De gezondheidsvoordelen én gevaren van zwemmen

Zwemmen heeft vele gezondheidsvoordelen. Het verbetert de conditie, u verbrandt er calorieën mee, het maakt het hoofd leeg en (pijnlijke) spieren soepel. Nadeel is dat er ook enkele gevaren aan zitten, maar wie daarop bedacht is, kan er zowel fysiek als mentaal enorme baat bij hebben.

Gezondheidsvoordelen zwemmen

In het begin kan zwemmen wellicht zwaar zijn, maar als u het de tijd geeft is er ongetwijfeld progressie te zien. U gaat er (letterlijk) beter van in uw vel zitten. Zwemmen is goed voor de spieren en in warm water functioneren stijve spieren veel beter. Ze ontspannen door de bewegingen die u in het water maakt en het vergt veel minder van de spieren dan sporten op het droge. Niet alleen de spieren ontspannen, het werkt ook geestelijk ontspannend. Ook bij rugklachten en rsi kan zwemmen verlichting bieden. Daarnaast is het goed voor het hart en de longen. Na verloop van tijd voelt het lichaam duidelijk soepeler aan. Uw ademcapaciteit vergroot zich, waardoor u langere afstanden kunt zwemmen. U zult merken dat uw snelheid toeneemt en de hersteltijd na de inspanning afneemt.

Zwemmen tegen overgewicht

Zwemmen is zeer geschikt om gewicht kwijt te raken. Bij korte, explosieve sporten, zoals fitness verbrandt het lichaam koolhydraten in plaats van vetten. Bij duursporten zoals fietsen, zwemmen en wandelen worden vetten verbrand. In het water heeft u veel meer bewegingsvrijheid en word u niet beperkt, omdat de spieren en gewrichten in het water als het ware ‘zweven’ en er nauwelijks druk op uitgeoefend wordt. Professioneel buitenzwemster Susan Houbrake legt tegenover RTL Nieuws uit: “Juist als je overgewicht hebt, is het goed om te gaan zwemmen. Veel mensen met obesitas hebben last van pijntjes in de gewrichten door het zware gewicht dat ze meedragen. Het kan een grote stap lijken om te gaan sporten, omdat je bang bent dat je knieën het bijvoorbeeld niet aankunnen. Maar maak je geen zorgen: je bent gewichtsloos in het water. Meer dan 30 minuten zwemmen is een actieve training waarbij je meer calorieën verbrandt dan een halfuur hardlopen. Het is heel intensief, maar tegelijkertijd ook de meest blessureloze sport die er bestaat. De kans is klein dat je met zwemmen iets overbelast.”

Zwemmen tegen reuma

Voor reumapatiënten biedt zwemmen veel voordelen. Na een kwartier in het water ontspannen de spieren zich. Hierdoor kunt u zich vloeiender bewegen en voelt u zich ontspannen. Daarnaast kan het de pijn verlichten. Verder verstevigt het de houdingsspieren. Er is geen schokbelasting die de spieren, pezen, banden en gewrichten moeten opvangen.

Gevaren van zwemmen

Buiten gezondheidsvoordelen brengt zwemmen ook wat gevaren met zich mee. We bespreken ze hieronder.

Uitglijden

Voor de locatie waar u gaat zwemmen is het verstandig om na te gaan of u goed het water in kunt en er ook weer gemakkelijk uit kunt komen, zonder gevaar voor uitglijden. In het geval van een binnenbad zijn die vaak voorzien van trappetjes, maar bij natuurwater is het zaak te bekijken of de oevers modderig of glad zijn. Een langzaam aflopende bodem is het prettigst. Het dragen van zwemschoentjes kan het risico ook aanzienlijk verkleinen. Verder is het fijn als de locatie is voorzien van zwemlijnen in het water, zodat u duidelijk kunt zien waar u nog kunt staan en waar het dieper wordt.

Kwaliteit van het water

De kwaliteit van het natuurwater in Nederland behoort tot de schoonste van Europa. Wel hebben we te maken met plaatselijke vervuilingen. Om te kijken waar u probleemloos kunt zwemmen, kunt u gebruik maken van de website zwemwater.nl van Rijkswaterstaat. Voor de binnenbaden geldt dat er in verband met de hygiëne rondom het coronavirus soms tot zo’n 3 keer meer chloor gebruikt wordt. Dat kunt u merken aan uw huid, ogen en longen en het kan een gezondheidsrisico zijn voor ouderen en mensen met longproblemen. Er is overigens tot dusverre volgens het RIVM geen bewijs dat het virus zich verspreidt via water.

