Artsen schrijven zware pijnstillers voor, maar waarom?
Publicatiedatum: 24 augustus 2018
Voorheen worden ze alleen voorgeschreven aan patiënten met ernstige ziektes, maar inmiddels krijgen ook mensen met een gebroken arm ze op doktersrecept: opioïde pijnstillers zoals Oxycodon. Deze zware medicijnen winnen snel terrein in Nederland, terwijl de middelen verslavend kunnen zijn. Waarom schrijven artsen dit soort middelen steeds vaker voor?
Opiumwet
In Nederland is al jaren de opiumwet van kracht, waarin uitvoerig staat beschreven welke opiaten vallen onder de categorie ‘verboden middelen’. Dat betekent dat niemand ze mag bezitten, vervaardigen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken én vervoeren. Niemand, behalve de farmaceutische industrie.
Stijging aantal Oxycodon-gebruikers
Eén van de opiaten die gebruikt wordt voor het maken van medicijnen is oxycodon, wat een morfine-achtige pijnstiller is. Elk jaar komen er weer meer gebruikers bij, zo is af te lezen uit cijfers verzameld door de overheid en onderzoekbureau NIVEL. Zorginstituut Nederland, onderdeel van de Rijksoverheid, heeft in 2016 een lijst openbaar gemaakt waarop de 25 geneesmiddelen staan die in 1 jaar tijd het sterkst zijn gegroeid in het aantal gebruikers. Op nummer 4 staat Oxycodon, met een toename van 26 procent ten opzichten van 2015. In 2017 is het aantal gebruikers nog eens met 21 procent gestegen.
Waarom wordt het voorgeschreven?
Voorheen zijn veel van de gebruikers van deze opiaten mensen met ernstige ziektes zoals kanker, maar inmiddels is dat allang niet meer het geval. “In de jaren 90 begon het gebruik van Oxycodon ook buiten de kankerzorg, want het kan heel goed klachtenverlichting geven bij kwalen als een hernia, reuma of na een operatie”, legt MAX-huisarts Ted van Essen uit. “Pijnbestrijding werd in het ziekenhuis steeds belangrijker. Hoe goed de pijn na een operatie werd bestreden, werd zelfs een kwaliteitskenmerk voor een ziekenhuis. Vaak krijgen patiënten de vraag om de pijn aan te geven op een schaal van 1 tot 10. Ik moest dat zelf ook eens zeggen na een knieoperatie. Toen ik mijn pijn een 8 gaf, zei de verpleegkundige dat ik dan maar Oxycodon moest nemen. Omdat ik daar geen zin in had, wijzigde ik mijn pijnscore in een 7.”
Verslaving
Hoewel Van Essen het heeft geweigerd toen het hem is aangeboden, doen veel anderen dit niet. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben, want bij langdurig gebruik kunnen de opioïde geneesmiddelen verslavend werken. Men blijft het middel dan gebruiken, zelfs als de pijn waarvoor zij het innemen allang al weg is. “En dan heb je er dus een probleem bij.”
Veel mensen schijnen al verslaafd te zijn, maar, zo zegt hoogleraar anesthesiologie Albert Dahan tegen de Volkskrant: “Dat is niet zo zichtbaar doordat deze mensen nog niet massaal in de verslavingszorg terechtkomen.” Desondanks behandelen de klinieken voor verslavingszorg de laatste 2 jaar wel steeds meer patiënten die afhankelijk zijn van Oxycodon én stijgt het aantal overdoses met dit soort medicatie sterk. Dat blijkt uit cijfers van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum. In 2008 krijgen zijn er 43 meldingen van van een Oxycodon-overdosis, en in 2017 al 280. De voorlopige teller voor 2018 staat al op 215 overdoses.
Redemies
Om overgebruik van Oxycodon te verminderen, heeft het Nederlandse Huisartsen Genootschap onlangs de richtlijnen voor de behandeling van zogenoemde ‘standaard pijn’ aangescherpt. Hierin staat nu dat de huisarts de patiënt eerst opnieuw moet onderzoeken voordat er een nieuw recept wordt uitgeschreven. Ook wordt het afgeraden om het voor te schrijven aan mensen die een verslavingsverleden hebben. Deze richtlijnen zijn echter niet bindend en daarom hoeft een arts deze niet per se toe te passen.
Daarnaast zouden medische opleidingen er goed aan doen om hun studenten beter te informeren over de werking van opiaten. Volgens hoogleraar anesthesiologie Frank Huygen leren artsen op de universiteit veel te weinig over pijnbestrijding, waardoor ze ook niet geloven dat de opiaten die zij voorschrijven verslavend zijn. Daarnaast weten ze volgens hem ook niet goed hoe ze een patiënt die dit soort medicatie slikt moeten begeleiden.
(Bron: de Volkskrant, NIVEL, Zorginistituut Nederland, NHG)
