Dit gebeurt er na uw overlijden als u geregistreerd staat als donor

Op 7 oktober 2024 start de Week van het Donorgesprek. Hiermee wil de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) meer duidelijkheid creëren over orgaandonatie en de drempel verlagen om met elkaar te praten over uw keuze in het Donorregister. Maar wat als u geregistreerd staat als donor? Wat gebeurt er dan eigenlijk precies na uw overlijden?

Controle van het Donorregister

In het Donorregister kunnen artsen zien of u geregistreerd staat als donor en welke keuze u precies heeft gemaakt. Als u geregistreerd staat als donor, wordt dit na overlijden direct in gang gezet. Vanaf 18 jaar is iedereen die nog geen keuze heeft gemaakt in het Donorregister automatisch donor. Het is ook mogelijk dat u ervoor gekozen heeft om alleen bepaalde organen of weefsels te doneren, daar wordt dan rekening mee gehouden.

Lees ook: Uw keuze vastleggen in het Donorregister: hoe zit het ook alweer?

Een arts zal er eerst alles aan doen om uw leven te redden

Uit een IPSOS-peiling blijkt dat sommige mensen bang zijn dat een arts minder zijn best voor een patiënt zal doen, als hij of zij geregistreerd staat als donor. Deze zorgen zijn niet terecht volgens Thomas Cherpanath, intensivist in het Amsterdam UMC. “Een heel IC-team van verpleegkundigen en artsen doet er alles aan om jou als patiënt de beste zorg te geven. Pas wanneer er echt geen herstel meer mogelijk is stoppen we in goed overleg met de familie met de behandeling. Dan pas wordt het Donorregister geraadpleegd en komt orgaandonatie ter sprake. Een arts doet dus altijd zijn uiterste best, of je nou donor bent of niet!”

Donatie van weefsel vaker mogelijk dan organen

Doneren in welke vorm dan ook kan pas wanneer artsen uw dood officieel hebben vastgesteld. Donatie van weefsel is daarbij vaker mogelijk dan donatie van organen. Voor weefsels maakt het namelijk niet uit of u thuis of in het ziekenhuis overlijdt. In een ziekenhuis of andere geschikte ruimte, bijvoorbeeld een mortuarium, nemen speciale teams de weefsels uit.

Bij organen ligt het iets lastiger. Een orgaandonor moet altijd in een ziekenhuis overlijden en de organen moeten ook nog geschikt zijn om te transplanteren. Dit komt doordat organen zuurstofrijk bloed nodig hebben om geschikt te blijven voor transplantatie. In het ziekenhuis kan iemand die overleden is nog door een machine beademd worden. Hierdoor blijft er genoeg zuurstof naar de organen gaan.

Een speciale coördinator houdt contact met uw naasten

Tijdens een donatieprocedure houdt een orgaandonatie coördinator (ODC) contact met familie en naasten van de donor. Uw wens en de vervolgstappen worden met hen besproken. In sommige gevallen kan dit een moeilijk gesprek zijn, vooral als nabestaanden niet op de hoogte zijn van uw keuze. Het kan daarom belangrijk zijn om uw keuze vooraf te bespreken met uw dierbaren zodat zij weten wat u wilt, iets wat in de Week van het Donorgesprek centraal staat.

Uw familie kan uw keuze niet veranderen, tenzij er nieuwe of uitzonderlijke omstandigheden zijn. Bijvoorbeeld als ze bewijs kunnen overleggen dat uw mening is veranderd, maar dit niet in het Donorregister is aangepast. Dit gebeurt alleen zelden.

Voorbereiding voor eventuele transplantatie

Als u donor bent, dan onderzoekt een arts welke organen of weefsels kunnen worden uitgenomen, afhankelijk van uw gezondheid en wat u heeft aangegeven in het Donorregister. Daarnaast worden er vragen gesteld aan naasten van de donor. Deze vragen gaan over hoe de patiënt heeft geleefd en welke ziekten de patiënt mogelijk heeft gehad. Dit hele proces moet wel snel en zorgvuldig verlopen om organen in de best mogelijke staat te houden voor transplantatie.

Transplantatie wordt vervolgens direct in gang gezet

Na deze voorbereidingen volgt het uitnemen van de bruikbare organen en weefsels. Er wordt altijd met respect omgegaan met het lichaam van de donor. De uitgenomen organen worden onmiddellijk naar de ontvangers gebracht die op de wachtlijst staan voor een transplantatie. Dit zijn vaak patiënten die ernstig ziek zijn en voor wie een orgaantransplantatie de enige overlevingsoptie is.

Respectvolle afhandeling van het lichaam

Nadat alles is afgerond wordt het lichaam van de overledene zorgvuldig behandeld en klaargemaakt voor overhandiging aan de familie. Artsen en verplegend personeel doen hun uiterste best om ervoor te zorgen dat nabestaanden afscheid kunnen nemen zoals zij dat wensen. Het lichaam kan na uitname van organen dan ook vaak nog worden opgebaard, mocht dat een wens zijn.

Ongeveer 6 weken na de operatie krijgt de familie te horen of eventuele transplantaties geslaagd zijn. Indien gewenst wordt ook gedeeld of de ontvanger een man of vrouw is en in welke leeftijdscategorie deze persoon valt.

Speciale quiz om meer uitleg te geven

In het kader van de campagneweek heeft de NTS ook een korte ‘weet hoe het zit quiz’ ontwikkeld. In deze quiz komen de meest gestelde vragen over orgaandonatie langs, zoals ‘tot welke leeftijd mag je donor zijn’ en ‘als ik geen donor wil zijn, wat moet ik dan doen’. Na elke vraag krijgt de deelnemer ook meteen het juiste antwoord te zien, met een uitleg erbij.

Dit is nodig omdat uit een IPSOS-peiling blijkt dat nog lang niet alle Nederlanders de feiten kennen over orgaan- en weefseldonatie. Zo denkt bijna 1 op de 3 dat je ongeschikt bent als je een (chronische) ziekte hebt. En denkt de helft van de respondenten dat je geen orgaandonor kunt zijn als je drugs gebruikt. Ook weet slechts 4 procent van de respondenten dat je zelfs tot je 80e jaar nog orgaandonor kunt zijn.

(Bron: Rijksoverheid, Nederlandse Transplantatie Stichting Foto: Shutterstock)