Geelzucht
Geelzucht is geen ziekte, maar een symptoom: de huid ziet geel. Maar wat is geelzucht en hoe krijgen we het?
Gele kleur
Geelzucht is geen ziekte maar een symptoom. Het betekent dat de huid geel ziet. Die gele kleurstof ontstaat door afbraak van de rode bloedlichaampjes. Die afbraak gaat altijd door, maar bij sommige mensen gaat dat veel sneller. In de lever wordt de afbraakstof, bilirubine, uitgescheiden in de galblaas. De lever is een soort chemische fabriek, die belangrijk is voor de stofwisseling en de afbraak van afvalstoffen. Van de galblaas gaat de gal naar de darm. De gal geeft de bruine kleur aan de ontlasting.
Er zijn 3 mogelijkheden waardoor u geel kunt worden. Er kan teveel bloedafbraak zijn, of de lever kan de bilirubine niet goed verwerken of er zit een stop in de afvoer. Dat laatste zien we bij galstenen die klem zitten in de afvoergang of wanneer een gezwel die afvoergang dicht drukt. Net na de geboorte is de lever nog onrijp en dan kan de gele kleurstof ook ophopen zodat baby’s wat geel zien. En als de lever ontstoken is of als er uitzaaiingen in zitten, ziet men geel. Sommige medicijnen tasten de lever aan wat ook tot geelzucht kan leiden.
Virusontsteking
Hepatitis is een virusontsteking van de lever. Het virus hecht zich aan de levercel, gaat zich daar vermenigvuldigen en richt die cel ten gronde. Uiteindelijk, na jaren verhardt de lever, dat heet levercirrose en men kan er zelfs leverkanker van krijgen. Er lopen tienduizenden mensen in Nederland rond die wel besmet zijn maar dat niet weten. Hepatitis C kun men oplopen door contact met besmet bloed. Bijvoorbeeld door een medische behandeling of een tatoeage in een land waar veel hepatitis C voorkomt, zoals in Egypte. Mensen afkomstig uit landen met een hoog percentage dragers, landen in Oost Europa, zouden zich moeten laten testen. Men kan ook besmet raken door het spuiten van drugs met een vuile spuit. Ook al is dat jaren geleden gebeurd. Tenslotte kun men het in Nederland ook opgelopen hebben door een bloedtransfusie jaren gelden. Sinds 1992 wordt al het bloed op Hepatitis C getest, maar als men voor die tijd ooit bloed heeft gekregen, kun men het virus ongemerkt hebben opgelopen.
Het meest bekend is de hepatitis A, de gewone geelzucht. Oudere generaties maakten dat vrijwel allemaal door, nu komt het ook nog veel voor in landen rond de Middellandse zee. Verspreiding gebeurt op vieze toiletten en zo. Men kan zich ervoor laten. Na de inenting kan men geen Hepatitis A meer oplopen.
Hepatitis B wordt overgebracht door contact met bloed van een besmet iemand. Drugsgebruikers hebben dat vaak, maar ook mensen die onveilig vrijen kunnen het oplopen. Risicogroepen worden in Nederland daarvoor gevaccineerd: mensen werkzaam in de gezondheidszorg, mannen die seks hebben met mannen, drugsgebruikers enzovoort. Tegenwoordig worden ook alle baby’s ingeënt tegen hepatitis B.
Symptomen
Het wit worden van het oog is vaak het eerst wat zichtbaar is. Later verkleurd ook de huid en de slijmvliezen, zoals het tandvlees. De ophoping van bilirubine kan jeuk veroorzaken. Verder wordt het in de urine uitgescheiden als de lever het niet goed doet. De urine gaat dan bruin zien, als donkere thee. En als er geen gal in de darm kan worden uitgescheiden, wordt de ontlasting ontkleurd. Die ziet er dan uit als stopverf.
Er zijn mensen die acuut klachten krijgen: verminderde eetlust, buikpijn en braken. Maar dat is een minderheid. De acute verschijnselen gaan vanzelf over en mensen vergeten het. Het virus kan daarna langzamerhand de lever aantasten zonder dat men dat merkt. Daar kun men na tien tot twintig jaar opnieuw klachten van krijgen. Moeheid bijvoorbeeld, of gewoon niet lekker zijn.
Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 13 december 2011.