Depressie

Iedereen is wel eens somber als reactie op een teleurstelling of verlies. Dat is normaal en gaat vanzelf weer over. Maar als een sombere stemming weken aanhoudt, men nergens meer zin in heeft, er veel last van heeft en het de dagelijkse bezigheden verstoort, dan spreken we van een depressie. Depressie is een aandoening die veel voorkomt. Elk jaar krijgen ongeveer 800.000 mensen hiermee te maken, dat is bijna 20% van de Nederlanders.

Symptomen

Bij ouderen staan concentratieproblemen, vergeetachtigheid en besluiteloosheid vaak op de voorgrond. Ook hebben zij vaker moeite met inslapen of doorslapen en last van lichamelijke klachten met somberheid, lusteloosheid en prikkelbaarheid als gevolg. Klachten als niet meer kunnen genieten, piekeren, vermoeidheid, gebrek aan eetlust, gewichtsverlies of juist onverklaarde toename van het gewicht kunnen wijzen op een depressie. Ook het gevoel niets meer waard te zijn, machteloosheid, wanhoop en angst spelen een grote rol.

Er kunnen lichamelijke problemen bijkomen zoals verstopping, droge mond, onverklaarbare pijn, duizeligheid, hartkloppingen, trillende handen, druk op de borst en hoofd- en rugpijn. Ouderen komen eerder met dat soort lichamelijk klachten, dan met somberheid. En somberheid benoemen ze eerder als eenzaamheid. Ouderen praten niet zo snel over hun gevoelens. Vaak hebben ze van jongs af aan geleerd ‘niet te klagen maar te dragen’.

2-3% van de 55-plussers heeft een depressie. Zeker 15% heeft last van een depressieve stemming. Bij allochtone ouderen ligt dit aantal nog veel hoger. Ook de ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen kampen met depressieve klachten.

Oorzaak

Meestal spelen verschillende factoren een rol. De precieze oorzaak of aanleiding blijft vaak onduidelijk. Soms komt depressie in de familie voor en speelt erfelijkheid een rol. Een andere factor die bij ouderen vaak een rol speelt, is invaliditeit of ziekte zoals een beroerte, hartvaatziekte, de ziekte van Parkinson, diabetes of een schildklierziekte. Sommige medicijnen, zoals prednison, kunnen ook sombere gevoelens opwekken.

De een is kwetsbaarder dan de ander. Als iemand een moeilijke jeugd heeft gehad of zich weinig gesteund voelt door zijn omgeving dan kan dat invloed hebben op het ontstaan van een depressie. Een depressie kan soms optreden na een ingrijpende gebeurtenis die gepaard gaat met verlies of verdriet, bijvoorbeeld de beëindiging van een belangrijke relatie door scheiding of dood. Ook het verlies van werk of een verhuizing kunnen een rol spelen.

Praat erover

Erover praten met de huisarts is de eerste stap. Een depressie kan maanden duren, maar gaat meestal binnen een halfjaar vanzelf over. Vaak worden de klachten in de loop van een aantal weken wat minder. Als een depressie niet vermindert of als men er veel last van heeft, kan het verstandig zijn om naar een psycholoog te gaan. Soms helpt het om medicijnen tegen een depressie te nemen. Voor sommigen valt het te overwegen om medicijnen en de hulp van een psycholoog te combineren. Dit gaat altijd in overleg met de behandelend arts.

Probeer gevoelens van eenzaamheid of somberheid niet weg te praten. Geef geen adviezen, maar reageer met begrip, sympathie en geduld. Bel een depressieve persoon regelmatig op of ga er op bezoek, ook al is de reactie afwerend of weinig enthousiast. Ga samen wat doen zoals wandelen, fietsen of winkelen. Moedig diegene ook aan om hulp te zoeken.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 1 oktober 2013 en op 15 februari 2011.