Door beter vaccin tegen pneumokokken nog maar 1 prik nodig
Publicatiedatum: 23 juni 2023
Door ouderen elke 5 jaar tegen pneumokokken te vaccineren, wordt een aanzienlijk aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen voorkomen. De Gezondheidsraad adviseert nu echter een andere manier van vaccineren, die nog doeltreffender werkt. Door andere pneumokokkenvaccins te gebruiken dan nu, die beter werken. Ook hoeft de prik dan niet meer elke 5 jaar herhaald te worden, maar is er nog maar 1 prik nodig, aldus de raad.
Een infectie met pneumokokken
Iedereen kan pneumokokkenbacteriën bij zich dragen zonder er ziek van te zijn. De bacteriën bevinden zich vooral in de neus en keel. Door niezen en hoesten komen ze in de lucht. Besmetting gebeurt door druppeltjes in te ademen. Maar ook door zoenen of iemand aanraken na hoesten of niezen. Een infectie met pneumokokkenbacteriën kan ernstige ziekte veroorzaken. Kinderen, ouderen en mensen met een minder goed werkend immuunsysteem lopen daar het meeste risico op. Een ernstige longontsteking is het meest voorkomende gevolg bij ouderen. Maar u kunt er ook hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging (sepsis) van krijgen. Jaarlijks worden zo’n 6.000 mensen in ons land van 60 jaar of ouder in het ziekenhuis opgenomen met pneumokokkenziekte. Daarvan overlijden er 900.
Vaccinatie versterkt de afweer tegen pneumokokken
Een prik tegen pneumokokken versterkt uw afweer. De kans is erna kleiner dat u ziek wordt door pneumokokken. Er zijn ruim 90 typen pneumokokken. In het huidige vaccin, de PPV23, zitten de 23 typen waarvan mensen van 60 jaar en ouder het vaakst ziek worden. Door vaccinatie verdwijnen er typen, maar er komen ook weer nieuwe bij. Daarom worden de prikken telkens aangepast en elke 5 jaar herhaald. Met het nieuwe vaccin, de PCV20, “is eenmalig vaccineren voorlopig voldoende”, volgens de raad. Dat komt doordat het een langdurigere bescherming biedt. Ook voor kinderen adviseert de raad andere vaccins in te zetten, die beter beschermen tegen ziekte. Ouderen worden indirect ook beschermd door nog betere vaccinatie bij kinderen, door middel van groepsbescherming.
Reactie dokter Ted van Essen
Dokter Ted van Essen benadrukt al langere tijd de noodzaak van het vaccineren tegen pneumokokken. We vragen hem om een reactie over het nieuwe vaccin: “Dat is goed nieuws. Infecties door pneumokokkenbacteriën geven longontsteking, maar ook bloedvergiftiging (sepsis) en hersenvliesontsteking. Vooral bij verminderde weerstand. Dus vaak bij ouderen of mensen met onderliggende kwalen. 4 jaar geleden is in Nederland de vaccinatie met het pneumovax-23 vaccin gestart bij mensen van 60 tot 80 jaar, Omdat niet voldoende vaccin beschikbaar was is gestart met de alleroudsten; dit jaar zijn de mensen geboren in 1957 – 1960 aan de beurt en volgend jaar de jongste groep van 60 tot 63 jaar.
Er zijn meer dan 80 verschillende varianten van de pneumokokkenbacterie. Het nu gebruikte oude vaccin werkt tegen de 23 meest voorkomende types. Daarvoor is destijds gekozen vanwege de kosten. Helaas moet die vaccinatie elke 5 jaar herhaald worden. Het nu geadviseerde pneumokokkenvaccin werkt tegen 20 soorten, maar hoeft bij ouderen slechts 1 keer gegeven te worden. De Gezondheidsraad adviseert om iedereen die het oude vaccin al gehad heeft 5 jaar na die prik het nieuwe vaccin met 20 varianten te geven. Bovendien is het advies om iedereen boven de 60 jaar, die tot nog toe had afgezien van die pneumokokkenprik, alsnog in de gelegenheid te stellen deze nieuwe prik te nemen. Ook de ouderen boven de 80 jaar zouden die moeten kunnen krijgen.”
Geen garantie voor de toekomst
Dokter Ted van Essen geeft wel aan dat door de vaccinaties er een verschuiving plaatsvindt in de voorkomende types: “Dat betekent dat op den duur andere pneumokokkenbacteriën de kop opsteken, zodat het vaccin dan weer aangepast moet worden. Helemaal uitroeien van de bacterie lukt dus nooit, ook al omdat zo’n 2 procent van de bevolking drager is van die bacterie, zonder daar last van te hebben.
Ik verwacht dat die nieuwe vaccinatie in 2025 wordt ingevoerd, nadat in 2024 de laatste groep ouderen met het oude vaccin is gevaccineerd. Onder de 60 jaar kan een infectie met die pneumokok bij mensen met verminderde weerstand ook ernstige ziekte geven. Die groep van 60-minners valt niet onder het bevolkingsprogramma, maar kan op advies van de behandelend arts vanuit de zorgverzekering die vaccinatie krijgen.”
(Bron: archief, Gezondheidsraad, dokter Ted van Essen, ANP, Thuisarts.nl, RIVM. Foto: Shutterstock)
