De tong
De tong is het meest beweeglijke orgaan in ons lichaam. Hij is noodzakelijk bij het slikken en kauwen, maar ook bij de reiniging van ons gebit. Daarnaast is een afdruk van de tong even uniek als onze vingerafdrukken: elke tong ziet er anders uit. Maar kan een tong ook ziek worden? Dokter Ted van Essen geeft antwoord op deze vragen.
Meest beweeglijke orgaan
De tong is in 2 delen te verdelen: de tongwortel die achteraan in de mond begint en het gedeelte dat in de mond ligt. De tong bestaat vooral uit spieren. De extrinsieke spieren aan de buitenkant verbinden de tong met de onderkaak, het tongbeen en de schedelbasis. Met deze spieren kunt u de tong alle kanten op bewegen. Met de intrinsieke spieren binnenin de tong kunt u de tong van vorm laten veranderen. De tong is niet onze sterkste spier is, want het is niet één spier. Het zijn er 8 bij elkaar. De sterkste spier in ons lichaam is de kauwspier. Maar samen maken die 8 spieren de tong wel tot het meest beweeglijke orgaan van ons lichaam.
Smaakpapillen
Op onze tong bevindt zich een groot aantal papillen. Er zijn 4 typen papillen. De filiforme oftewel draadvormige papillen, daarvan zijn er het meest. Zij bevatten als enige géén ‘smaakknoppen’, en kunnen dus geen smaak detecteren. De vallate (omwalde) papillen zijn de grootste, maar komen het minst voor. Ze liggen in een V-vorm achter op de tong. De fungivormige oftewel ‘paddenstoelvormig’ papillen liggen onregelmatig over het hele oppervlak verspreid en ogen als rode puntjes. De foliate oftewel bladvormige papillen zitten in de vouwen aan de zijkant van de tong en bevatten de meest gevoelige ‘smaakknoppen’. Behalve de eerste soort proeven we dus met deze papillen alle primaire smaken. Elke tong bevat ongeveer 9000 van deze smaakpapillen die zich ongeveer elke 10 dagen vernieuwen. In de loop der jaren neemt hun gevoeligheid wat af. Daarom proeven oudere mensen soms minder goed en doen ze meer zout en suiker in hun eten. Natuurlijk hangt smaak ook samen met de geurmoleculen die onze neusholte binnenkomen. Elektronische impulsen in de hersenen spelen ook een rol bij de smaakwaarneming.
In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt bestaan er geen verschillende smaakgebieden op onze tong. Naast de primaire smaken zoet, zuur, zout en bitter onderscheiden we tegenwoordig trouwens ook ‘umami’. Die smaak wordt geassocieerd met hartigheid en heeft te maken met het aminozuur glutamaat. Dit is te vinden in bijvoorbeeld bouillonblokjes, Parmezaanse kaas en ook in de Chinese smaakversterker ve-tsin.
Een (on)gezonde tong
Een gezonde tong heeft een egale roze kleur. Maar er zijn allerlei oorzaken waardoor een tong een andere kleur kan krijgen of pijn kan gaan doen. Soms is dat een symptoom van een onderliggend medisch probleem. Soms ligt de oorzaak in de tong zelf. Zo hebben sommige mensen last van een landkaarttong (geografische tong): kleine pijnloze ontstekingen die zich over de tong verplaatsen. Sommige delen zijn wit en ruw, terwijl andere juist rood en glad zijn. Zo kan deze aandoening maanden en zelfs jaren aanhouden. Het is wel ongevaarlijk. Ook kunnen mensen een harige tong krijgen. Er is dan sprake van een vergroting van de papillen doordat het evenwicht tussen het aangroeien en het afslijten van de papillen is verstoord. Dit wordt veroorzaakt door de neerslag van pigmenten uit bijvoorbeeld tabak, koffie of thee of bepaalde medicijnen. Verminderde mondhygiëne kan ook een rol spelen. Dit kan ook ontstaan wanneer u langdurig zacht voedsel eet. Zo’n harige tong kan zwart, bruin, wit tot zelfs groen zijn, afhankelijk van het type pigment dat is neergeslagen. Het is wel volkomen onschuldig.
