Harde aanpak overheid gewenst om dure medicijnen betaalbaar te krijgen

Om geneesmiddelen betaalbaar te maken voor consumenten moet de overheid fabrikanten van geneesmiddelen veel harder aanpakken. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) zegt dit in een adviesrapport. Ook moet volgens de raad de onderhandelkracht van de overheid vergroot worden.

Machtspositie

De RVS stelt dat er in Nederland een situatie is ontstaan waar zowel de samenleving als de individuele patiënt de dupe van zijn. Volgens het adviesorgaan moet het bedrijfsleven met maatregelen geprikkeld worden om geneesmiddelen beter, sneller en goedkoper te ontwikkelen. Als blijkt dat fabrikanten niet bereid zijn lagere prijzen te vragen, moet de overheid bijvoorbeeld gebruik maken van internationale regelgeving om een middel toch voor de patiënt beschikbaar te krijgen. “Voorbeelden van deze ultieme maatregelen: aanpak van misbruik van machtspositie door fabrikanten, stimulering van apotheekbereiding, toestaan dat patiënten op recept van een arts zelf geneesmiddelen via internet bestellen en verlenen van dwanglicenties”, aldus de raad.

Medicijn namaken

In het geval van dwanglicenties mogen andere farmaciebedrijven een geneesmiddel dat nog onder een octrooi valt namaken. Veel landen zijn daar nu nog terughoudend in, uit vrees voor sancties van buitenlandse overheden die hun eigen industrie willen beschermen. Onterecht, aldus de Raad, want landen hebben het wettelijk recht om de volksgezondheid te beschermen en geneesmiddelen breed toegankelijk te maken.

Apotheekbereiding

Octrooien kunnen daarnaast worden omzeild door apothekers zelf een duur medicijn te laten maken. De grondstoffen daarvoor zijn vaak te bestellen en apothekers mogen voor een individuele patiënt op medisch voorschrift medicijnen maken. De Raad geeft het voorbeeld van Orkambi, het dure medicijn tegen taaislijmziekte dat onlangs na lange onderhandelingen alsnog wordt vergoed. Apothekers zijn vaak huiverig voor het zelf bereiden van geoctrooieerde medicijnen, omdat de kans groot is dat ze door de fabrikant kapot worden geprocedeerd. Apothekers moeten daartegen beschermd worden, meent de Raad.

Duur door inefficiënt ontwikkelproces

Een inefficiënt ontwikkelproces is voor een belangrijk deel de oorzaak van de hoge prijzen. Gemiddeld 9 van de 10 potentiële nieuwe middelen vallen af tijdens kostbare klinische studies. Zowel wetenschappers als farmaceutische bedrijven worden volgens RVS niet genoeg geprikkeld om zich in te spannen om ontwikkelkosten, met name de faalkans, te verlagen. Bedrijven kunnen deze faalkosten nu nog eenvoudig doorberekenen in de prijs van een middel dat de markt wel haalt. Daarnaast leiden in de huidige situatie lagere ontwikkelkosten niet zonder meer tot lagere prijzen.

Illegale geneesmiddelen

Gerard Schouw, directeur van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen, kijkt kritisch tegen onderdelen van het advies van RVS aan. “Het is ondenkbaar om succesvolle geneesmiddelen te ontwikkelen zonder ruimte te krijgen om te falen. Innovatie gaat met vallen en opstaan. Als we dit niet doen dan waren vele ziektes, zoals HIV, nog steeds dodelijk en ontwikkelen we nooit een geneesmiddel voor Alzheimer.” De suggestie om patiënten via internet medicijnen te laten bestellen is volgens de organisatie “onverantwoord en levensgevaarlijk. Er zijn duizenden illegale websites in de lucht. Hierdoor zijn de aanbieders van illegale geneesmiddelen moeilijk te controleren.”

Reactie minister Bruins

Minister Bruno Bruins (Volksgezondheid) heeft het rapport donderdagmiddag 9 november 2017 in ontvangst genomen. Hij geeft aan dat sommige aanbevelingen nieuws voor hem zijn als nieuwe minister. “Ik ga alle maatregelen bestuderen, want als we extra kansen kunnen krijgen om onderhandelingen met fabrikanten goed te voeren, beter te voeren, zodat voor meer patiënten betaalbare zorg binnen handbereik komt, moeten we dat beslist gaan doen.”

(Bron: ANP, raadrvs.nl, volkskrant.nl)