Geen EPD, maar de Wegiz: wat betekent dit voor u?
Publicatiedatum: 28 september 2022
Na jaren van medisch-ethische discussies heeft de Tweede Kamer gestemd over de elektronische uitwisseling van patiëntgegevens. In september 2022 heeft een unanieme meerderheid er alsnog mee ingestemd. Waar draait deze Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) om? Wat zijn de belangrijkste discussiepunten? En waarom komt de wet er nu pas?
Hebben we niet al een Elektronisch Patiëntendossier (EPD)?
De elektronische opslag van patiëntgegevens heeft al een lange geschiedenis. In 2008 maakt de Tweede Kamer zich op voor een invoering van een landelijk EPD. Maar de Eerste Kamer keert zich in 2011 unaniem tegen de invoering, hoewel de Tweede Kamer al wél voor heeft gestemd. Veiligheid en privacy blijken voor de Eerste Kamer echter de belangrijkste struikelblokken. In de daaropvolgende jaren krijgen apotheken en huisartsen wel een elektronisch patiëntendossier, het Landelijk Schakelpunt (LSP) geheten. Andere zorgaanbieders daarentegen blijven met hun onderlinge communicatie op de oude voet doorgaan.
Wat moet er veranderen door de Wegiz?
Sinds het wegstemmen van het EPD in 2011 is er gewerkt aan een aantal alternatieven. In september 2022 komt de kwestie opnieuw aan de orde in Den Haag, in de vorm van de Wegiz. Deze wet moet een einde maken aan de achterhaalde manier waarop sommige zorgverleners onderling patiëntgegevens uitwisselen. Dat gaat vaak via de fax, versleutelde berichten, usb-sticks of via dvd’s en cd-roms. “Onze samenleving digitaliseert in rap tempo en in de zorg hobbelen wij daar nu nog achteraan”, aldus Maud Bessems, oncologisch chirurg in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, via de website van het ministerie van VWS. Met de Wegiz moet de gegevensuitwisseling tussen bijvoorbeeld een ziekenhuis en een verzorgingshuis sneller en efficiënter worden.
Wat is de belangrijkste reden om een nieuw systeem te introduceren?
De huidige methode kan namelijk onnodig veel tijd kosten. “Verpleegkundigen in het NOS Journaal lieten zien dat ze voor de overdracht van het ziekenhuis naar bijvoorbeeld de thuiszorg uren bezig zijn. En dat heel veel daarvan ook overtypen is”, vertelt woordvoerder Ron Roozendaal namens het ministerie. “Ze vroegen ons om hulp om dat sneller, makkelijker voor elkaar te krijgen.” Dat moet dus gebeuren als de Wegiz van kracht is. Hierin staat dat gegevensuitwisseling in alle zorgdisciplines – van huisartsen en fysiotherapeuten tot chirurgen en verpleegkundigen – voor de volle 100 procent moet digitaliseren. Dat moet wel stapje voor stapje gebeuren en meerdere jaren in beslag nemen, omdat het zo’n grote operatie is.
Waar moet de Wegiz rekening mee houden?
Inmiddels zijn er nieuwe struikelblokken op het gebied van privacywetgeving gekomen. De Wegiz moet rekening houden met de algemene privacywet (AVG, van kracht sinds 2018) en de wet voor patiëntwelzijn (WGBO, in zijn huidige vorm van kracht sinds 2020). De WGBO is de wettelijke basis voor het medisch beroepsgeheim en de privacy van patiënten. De Wegiz mag dus niet hiermee in strijd zijn. Tegelijkertijd moeten zorgverleners wel op een efficiënte manier patiëntgegevens uit kunnen wisselen. En alle ict-systemen in de zorg moeten het natuurlijk aan kunnen.
Hoe is de stemming in de Tweede Kamer afgelopen?
De Tweede Kamer heeft wel vertrouwen in de Wegiz. Het wetsvoorstel is tijdens de stemming in september 2022 unaniem aangenomen. Of de wet er ook daadwerkelijk komt, hangt nog van de Eerste Kamer af, leert de ervaring uit 2011.
Wat betekent dit in de praktijk voor u?
U kunt nu meestal zelf beslissen of zorgverleners uw medische gegevens mogen delen. U kunt bijvoorbeeld toestaan dat uw huisarts uw gegevens kan delen met de apotheek. Óf juist niet. Aan die wetgeving gaat met de Wegiz niets aan veranderen, is de bedoeling: u heeft dit nog altijd zelf in de hand. De wet draait om het elektronisch verwerken van medische gegevens, maar zorgverleners zijn niet verplicht om die gegevens onderling uit te wisselen. Dit is ook het grootste verschil met het weggestemde EPD, waarin die uitwisseling wel verplicht is.
Dat is met de Wegiz dus niet zo. ‘Als er geen gegevens beschikbaar zijn, bijvoorbeeld omdat de toestemming ontbreekt om gegevens uit te wisselen, dan is er niets uit te wisselen en is de Wegiz niet van toepassing’, schrijft het ministerie van VWS daarover. Let op: in sommige gevallen kunnen zorgverleners al wel medische gegevens uitwisselen, zónder dat u daarvoor expliciet toestemming geeft. Waar en wanneer dat geldt, leest u hier. Mocht u twijfelen of u wel of niet toestemming moet geven, raadpleeg dan uw huisarts of een andere zorgverlener. Als u de Persoonlijke Gezondheidsomgeving-app gebruikt, kunt u samen met uw zorgverlener de gegevens inzien. Er zijn wel vraagtekens of deze app wel veilig en gebruiksvriendelijk genoeg is.
(Bron: Rijksoverheid, Gegevensuitwisseling in de zorg, Eerste Kamer, Tweede Kamer, NU.nl, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport, KNMG, Volg je zorg. Foto: Shutterstock)