Een andere aandoening is de aardbeientong. De tong is eerst vuurrood, later frambozenrood. Dat kan komen doordat het lichaam niet voldoende B12 opneemt. Er zou dan sprake kunnen zijn van kwaadaardige bloedarmoede oftewel pernicieuze anemie. Het kan ook een aanwijzing zijn voor roodvonk. Ook bij gewone tongontsteking oftewel glossitis kan de tong rood, glanzend, dik en pijnlijk zijn. Vaak is dit het gevolg van een allergische reactie of een simpele verwonding, zoals een beet op de tong, en gaat vanzelf weer over. Dan is er nog de bleke tong, door ijzer gebrek, en de witte tong, door spruw (candidiasis). Hierbij wordt de tong door schimmelgroei bedekt met een witte aanslag. Dit kan eenvoudig worden verholpen door een schimmeldodend middel.
Houd de tong in de gaten
Veel van de aandoeningen aan de tong zijn redelijk onschuldig, zoals bijvoorbeeld aften. Kleine pijnlijke zweertjes op de tong waar wel 20 procent van de mensen mee te maken krijgt. Kleine bultjes aan beide zijkanten van de tong kunnen meestal geen kwaad, maar als er maar aan één kant een bultje zit kan het juist weer kwaadaardig zijn. Ook onverklaarbare rode of witte delen op de tong of knobbeltjes (zeker als ze geen pijn doen) kunnen op tongkanker wijzen. Tongkanker verspreidt zich snel, dus het is belangrijk om er vroeg bij te zijn. Bezoek regelmatig de tandarts, want die let hier op.
Dit onderwerp is behandeld in Tijd voor MAX op 29 november 2016.
In deze uitzending praat dokter Ted ook mee over het onderwerp zelfbeschadiging (automutilatie). “Zelfbeschadiging begint vaak bij jongens en meisjes in de puberteit. Ze weten dan soms geen raad met grote emoties die in die periode ontstaan en kiezen voor automutilatie om dat de baas te kunnen. Begrip daarvoor en een gesprek over de achtergronden ervan kan dan helpen. Daarna is verwijzing naar een hulpverlener vaak nodig om een gezondere manier van verwerken van nare ervaringen te zoeken.”
Voor vragen over zelfbeschadiging kunt u terecht bij Korrelatie, ma t/m vrij van 09.00 – 18.00 uur op nummer 0900 – 1450 ( € 0,15 p/m) of kijk op de website van de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging en Zebra voorlichting.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Hallo
Ik ben een vrouw van 50 jaar. Ik heb al enige tijd last van een branderig gevoel op mijn tong. Aan het begin van de dag is er nog niets aan de hand maar aan het eind van de dag brandt het behoorlijk. Daarbij komt ook nog een verschijnsel dat ik het gevoel heb dat er electtrische schokjes door mijn lippen gaan. Soms heb ik ook een dood gevoel in mijn lip. De plek op tong en lippen wisselt nog al. Moet ik mij zorgen maken?
Met vriendelijke groet,
Madou
Een brandende pijn in de tong of de hele mond: dat is een bekende klacht, maar het is vaak moeilijk zoeken naar een oorzaak. Dat moet u zeker bespreken met uw huisarts.
Dr. Ted,
Een aantal weken had ik zekere gevoel dat ik een haar achter op mijn tong voelde.
Van alles geprobeerd om te verwijderen maar niets lukte. Het heeft weken geduurd voor ik daarvan af was.
Via google begreep ik dat ook een arts dan niks vind.
Maar wat is het dan wel??
Met vriendelijke groet Koorddanser.
De mond is heel gevoelig. Dat is maar goed ook, want je wilt niet iets verkeerd binnen krijgen. Soms blijft dat gevoel lang hangen, terwijl de oorzaak al weg is. Vervelend, maar onschuldig.
Ik heb dezelfde symptomen al 6 jaar. Dit heet MOND BRANDEN. Een aantal artsen geraadpleegd, niets aan te doen.
Prof. van der Waal bij het VU in Amsterdam is specialist op dit terrein. Je kan bij hem langs gaan maar hij kan er niets aan doen. Symptomen zijn bekend. De oorzaak is niet bekend. Wordt ook weinig tot geen studie naar gedaan.
