Soorten dementie

Iedereen die van dichtbij meemaakt hoe iemand het verstand verliest door dementie, weet hoe moeilijk dit is. Het is niet alleen moeilijk om mee om te gaan, maar vooral pijnlijk om aan te zien.

Extreme vergeetachtigheid

Dementie bestaat uit vasculaire dementie en Alzheimer. Beiden hebben te maken met bloeddoorstroming in de hersenen. De plaques en tangles zijn het grootste probleem. Maar dus ook hart- en vaatzieken behoren tot de risico’s. Wanneer het cholesterol terug wordt gebracht en door veel te controleren op hart- en vaatziekten, is veel te voorkomen. In het begin valt het niet zo op. De patiënt kan het nog verhullen. Alleen wanneer men de hele dag met iemand optrekt, gaat het opvallen.

Mensen denken soms dat dementie extreme vergeetachtigheid is. Maar het is niet alleen een aantasting van het geheugen. Ook het spreken en begrijpen wordt minder. Mensen met beginnende dementie herkennen voorwerpen, bekenden of hun omgeving niet meer.  Ook weten ze soms niet meer hoe ze dingen moeten doen, zoals telefoneren, reizen, boodschappen en koken. Omgaan met geld en medicijnen wordt lastiger. Bij douchen en aankleden is hulp nodig. Uiteindelijk weet iemand niet meer hoe hij uit een stoel moet opstaan of hoe te lopen.

De verschijnselen van dementie hebben raakvlakken met die van een delier, wat optreedt bij koorts. Dat leidt ook tot verwardheid, maar ontstaat vrij plotseling. Ook een depressie kan er op lijken, maar dat moet heel anders worden behandeld. Soms is het vooral slecht zien wat die onhandigheid verklaard, of slecht horen. En niet meer willen eten kan ook een simpel gebitsprobleem zijn.

Klachten

De klachten van mensen met dementie kunnen zijn beginnende klachten tot volledig zorgbehoeftig. In het begin is er nog niet veel hulp nodig, vooral als er veel mantelzorg is. Later wordt het zwaarder voor de partner. Dan is andere opvang zinvol. Vaak wordt een casemanager aangesteld die de demente oudere en de familie begeleidt.

Om het vermoeden van dementie te bevestigen kan men een geheugentest doen. Dat is een eenvoudige test waarbij men vraagt naar de dag, week, maand en jaar. Of navragen of diegene weet waar hij of zij woont. Men moet bij zo’n test ook een paar woorden proberen te onthouden en een rekentest doen. Mensen kunnen soms minder goed hoofdrekenen bij beginnende dementie, dus telkens het getal 7 aftrekken van 100 en zo verder. Een woord spellen lukt soms ook niet meer. Of een eenvoudige zin opschrijven of een bepaalde handeling verrichten.

Voorkomen

In families waar een hoog cholesterol veel voorkomt, kan men er al vroegtijdig bij zijn en beginnen met een behandeling. Als het cholesterolniveau familiair hoog is, is dat vaak al op jonge leeftijd het geval. Daardoor ontstaat er al jong vaatschade. We noemen dat familiaire hypercholesterolemie. In dat soort families zijn er veel mensen die bijvoorbeeld op jonge leeftijd een hartinfarct of een beroerte krijgen. Wanneer men dat weet, laat dan het cholesterol bepalen. Want hart- en vaatziekte kunnen worden voorkomen door het cholesterol te verlagen met gezond eten of cholesterolverlagende medicijnen. Maar ook door eventuele andere risicofactoren te behandelen. Hoge bloeddruk bijvoorbeeld of roken. Ook overgewicht, diabetes en weinig bewegen zijn een risico.

Als dementie op jonge leeftijd ontstaat, is er vaak sprake van een zuivere, erfelijke vorm van Alzheimer. Maar veel vaker is het een combinatie van bloedvatafwijkingen en hersenafwijkingen. Tot voor kort dachten we dat dementie steeds meer zou voorkomen doordat we steeds ouder worden. Maar inmiddels blijkt dat door goede preventie van hartvaatziekten veel minder dementie optreedt. De toekomst zit er in dit geval dus minder somber uit dan voorspeld.

Behandeling

Bij TIA’s is het belangrijk om snel te handelen. Vroeger kon men bij een TIA of een beroerte niets anders doen dan afwachten. Tegenwoordig weten we dat snel handelen de hersenschade kan beperken. Een TIA merkt men aan de bekende verschijnselen: een scheve mond, uitval van een deel van het gezichtsveld, een arm of been die het tijdelijk niet meer doet, plotseling niet meer uit de woorden komen. Dat is altijd een spoedgeval, bel zo snel mogelijk 112! Binnen een paar uur kan het afsluitende stolsel in een bloedvat nog opgelost worden. Dat voorkomt hersenschade.

Preventief is overigens ook veel te doen. Voorkom diabetes door gezond te eten en veel te bewegen en ga nierfalen tegen door veel te drinken maar ook door medicijnen te vermijden die nierschade geven. Bestrijdt bloeddrukverhoging, stop met roken, voorkom stress voorkomen en slaap genoeg. Pas eventueel het dieet aan en ga eenzaamheid tegen.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 4 maart 2014.