De hersenen

Er wordt steeds meer bekend over hoeveel onze hersenen bepalen. Ongeveer 20% van al onze energie gaat naar de hersenen. De hersenen bepalen wie we zijn. Het hart kreeg vaak veel meer aandacht, omdat duidelijk is dat het leven ophoudt wanneer het hart ermee stopt. De vooruitgang in de cardiologie is de afgelopen 50 jaar enorm geweest. De hersenen zijn zo ingewikkeld, dat de werking ervan altijd iets magisch heeft gehad. Het is lang beschouwd als een soort black-box. De hersenen regelen eigenlijk alles: de groei, de ademhaling, de spijsvertering, de werking van de nieren, hoe we bewegen, wat we voelen, proeven, ruiken, zien en horen.

 Wanneer de hersenen geen bloed krijgen, houden ze er na 5 minuten mee op, zoals bij een herseninfarct waarbij een arm of een been of de spraak verlamd raakt. Bij de ziekte van Parkinson wordt men erg stijf. Bij multipele sclerose wordt men erg wankel en bij epilepsie slaan al de spieren op hol. Dan is er nog een heel scala van psychische ziekten: bij ADHD gaan kinderen erg wiebelen, bij een depressie wordt men somber maar gaat men ook langzaam denken, bij een psychose ziet men dingen die er niet zijn en bij dementie levert men in de loop van de tijd alle functies in, te beginnen bij het geheugen. Maar ook diabetici met een te laag suiker raken buiten bewustzijn als zij een hypo krijgen.

Tegenwoordig zijn we beter in staat de hersenen in beeld te brengen. Vroeger was alleen een röntgenfoto en EEG mogelijk. Na het overlijden konden de hersenen onder de microscoop gelegd worden om afwijkingen achteraf te bestuderen. In de jaren 80 werd het mogelijk een hersenscan te maken. Daarop is te zien of er een tumor in de hersenen zit of een plek die is afgestorven zoals met een beroerte. Daarna kwam de MRI. Daarop kunnen we steeds beter de functie van de hersenen zien. Bij de sterkste MRI’s is te zien welk deel van de hersenen actief is bij wat voor bezigheden. Waar onze emotie vooral zit en waar onze gedachten of de beelden die we zien. Sinds de MRI werd ook duidelijk waarom bepaalde hersenziektes tot specifieke verschijnselen leiden.

We weten meer over de hersenen,  maar hoe we ze moeten genezen blijft lastig. Als een deel van de hersenen dood is, groeit dat niet weer aan. Hoogstens neemt een ander deel van de hersenen die functie over. Dat lukt vooral goed bij kinderen waar de hersenen nog in de groei zijn. We hebben wel medicijnen die de verschijnselen kunnen verlichten, maar niet om de hersenen te genezen. We kunnen steeds beter epileptische aanvallen voorkomen, bijvoorbeeld met een chirurgische ingreep in de hersenen. We kunnen verschijnselen van Parkinson tijdelijk verminderen, een depressie genezen, ADHD dragelijk maken, maar hersencellen vervangen dat lukt niet. Een hersentransplantatie zal wel nooit mogelijk worden, daar lijkt het een te ingewikkeld orgaan voor, met vertakkingen door het hele lichaam.

Er is wel grote vooruitgang geboekt bij TIA’s. Dat zijn kleine beroertes die vaak weer helemaal herstellen. De oorzaak is een stolsel in een bloedvat in de hersenen. We weten nu dat wanneer men er snel bij is die stolsels zijn op te lossen. Met bloedverdunners kunt u proberen te voorkomen dat de beroerte zich herhaalt. Vroeger moest men bij een beroerte afwachten hoe het afliep. Nu is een beroerte een spoedgeval waarbij men zo snel mogelijk met een scan nagaat of het een stolsel of een hersenbloeding is. Hoe sneller men er bij is, hoe meer hersenweefsel behouden blijft.

Wanneer u merkt dat de mond plotseling scheef staat, een arm het niet meer doet en de spraak weg valt: gelijk 112 bellen!