Een midlifecrisis herkennen en draaglijk houden

1 op de 4 Nederlanders krijgt te maken met een midlifecrisis. Een verschijnsel dat optreedt tussen het 30ste en 60ste levensjaar. Iedereen ondergaat een midlife-fase, maar of het ook uitmondt in een crisis is voor iedereen anders. Wat houdt een midlifecrisis precies in en is er iets aan te doen?

Leven in een U-vorm

Na vele jaren van wetenschappelijke discussie of een midlifecrisis wel of niet bestaat, is in 2008 door Britse onderzoekers bewezen dat de tevredenheid met het eigen leven een U-vorm aflegt. Op jongvolwassen leeftijd is de tevredenheid hoog, rond de 46 jaar zit dat gevoel in een dal en op oudere leeftijd stijgt de tevredenheid opnieuw. Dit patroon is zowel bij mannen als bij vrouwen aangetoond en tijdens het onderzoek in 72 landen hetzelfde gebleken.

De Duitser Hannes Schwandt heeft tijdens een periode van 13 jaar 23.000 mensen tussen de 17 en 85 jaar oud gevolgd. Hij verklaart de U-vorm als volgt: jonge mensen hebben nog optimistische verwachtingen. Als die tijdens het midden van het leven mislukt blijken te zijn, is dat pijnlijker dan aan het eind van het leven, als mensen berusting en dankbaarheid hebben ontwikkeld. Onderzoek van het Britse wetenschappelijke tijdschrift Nature heeft daarnaast aangetoond dat de midlifecrisis ook een biologische basis heeft. Waarbij de hormoonniveaus schommelingen kunnen vertonen.

Levensvragen: is dit het nu?

Tijdens de midlife fase komen er vaak vragen boven als: wie ben ik, wat is nu echt belangrijk, wat maakt mij echt gelukkig, heb ik mijn doelen verwezenlijkt en is dit het nu? Samen met het besef dat iemand ‘al op de helft is’, kan dit behoorlijk confronterend zijn. Vooral als de conclusie is dat diegene niet de persoon is geworden die hij of zij had willen zijn en diens doelen niet bereikt zijn. Het kan zo’n 2 tot 10 jaar duren deze crisis weer te boven te komen.

Het treft mannen én vrouwen

Het stereotype beeld van een midlifecrisis is die van een man, die een nieuwe auto of motor koopt, zijn uiterlijk rigoureus verandert en aanpapt met een jongere vrouw. Maar vrouwen kunnen er net zo goed door getroffen worden. De oorzaak verschilt echter. Bij mannen speelt een verminderd libido nog wel eens een rol, dat vervolgens gecompenseerd wordt. Bij vrouwen speelt een (naderende) overgang of het uitvliegen van de kinderen vaak een rol. De kans is bij beide seksen het grootst als zij het gevoel hebben vast te zitten in hun werk of relatie.

Midlifecrisis herkennen

Een korte periode van onrust of onvrede maakt bijna iedereen wel eens mee, maar wanneer is er sprake van een midlifecrisis? Daarvan is sprake als veel van onderstaande symptomen langere tijd voor komen:

• Zoektocht naar een nieuw levensdoel.
• Heimwee naar vroeger.
• Veel aandacht aan verschijning en uiterlijk.
• Het nemen van ondoordachte beslissingen of riskante beleggingen en investeringen.
• Aanschaffen van kostbare dingen (bijvoorbeeld een sportauto, sieraden of een boot).
• De behoefte om u af te zonderen of anderen, bijvoorbeeld vroegere vrienden, juist op te zoeken.
• Ineens elke avond van huis zijn.
• Nadenken over emigreren of plotseling een verre reis maken.
• Uw heil zoeken bij spirituele stromingen of sekten.
• Toevlucht zoeken tot gevaarlijke activiteiten, alcohol, drugs of pillen, om het gevoel van zinloosheid te verdrijven.
• Een intense behoefte om een lang gekoesterde droom nu eindelijk te gaan verwezenlijken.

Zo houdt u een midlifecrisis draaglijk

Het effect van een midlifecrisis verschilt van mens op mens. Sommige mensen laten zich er nauwelijks door beïnvloeden, terwijl bij anderen relaties onder druk komen te staan, er verstrekkende beslissingen worden genomen of er een depressie optreedt. Door in gesprek te blijven met anderen en u te realiseren dat het een fase is waar u doorheen moet, kunt u de crisis zo draaglijk mogelijk maken. Het kan er soms juist ook toe bijdragen dat u op een positieve manier veranderingen doorvoert, waar u zich prettig bij voelt en dat u erachter komt wat nou echt belangrijk is voor u. Komt u er zelf niet uit, dan kan (professionele) hulp wellicht uitkomst bieden.

Is een midlifecrisis te voorkomen?

Een midlifecrisis voorkomen is lastig. Het risico is wel te verkleinen door gedurende het gehele leven af en toe even stil te staan en u af te vragen of u nog gelukkig bent met bepaalde zaken in uw leven. Probeer tijdig bij te sturen als dat niet het geval is. Wie het gevoel heeft er niet genoeg toe te doen, bijvoorbeeld op het werk of als de kinderen het huis uit zijn, kan baat hebben bij nieuwe activiteiten. Zoals een nieuwe hobby, het verrichten van vrijwilligerswerk, of een (avond)opleiding naast de baan. Dat geeft nieuwe energie en voldoening. Wie het gevoel heeft door allerlei verplichtingen niet toe te komen aan zaken die hen gelukkig maken, kan daar het beste proberen toch regelmatig tijd voor vrij te maken.

Tijd voor MAX

Marcel Hensema, bekend van zijn rollen in Penoza en Hollands Hoop, praat in zijn theatervoorstelling Alles in de hens over zijn eigen ervaringen met een midlifecrisis. Vrijdag 10 januari 2020 is hij om 17.10 uur bij Tijd voor MAX te gast om over dit onderwerp te praten.

(Bron: NRC, Tijd voor MAX, dokterdokter, EO)