Apparaat bedacht waarmee apothekers goedkoop medicijnen kunnen maken

Schreeuwend duur zijn ze vaak, medicijnen geproduceerd door de farmaceutische industrie. Dat moet goedkoper kunnen, vinden ze bij de Universiteit Utrecht en aan de universiteit is nu een apparaat bedacht waarmee apothekers veel goedkoper biologische medicijnen kunnen maken.

Bionexpresso-machine

Initiatiefnemer Huub Schellekens hoopt met de zogenoemde Bionexpresso-machine de behandeling van zeldzame ziekten veel goedkoper te maken. De behandeling van dergelijke ziekten kost nu vaak tonnen per patiënt, per jaar. Veel patiënten met zeldzame ziekten zijn afhankelijk van biologische medicijnen, die in farmaceutische fabrieken worden gemaakt. Momenteel zijn de laboratoria van apothekers niet toereikend om die zelf te maken en is er nog niet genoeg kennis, maar met de Bionexpresso kunnen apothekers de medicijnen wel maken. De benodigde enzymen en eiwitten daarvoor worden in ziekenhuizen gekweekt en vervolgens in cassettes naar de apotheek gebracht. Daarmee kan de apotheker met behulp van de Bionexpresso biologische medicijnen maken.

Gepersonaliseerde medicijnen

Voor de machine er is gaan er wel nog een paar jaren overheen, want de bouw moet nog beginnen. Schellekens omschrijft het als een soort 3D-printer, een mini-medicijnfabriekje. Als de Bionexpresso inderdaad succesvol wordt, dan hoeven apothekers geen dure biologische medicijnen meer te bestellen bij de farmaceutische fabrikanten. Ook zal het een grote vooruitgang zijn op de weg naar gepersonaliseerde medicijnen. “We gaan dit apparaat allereerst gebruiken voor het maken van biologische medicijnen, dat is de eis van de zorgverzekeraars. Die willen snel van die dure biologische medicijnen af. Maar in principe kun je met het apparaat alle medicijnen mengen,” zegt Schellekens. Hij verwacht wel dat de farmaceutische industrie patiënten bang zal maken voor medicijnen die niet in hun fabrieken gemaakt worden.

Gevaarlijk?

Hoogleraar klinische farmacologie Adam Cohen vraagt zich af of het idee uitvoerbaar is, want hoe worden de stoffen zuiver en werkend gehouden als ze in een cassette vervoerd worden en dan in een machine verwerkt? De farmaceutische bedrijven zelf lobbyen ook krachtig tegen het initiatief, omdat het gevaarlijk zou zijn (biologische) medicijnen te produceren buiten de grootschalige productiehallen.

Absurd hoge prijzen

Gerben Klein Nulent, de voorzitter van apothekersorganisatie KNMP is wel positief: “Eén van de pijlers van de farmaceutische zorg door apothekers is het bereiden van medicatie voor een patiënt. Het initiatief van Schellekens past daar uitstekend in. Dit initiatief biedt de mogelijkheid om voor patiënten met zeldzame aandoeningen medicatie te ontwikkelen, maar ook om tegenwicht te bieden tegen de soms absurd hoge prijzen die fabrikanten vragen voor biotechnologische medicijnen.”

Patenten

Schellekens verwacht geen juridische problemen vanwege het omzeilen van de fabrikanten en hun patenten. “Een apotheek mag zijn eigen medicijnen maken, die vallen buiten de patenten-wetgeving. Het gaat hier om nieuwe medicijnen, op recept van een arts, op maat gemaakt voor de patiënt. Vroeger ging het ook zo. Maar de fabrikanten hebben het maken van pillen overgenomen van de apothekers. Wij willen voor veel medicijnen terug naar vroeger. Zonder tussenkomst van fabrikanten, zonder gedoe met patenten, markttoelating en langdurige bureaucratie, zonder monopolies en zonder de idioot hoge prijzen die fabrikanten vragen.”

Zorgverzekeraars betalen mee

Samen met de TU Delft en een Belgische onderneming werkt de Universiteit Utrecht verder aan de ontwikkeling van de Bionexpresso. De aanloopkosten van enkele miljoenen euro’s worden gedragen door de 3 grote zorgverzekeraars, Achmea, CZ en Menzis.

(Bron: NOS, NRC)