Te weinig patiënten om dat commercieel interessant te behandelen !
Oplossing dus ook niet beschikbaar.
Zoals gemeld loop ikzelf hier nu 6 jaar mee.
Dr. Ted,
Kunt u mij vertellen wat die scheurtjes in mijn tong betekenen.
Met vriendelijke groet,
Berthe
Dat is een bekend verschijnsel: fissuren in de tong. Het heeft geen betekenis, er is niets aan te doen, maar dat hoeft dus ook niet.
Dokter Ted. Ik heb al jaren last van scheuren in mijn tong. Meestal heb ik er geen last van. Ananas eten doet meestal pijn. Wat is dit? Mijn moeder had het ook.
Fissuren in de tong: het is vaak familiair. Soms kunnen voedselresten wat irriteren en is poetsen met de tandenborstel een optie.
Sinds enkele jaren ontstaat een verandering van mijn tong, bij temperatuurswisseling, t.w. Van een warme omgeving naar een koude omgeving. Ook als ik ga zwemmen, krijg ik dit na ongeveer 10 minuten. Als ik van een warme omgeving naar een koude omgeving ga , wordt mijn tong dik en wit en kan ik hem nauwelijks bewegen. Het prikkelt dan, net zoals een slapende voet. Ik heb dit bij twee huisartsen gemeld, maar ze wisten niet hierop te antwoorden, hadden er nooit van gehoord. 1 Arts zei, dat het misschien komt door 1 van de medicijnen die ik slik. Ben namelijk hartpatiënt en slik ie dere dag, acetyl salicyl 80 Mg, metoprolol en sinds kort Eutyrax voor mijn te langzaam werkende schildklier.
Het lijkt op koude urtica. Dus een reactie van het slijmvlies op koude. U kunt dat laten onderzoeken bij een dermatoloog, maar ik vrees dat behalve vermijden van kou, er niets aan te doen is.
Dokter Ted. Al enige decennia blijken de politici van de VVD, CDA, PVDA, SGP, CU, D66, om maar te zwijgen van de vele splinterpartijtjes, aan een dúbbele tong waarmede zij spreken. Zonder enige waarde te hechten aan fatsoen, respect of wat dacht u van eerlijkheid, bedienen zij zich van deze kwaal waar het ze uitkomt. Blijkbaar zonder een enkel of merkbaar effect op hun schuldklier. Te verwachten is dat er tot tenminste Maart volgend jaar sprake zal zijn van een epidimie.
Excuseer, epidemie.
Er zijn mensen die hun tong in tweeën laten snijden, als een soort versiering (http://bit.ly/2guqF5k). Maar dat bedoelt u vast niet.
Sorry, deze bedoel ik. https://pbs.twimg.com/media/Bn7XlykCYAAmvmg.jpg
erg leuke woordspeling!
De dokter spreekt van een landkaarttong. Hij zegt dat deze ongevaarlijk is en je hebt er geen last van. Mijn vrouw heeft dit al enkele jaren. De tong springt geregeld helemaal kapot en ze heeft er dan erg veel last van. Spreken we over hetzelfde?
Dat zou zij een keertje aan de huisarts of tandarts kunnen laten zien om vast te stellen wat er aan de hand is.
Wat betekent het als je tong vol zit met kloven?
Is dat vitamine tekort?
Graag reactie.
Kloven in de tong noemen wij meestal fissuren. Die kunnen geen kwaad en zijn soms familiair.
Hallo Dr Ted, Ik ben een man van in de 30 en vond gister per toeval uit dat er achter op mijn tong aan de rechter zijkant een bultje zit een soort paddenstoel vorming bultje niet groot en echt op het achterste deel op de zijkant van mijn tong, aan de linker kant zit het volgens mij niet echt misschien een heel klein beetje. Het doet geen pijn verder, ik vraag mij af of het er altijd al heeft gezeten en of dit normaal is?
Groet,
DTTT
Beste DTTT, hartelijk bedankt voor uw bericht. Dit is iets wat niet zo gemakkelijk van afstand te beoordelen is door Dokter Ted, dus u kunt er het beste even naar laten kijken door uw eigen huisarts.