Haaruitval

We beginnen ons leven met zo’n 100.000 haarzakjes. In de loop van ons leven neemt dat aantal af. Een haarzakje laat een haar 3-5 jaar groeien, met 1 centimeter per maand. Dat heet de anagene fase. Daarna houdt de groei op en komt het haarzakje meer naar de oppervlakte, de katagene fase. Daarna gaat de haar los zitten en valt in 4 maanden uit, de telogene fase,. Dan begint de cyclus weer opnieuw. Dat kan wel 10-15 keer achterelkaar, maar dan houdt het haarzakje op te werken. De haar wordt ook steeds dunner en krijgt minder pigment, dus wordt grijzer.

Meestal is haaruitval erfelijk bepaald, maar soms wordt er een oorzaak voor gevonden. Een trage schildklier of bloedarmoede door ijzergebrek. Soms is de hoofdhuid ziek, door een schimmel bijvoorbeeld. Soms is het een bijwerking van medicijnen, bijvoorbeeld bij chemotherapie, maar soms geven bloedverdunners of bètablokkers ook haaruitval. Tenslotte kun men door teveel vitamine A ook haaruitval krijgen. Stress is in enkele gevallen de oorzaak. Bepaalde haarverzorgingsmiddelen kunnen de haar zelf wel aantasten, maar zorgen nooit voor haaruitval. Dat geldt ook voor het dragen van petten.

Bij mannen begint het meestal met inhammen op het voorhoofd en kale plekken boven op het hoofd. Op welke leeftijd dat begint is doorgaans erfelijk bepaald. Dat heeft te maken met de gevoeligheid van de haarzakjes voor DHT, dihydro-testosteron. Haren bovenop het hoofd zijn daar gevoelig voor en vallen uit.

Bij kinderen zien we soms van die ronde kale plekken. Dat heet alopecia areata. Die blijven meestal klein, maar kunnen ook groot worden waardoor al het haar kan uitvallen, inclusief de wenkbrauwen en ander lichaamshaar. Aleopecia areata is waarschijnlijk een stoornis in de afweer, een auto-immuun stoornis, waarbij het lichaam antistoffen maakt tegen de haarzakjes. Er is weinig aan te doen, maar gelukkig herstelt het vaak vanzelf. Soms komt het haar terug in een lichtere kleur.

Bij vrouwen is haaruitval veel meer gelijkmatig verspreid over een groter gebied. Geen kale plekken maar dunne inplant. Men merkt dat pas laat, omdat het pas zichtbaar is als 20-50% van het haar is uitgevallen. Elke dag vallen 50-100 haren uit. Soms is de haaruitval tijdelijk veel groter. Dat heet acuut telogeen haarverlies. Een paar maanden na een bevalling bijvoorbeeld of na een ernstige ziekte of operatie. Bij de bevalling of bij een ziekte met hoge koorts, komen opeens meer haren in die katagene fase en dat leidt tot haaruitval enkele maanden later. Er zijn dan kleine knopjes aan het uiteinde van de haar te zien. De haarzakjes blijven gewoon aan het werk, dus die verhoogde haaruitval houdt vanzelf weer op.

Een erfelijke aanleg is niet te veranderen. Als de schildklier, bloedarmoede of een schimmelinfectie de boosdoener is, dan is dat te genezen. Soms is het opgelost om bepaalde medicijnen te vervangen, maar doorgaans is er niets aan te doen. Vitamines helpen niet en dure shampoos ook niet. De meeste producten die via internet te koop zijn, helpen ook niet.

Minoxidil lotion helpt soms iets. Bij 60% van de vrouwen stopt de verdere verdunning van het hoofdhaar en soms komen er wat dunne haren bij. Mannen nemen soms tabletten, finasteride, die de aanmaak van DHT remt. De haaruitval kan daardoor tot stilstand komen. Soms neemt de haargroei zelfs iets toe. De bijwerkingen kunnen ernstig zijn,. Overleg daarover goed met de huisarts. De werking tijdelijk. Vrouwen kunnen soms met een andere anticonceptiepil de haaruitval wat remmen.

Kaalheid is voor mannen tegenwoordig een modeverschijnsel. Kaalheid wordt steeds minder geassocieerd met oudere leeftijd. Ook bekende Nederlanders schamen zich niet voor hun kaalheid. Onder artiesten misschien wat minder: die zoeken hun heil vaak in haartransplantaties. Dan worden haarwortels van het achterhoofd gehaald en ingebracht op de kale hoofdhuid. Dat is vrij ingewikkeld en erg kostbaar, maar het werkt wel. Dat komt omdat het haar aan de achterzijde van het hoofd veel minder gevoelig is voor DHT en dus na het verplaatsen blijft groeien. Vrouwen zoeken vaak de oplossing in een haarstukje. Ook die zien er tegenwoordig heel goed uit.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 11 december 2011.