Campylobacter in rauwe kip besmet inmiddels meer mensen dan salmonellabacterie

Van salmonella heeft bijna iedereen weleens gehoord. Deze bacterie komt veel voor in rauwe kip en is de veroorzaker van nare voedselinfecties. Uit onderzoek blijkt echter dat er inmiddels meer besmettingen voorkomen met de onbekendere bacterie campylobacter. Het Voedingscentrum waarschuwt met het oog op de warme nazomer en navenante barbecues om extra voorzichtig te zijn met rauwe kip en geeft tips om besmetting te voorkomen.

Waar komt campylobacter in voor?

De campylobacter-bacterie leeft in de darmen van dieren en komt via hun uitwerpselen bijna overal op voor. De bacterie overleeft goed op voedingsmiddelen, maar groeit er niet op door. Campylobacter komt voor op rauwe kip, rauw varkens- en rundvlees, maar kan ook zitten in rauwe melk of op rauwe groente. De belangrijkste bron van infectie zijn echter kippen. Bij de slacht kan de bacterie op het vlees terechtkomen. Wanneer dit vlees niet goed doorbakken wordt, kan er een voedselinfectie optreden. Er zijn maar weinig campylobacter-bacteriën nodig om ziek van te worden. De bacteriën overleven daarnaast in zoet en zout water, waardoor ook schaal- en schelpdieren de bacterie kunnen overdragen. Door besmet water kunnen de bacteriën op groenten terecht komen. Drinkwater in Nederland is veilig, maar in het buitenland kan het besmet zijn.

Opmars campylobacter

De laatste jaren neemt het aantal besmettingen met campylobacter toe. Het zorgt jaarlijks inmiddels voor meer ziektegevallen dan salmonella. Volgens het Voedingscentrum toont Brits onderzoek aan dat campylobacter in Europa aan een opmars bezig is. In de EU zijn jaarlijks rond de 250.000 besmettingen. Kippenvlees is daarbij de belangrijkste bron. Ook in Nederland zijn er veel gevallen. Volgens de meest recente cijfers uit 2018 zijn er dat jaar 30.000 Nederlanders ziek geworden van campylobacter. Kippenvlees is in ruim de helft van de gevallen de bron. Meer dan de helft minder, 14.000 besmettingsgevallen, zijn dat jaar door salmonella veroorzaakt. Het RIVM meldt dat infecties met campylobacter jaarlijks tot ruim 100.000 gevallen van darmontsteking en diarree leiden. Bij ruim 23.000 patiënten is een bezoek aan de huisarts nodig. Jaarlijks zijn er volgens de cijfers van het RIVM enkele tientallen gevallen van een overlijden te betreuren.

Welke klachten treden op na besmetting?

Een lichte besmetting kan het lichaam opvangen. Daarnaast is niet iedereen even gevoelig voor campylobacter. De meeste besmettingen leiden niet tot ernstige klachten. U kunt zich er wel flink beroerd door voelen. Klachten zoals buikpijn, diarree waarin bloed kan voorkomen en griepachtige verschijnselen treden op binnen 48 uur, tot 1 week na besmetting. Gemiddeld na 3 dagen. De klachten houden ongeveer 5 tot 7 dagen aan. Soms kunt u nog wekenlang last hebben van darmkrampen. Mensen met een verminderde weerstand, zwangeren, jonge kinderen en ouderen zijn gevoeliger voor een besmetting. Bij deze kwetsbare groepen kan de campylobacter zorgen voor een vochttekort. Zonder medische begeleiding kan dit levensbedreigend worden. Andere complicaties die kunnen voorkomen zijn een darmontsteking en gewrichtsproblemen, vooral in de knie.

Guillain Barré

In uitzonderingsgevallen kan de bacterie het Guillain Barré-syndroom veroorzaken. Dit tast het zenuwstelsel aan. Heel soms treedt er blijvende spierzwakte op, met symptomen als ernstige verzwakking van spieren, polioachtige verschijnselen en pijn. Ook kan er in zeldzame gevallen reactieve arthritis (Syndroom van Reiter) optreden. Beide zijn auto-immuunziektes. Qua aantallen gaat het per jaar ongeveer om 60 gevallen van het Guillain-Barré syndroom en enkele duizenden gevallen van reactieve artritis.

Hoe kunt u besmetting voorkomen?

Door verhitting, zoals koken, bakken of braden wordt campylobacter gedood. De bacterie is daarom onschadelijk in gepasteuriseerde en gekookte producten. Bij bevriezing neemt het aantal campylobacter-bacteriën wel af, maar ze kunnen het wel overleven. Door vlees eerst in te vriezen (-20 °C) kan het risico op besmetting met campylobacter wel verminderd worden, maar het doodt dus niet alles.

Adviezen van het Voedingscentrum:

• Was uw handen voor het koken.
• Was uw handen na het aanraken van rauw vlees.
• Was keukengerei direct na gebruik met heet water en afwasmiddel.
• Prik niet met hetzelfde bestek in rauw vlees en daarna in gaar eten.
• Ga voorzichtig om met druipvocht van ontdooide kip.
• Gebruik nooit dezelfde ondergrond voor rauw vlees en vervolgens ander voedsel.
• Bak vlees door en door gaar.
• Neem geen rauwe melk en producten van rauwe melk, zoals boter en zachte kaas.
• Was rauwe groenten en fruit grondig onder stromend water.
• Drink in het buitenland alleen kraanwater als dat veilig is verklaard.
• Was uw handen na het aanraken van (huis)dieren, vooral als die diarree hebben.

Lees ook: is het beter om kip te wassen voor het bakken of toch niet?
Zo voorkomt u darmproblemen bij barbecueën (met hitte).
Zo hebben bacteriën geen kans in uw keuken.

(Bron: Voedingscentrum, RIVM, RTL Nieuws, archief)