekomen: gaat het om een hartinfarct of ritmestoornis? Soms is het hart op hol geslagen en krijgt het na een tijdje vanzelf weer een normaal ritme. Maar als het hart aan het fibrilleren slaat, kan alleen een elektrische schok het hart weer opnieuw opstarten.

Zou iedereen een AED in huis moeten hebben?

Niet iedereen hoeft een AED in huis te hebben, maar het is wel aan te raden om op te zoeken waar in uw buurt een AED hangt. Veertig procent van de Nederlanders heeft een reanimatiecursus gevolgd, dat zouden er veel meer kunnen zijn.

Op welke centrale punten zijn AED’s te vinden?

Doorgaans in opembare plekken zoals winkelcentra, sporthallen en station. Op de website www.6minutenzone.nl is meer informatie te vinden over de locaties van de AED’s. Er is tevens een ‘app’ die kan vertellen waar er een AED in de buurt is.

Reanimatie in Noord-Holland Noord

In Noord-Holland Noord is de aanrijtijd van een ambulance 10 minuten. Veel te lang voor iemand die een hartaanval krijgt. Daarom zijn daar op strategische punten AED’s geplaatst en wordt er, na een telefoontje naar 112, direct een vrijwilligers gealarmeerd die in de buurt is van het slachtoffer. Hij of zij kan dan direct te hulp schieten met een AED.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 24 april 2012.