Temperatuur en onvoorspelbaarheid van het water

Mensen onderschatten weleens hoe koud het water in Nederland kan zijn. Zelfs bij hitte kan natuurwater flink achter blijven in temperatuur. Dat geldt vooral voor zeewater en andere diepe waters. Blijf bij twijfel op heupdiepte, zo raakt u het minste risico om onderkoeld te raken. Zwemt u voor het eerst in natuurwater, houd de zwemtijd dan beperkt en ga niet direct een uur in het koude water liggen. Zo geeft u uw lichaam de mogelijkheid om aan het water te wennen. Ook het dragen van een wetsuit is een optie. Die geeft niet alleen meer drijfvermogen, maar houdt u ook warmer. Vanaf een watertemperatuur van 20 graden voelt het aangenaam genoeg om zonder wetsuit te zwemmen. Wees daarnaast altijd bedacht op muien en eventuele scherpe, onzichtbare objecten op de bodem, oevers en in het water.

Zwemmersjeuk

Zwemmersjeuk wordt veroorzaakt door kleine algen die in oppervlaktewater leven. Wie in water zwemt waar deze algen in leven, kan rode, jeukende bultjes krijgen. In sommige gevallen kan er ook koorts, diarree en hoofdpijn en misselijkheid bij komen kijken. Het vermijden van de algjes die deze jeuk veroorzaken is lastig, omdat ze niet waarneembaar zijn met het blote oog. Wat u wél vaak kunt voorkomen is jeuk door de blauwalg, een beestje dat wel zichtbaar is en waarvoor veelvuldig voor wordt gewaarschuwd in warme zomers. Blauwalg veroorzaakt niet alleen jeuk, maar kan u ook echt ziek maken. Dat komt door de gifstoffen die in de algen zitten. Een net beginnende concentratie blauwalg is niet altijd even makkelijk te zien, dus houd de waarschuwingen goed in de gaten.

Brandharen van de eikenprocessierups

Zwemmers in natuurwater moeten uitkijken voor water in de buurt van eikenbomen. Er kunnen dan brandharen van de eikenprocessierups op het water drijven. Het Kenniscentrum Eikenprocessierups waarschuwt dat ook natte brandharen gezondheidsklachten kunnen geven. Brandharen waaien makkelijk weg, waardoor zij zich in een wijde omgeving kunnen verspreiden. Contact met de nare haartjes kan zorgen voor jeuk, benauwdheid en koorts.

Leptospirose: ziekte van Weil

In zeer zeldzame gevallen kan er leptospirose (ziekte van Weil) optreden, ook wel modderkoorts genoemd. Deze infectieziekte wordt verspreid door bacteriën in rattenurine. Via de slijmvliezen of huidwondjes kan de bacterie in het lichaam terecht komen en binnen 5 tot 14 dagen plotseling opkomende, griepachtige verschijnselen en hoge koorts veroorzaken. Het is zaak tijdig een dokter te raadplegen, want de nieren en lever kunnen aangetast worden en er kan uiteindelijk hersenvliesontsteking optreden.

Zwemmerseczeem

Bij zwemmerseczeem is er ondanks de benaming geen sprake van eczeem, maar van een voetschimmel. Er komen grijs-witte schilfertjes tussen de tenen en kloofjes. Ook geeft het jeuk. In de vochtige schilfers kunnen bacteriën groeien en die zorgen dan weer voor een nare geur. Voetschimmel kan ook op de voetzool of de rand van de voet zitten. Herkenbaar aan de blaasjes en puistjes. Er kunnen ook kloofjes in ontstaan. Bij voetschimmel aan de handen kunt u ook klachten krijgen van blaasje met jeuk, zonder dat daar schimmel zit. Dat is dan een overgevoeligheidsreactie op de schimmel tussen de tenen. Helemaal voorkomen kunt u het misschien niet, maar het dragen van slippers op plekken waar veel mensen lopen op blote voeten kan helpen. Was de voeten (met zeep) en droog ze vooral goed af. Zeepresten kunnen de huid irriteren en zo weer vatbaar maken voor schimmel.

Tips om de gezondheidsrisico’s te beperken

• Zwem alleen op de officiële buitenzwemlocaties en controleer op zwemwater.nl waar u veilig kunt zwemmen.
• Zwem uit voorzorg niet in lauw, stilstaand water.
• Probeer geen water binnen te krijgen, ook al ziet het er schoon uit.
• Ga zeker niet in water op plaatsen waar dode dieren liggen.
• Ga niet zwemmen in natuurwater bij wondjes, of als u een verminderde weerstand heeft of weerstandonderdrukkende medicijnen gebruikt.
• Spoel u na het zwemmen af met kraanwater en droog u goed af.

Lees ook: veilig zwemmen in natuurwater doet u zo.
Aandachtspunten bij zwemmen in zee. 
De ongeschreven regels bij zwemmen in een zwembad. 

Bron: Gezondheidsnet, RTL Nieuws, archief)