Gordelroos
1 op de 4 mensen krijgt er in zijn of haar leven mee te maken, gordelroos. Wat is het precies en nog belangrijker, wat kunt u er tegen doen?
Waterpokkenvirus
Gordelroos is huiduitslag veroorzaakt door het waterpokkenvirus, het herpes zoster virus. Het zit altijd aan één kant van het lichaam. Dat komt omdat het virus de huid van één zenuw aantast en zenuwen altijd links of rechts zitten. Zelfs vele jaren later kan bij een verlaagde weerstand van het lichaam het virus ineens weer actief zijn. Het manifesteert zich dan als gordelroos. Over het algemeen krijgt men overigens maar één maal gordelroos.
Elk jaar krijgen 3 op de 1000 mensen gordelroos. In de loop van ons leven is de kans van 1 op 4 dat we het ooit krijgen. Op oudere leeftijd komt het vaker voor. Dit komt waarschijnlijk door de verminderde weerstand. De meeste mensen krijgen het maar één keer. Een enkeling heeft pech en krijgt het nog eens.
Het virus dankt zijn naam aan de vorm. Het lijkt een beetje op een gordel. Het woord ‘roos’ wordt wel vaker gebruikt voor rode huiduitslag: wondroos, belroos, netelroos.
Oorzaken en symptomen
Personen die nog nooit waterpokken hebben gehad kunnen door iemand die aan gordelroos lijdt met het virus besmet worden. De besmetting kan plaatsvinden door het vocht dat vrijkomt uit de blaasjes of door de lucht. Indien u ooit (meestal in de kinderjaren) waterpokken heeft gehad, dan raakt u het varicella zoster virus, de veroorzaker van waterpokken, nooit meer helemaal kwijt. Het blijft namelijk het hele leven in bepaalde zenuwcellen in het ruggenmerg aanwezig. Bij mensen met een verminderde weerstand die in contact komen met kinderen met een waterpokken infectie kan het virus ineens weer actief worden. Dit heeft dan een gordelroos infectie tot gevolg. Meestal doet de ziekte zich voor na het zestigste levensjaar.
Gordelroos begint vaak met pijn en tintelingen op een bepaalde plek op de huid. De pijn wordt doorgaans omschreven als dof, brandend, jeukend of elektrisch. Op dat moment is er nog niets op de huid te zien.
De brandende, stekende pijn gaat soms gepaard met koorts of een ziek gevoel. Na enkele dagen komt een rode huiduitslag met kleine, met vocht gevulde blaasjes op. Deze met vocht gevulde blaasjes kunnen heftig jeuken en pijnlijk zijn. De pijn is meestal hevig en gaat gepaard met een branderig, klemmend gevoel en overgevoeligheid van de huid. De roodheid duurt ongeveer twee tot zes weken. Daarna verdrogen de blaasjes en vormen ze korstjes. Deze korstjes kunnen kleine littekentjes achterlaten. Sommige patiënten houden maanden en soms jaren last van de pijn. Dit wordt ook wel post herpetische pijn syndroom genoemd.
Behandeling
Gordelroos geneest over het algemeen spontaan. Meestal kan worden volstaan met pijnbestrijding en een therapie voor de blaasjes. Het is belangrijk om zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen. Dit natuurlijk altijd in overleg met de huisarts op specialist. Een behandeling bestaat meestal uit pijnbestrijding. Een goede hygiëne kan verspreiding van de gordelroos infectie tegengaan of in ieder geval beperken. Anti-virale medicijnen en andere medicijnen kunnen in bepaalde situaties verbetering geven.
Gordelroos kan overal op het lichaam voorkomen, maar komt meestal voor rond de buik en taille. Indien gordelroos op het gezicht of bij de ogen en neus voorkomt, raadpleeg dan altijd uw dokter of arts. Als de aandoening in het gelaat zit kan het zich uitbreiden naar het oog, waardoor deze beschadigd kan worden. Is het oog geïnfecteerd dan kan er behandeld worden met oogdruppels, oogzalf, tabletten of een infuus. De meeste patiënten van gordelroos genezen zonder restverschijnselen, maar sommige mensen blijven klachten en pijn houden nadat de gordelroos is verdwenen.
Voorkomen
Gordelroos is besmettelijk. Het vocht in de blaasjes bevat het waterpokkenvirus en kan dus worden overgedragen. Voor kinderen en volwassenen is dat niet zo erg, maar pasgeboren baby’s kunnen van waterpokken wel erg ziek worden. Daar is het zelfs gevaarlijk voor. Er bestaat een mogelijkheid om er tegen te worden ingeënt. In Nederland gebeurt dit niet vaak. Het wordt ook niet vergoed. In de Verenigde Staten blijkt dat na vaccinatie, gordelroos half zo vaak voorkomt. En dus ook half zo vaak langdurige pijn geeft. De gezondheidsraad gaat voor Nederland hierover nog een advies uitbrengen’.
Rijksvaccinatieprogramma
De overheid kan het niet eens worden uit welke pot dat betaald moet worden. Moet het voor iedereen gratis zijn, zoals alle vaccinaties in het Rijksvaccinatiprogramma (RVP)? Of moet het betaald worden door de zorgverzekeraars? Of moet iedereen dat maar zelf betalen, zoals reizigersvaccinaties.
De meeste preventie kost geld. Dat geld voor vaccinaties, maar ook voor screeningsprogramma’s, voor darmkanker of borstkanker bijvoorbeeld. Het bespaart ook geld, bijvoorbeeld voor dure behandelingen in de pijnpoli. Wetenschappers hebben berekend dat de kosten en de opbrengst het beste in evenwicht zijn als men ouderen van 70-80 jaar vaccineert. Liever niet eerder, want dan is de prik uitgewerkt tegen de tijd dat de meeste problemen optreden. Liever niet op oudere leeftijd, omdat de prik dan niet meer goed werkt. In Engeland hebben ze dat programma een paar jaar geleden ingevoerd en dat is een groot succes.
Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 15 september 2015 en op 24 november 2009.